نیازهای ویژه ورزش

مصرف انرژی ارتباط مستقیم با فعالیت جسمانی دارد اساساً ورزش هم از این قاعده مستثنی نیست انرژی مصرفی در حین ورزش, معادل انرژی مصرفی در حین انجام کار است و محاسبات پایه ای هم فرقی نمیکنند

مصرف انرژی ارتباط مستقیم با فعالیت جسمانی دارد. اساساً ورزش هم از این قاعده مستثنی نیست. انرژی مصرفی در حین ورزش، معادل انرژی مصرفی در حین انجام کار است و محاسبات پایه ای هم فرقی نمیکنند. برای مثال میتوان کار فیزیکی انجام شده در طول یک دوی صد متر سرعت را با اندازهگیری جابجایی مرکز ثقل و ضرب آندر تعداد گامهای برداشته شده در طول مسابقه محاسبه کرد. مانند محاسبات مربوط به فعالیتهای روزمره و فعالیتهای شغلی که در فصل گذشته بحثشد، اینجا هم دانشمندان محاسباتی را در مورد اکثر فعالیتهای ورزشی محتمل انجام دادهاند، محدوده این محاسبات از تیراندازی تا کشتی متغیر است و میزان کار آن دسته از فعالیتهای حذف شده از فهرست مذکور را میتوان با تلفیق برخی دیگر از فعالیتهای موجود در فهرست بدست آورد. مثلاً با ترکیب پرتاب نیزه و دو میتوان انرژی و مهارت یک مدافع ورزش راگبی را تخمین زد.

با نگاه به تأثیری که ورزش بر مصرف انرژی دارد، بلافاصله معلوم میشود که این وضعیت به شکل قابل توجهی با میزان "درگیری" فرد متغیّر است. فاکتور "درگیری" در بازیکنان رشتههای مختلف، در مسابقه و یا در یک بازیکن از مسابقهای تا مسابقهٔ دیگر متغیر است. سطحی که در آن بازی انجام میشود هم میتواند به طور تئوریک بر میزان مصرف انرژی تأثیر بگذارد، اگرچه هنگام چنین محاسباتی میتوان از سطح متوسط استفاده کرد. اما یک متخصص زیرک در زمینه آمار با یادداشتبرداری از حرکات ویژه انجام شده در هر نوبت، به شدت فعالیت توجه داشته و خواهد توانست تصویر صحیحتری از فعالیت فرد ارائه دهد.

تجزیه و تحلیل یک بازی که اساساً برای تثبیت سلسلهٔ برنامه‌های تمرینی ویژه به کار میرود به سرعت در حال مبدّل شدن به ابزار حرفهای برای یک مربّی یا ورزشکار پرانگیزه است. اگرچه بازی یا رقابت محصول نهایی تلاش یک ورزشکار است، اکثر افرادی که در آرزوی رسیدن به سکّوهای قهرمانی هستند، عملاً وقت و تلاش بیشتری را در برنامههای تمرینی خود لحاظ میکنند. برای مثال برای یک بازیکن برتر تنیس ویمبلدون، تمرین به مدت چند ساعت، تقریباً قبل از مسابقه فینال امری غیرمعمول نیست. به طور قطع اکثر قهرمانان جهان هر روز به مدت چند ساعت تمرین میکنند، گرچه رقابت آنها ممکن است تنها لحظاتی طول بکشد. بنده جداً اعتقاد دارم، موفقیت در ورزش رابطهٔ مستقیمی با میزان انجام کیفی تمرین (قابلیت بازگشت سریع ورزشکار به وضعیت اولیه)دارد.

تمرین ورزشی را باید به عنوان یک حساب سرمایه‌گذاری فیزیولوژیک قلمداد کرد. هر چه بیشتر درون بدن خود سپرده‌گذاری کنید، در آینده نیز به میزان بیشتری از آن برداشت خواهید کرد، باز هم از همین تمثیل استفاده کنیم، هر چه سرمایهگذاری بیشتر تحت نظارت یک مربّی کارآزموده ـ به عبارتی مشاور مالی ـ باشد، میزان نرخ بهره هم افزایش خواهد یافت، فاکتورهای تمرین که بر مصرف انرژی تأثیرگذارند عبارتند از:

۱- مدت یا دوره فعالیت

۲- تکرّر یا وسعت فعالیت

۳- شدت یا حجم فعالیت

اینها سه متغیر اصلی در هرگونه برنامهٔ تمرینی هستند. به ویژه برای آنهایی که از اصل کار متناوب پیروی میکنند. این اصل اشاره به نوعی تمرین دارد که در آن دورههای فعالیت از دورههای استراحت مجزّا میشوند. در زمینهٔ مصرف انرژی بیشترین میزان تخلیه انرژی در سیستم، معمولاً به دلیل شدت فعالیت است. چنانچه شدت فعالیت زیاد باشد، انرژی بیشتری مصرف میشود و ذخایر بدن سریعاً تخلیه میشوند، این وضعیت به طور خودکار دورههای استراحت طولانیتر، تکرار کمتر و به طور قابل توجه کاهش مدت فعالیت را در فرد ایجاب میکند.

سیستم انرژی به احتمال زیاد در چنین وضعیتی به شکل غیرهوازی مورد استفاده قرار میگیرد که در آن مواد زائد حاصل میشود و دارای یک اثر مهاری بر فعالیت ورزشی مداوم میباشد. مثلاً در طول یک دوی صد متر سرعت، میزان، مصرف انرژی kcal ۵۱ در دقیقه، برای یک بدن با وزن طبیعی kg ۶۸ است. حال آنکه دویدن با سرعت ۱ مایل (۱۵۰۰ متر) در هر ۵ دقیقه نیاز به چیزی کمتر از نصف این مقدار انرژی دارد. با این حال، به دلیل اینکه متغیرهای بسیاری در جلسات تمرین وجود دارند، بسیار محتمل است که هم دوندهٔ سرعت و هم دوندهٔ استقامت هر دو میزان انرژی یکسانی را در پایان تمرین مصرف کنند. در مورد دوندهٔ سرعت شدت فعالیت مدت آن را محدود میکند و در مورد دوندهٔ استقامت سطح پائینتر شدت به فرد اجازه فعالیت در دورهٔ طولانیتری را میدهد.

مثلاً: ۳ دقیقه دوی سرعت به میزان دقیقه /kcal ۱۵۳= kcal ۵۱

۶ دقیقه دو استقامت دقیقه /kcal ۱۵۰= kcal ۲۵

مهارت نیز میتواند تأثیر بسیار زیادی بر مصرف انرژی داشته باشد. شما مکرراً میشنوید که برای ورزشکار مجرّب و ماهرهر کار سختی آسان به چشم میآید. البته یک سری از ورزشکاران ذاتاً بااستعداد، قادر به حفظ انرژی هستند، همینطور ورزشکارانی هستند که با تمرین زیاد مهارت خود را به سطح عالی رساندهاند. در هر دو حالت فاکتورهایی مثل Anticipation (پیشبینی و برنامهریزی جلسات تمرین) زمانبندی، تعادل، fluidity (تغییرپذیری در تمرین) و استراحت عضلانی، ماهیچههای فرد را قادر به فعالیت بدون افزوده شدن بار اضافی بر یک گروه عضلهٔ مخالف میکند، درواقع همهٔ حرکات غیرضروری از بین میرود و به عضلات اجازه داده میشود تا به طور مؤثری کار خود را انجام دهند و سطح مصرف انرژی کاهش یابد. برای مثال یک مسابقه تنیس را در نظر بگیرید که چندین ساعت طول میکشد.

---