کتاب شناسی دکتر عباس زریاب خویی

"دکتر عباس زریاب خویی"، علامه ای چند وجهی به معنای واقعی کلمه بود. شوربختانه از ایشان آنچنان که در شان مقام علمی شان است، کتاب منتشر نشده است، اما با این وجود کتاب ها و مقاله …

"دکتر عباس زریاب خویی"، علامه ای چند وجهی به معنای واقعی کلمه بود. شوربختانه از ایشان آنچنان که در شان مقام علمی شان است، کتاب منتشر نشده است، اما با این وجود کتاب ها و مقاله های منتشرشده از سوی ایشان، هر کدام دریچه ای است که می تواند بخشی از زوایای اندیشه علمی وی را برای جامعه علمی ایران آشکار کند.

دکتر زریاب در سال ۱۳۵۰ "اطلس تاریخی ایران" را با همکاری سیدحسین نصر و احمد مستوفی منتشر کرد. چهار سال بعد کتاب "تاریخ ساسانیان" ایشان به زیور طبع آراسته شد. در سال ۱۳۶۸، شرحی بر مشکلات دیوان حافظ با نام "آیینه جام" نوشت. در سال ۱۳۷۰ به نوشتن کتاب "سیره رسول الله (ص)، بخش اول: از آغاز تا هجرت" پرداخت که انتشارات سروش آن را منتشر کرد. در این سال ها شاهد دو ویرایش از دو کتاب مهم از سوی استاد نیز هستیم: یکی کتاب "الصیدنه فی الطب" به زبان عربی نوشته ابوریحان بیرونی که درباره داروشناسی پزشکی است و در سال ۱۳۷۰ منتشر و برنده کتاب سال نیز شد و دیگری "روضه الصفا" نوشته محمد پسر خاوندشاه بلخی در دو جلد که در سال ۱۳۷۳ منتشر شد.

دو کتاب "بزم آوردی دیگر" و "شط شیرین پر شوکت" که دربردارنده مقاله هایی درباره تاریخ، فرهنگ و فلسفه از دکتر زریاب است، گنجینه ای پربار برای دوستداران تاریخ و فرهنگ ایران به شمار می آید.

دکتر زریاب خویی علاوه بر زبان پارسی به انگلیسی، فرانسه، آلمانی، روسی و ترکی آشنایی کامل داشت و از ترجمه های مهم ایشان می توان به "تاریخ فلسفه" ویل دورانت در سال ۱۳۳۵، "لذات فلسفه" از همین نویسنده در سال ۱۳۴۴ از انگلیسی به نثری شیوا و استوار و "تاریخ ایرانیان و عرب ها در زمان ساسانیان" نوشته تئودور نولدکه در سال ۱۳۵۸ و "دریای جان" نوشته هلموت ریتر که درباره اندیشه های عطار نیشابوری است و "ظهور تاریخ بنیادی" اثر فریدریش ماینکه از آلمان اشاره کرد.

از مهم ترین نوشته های دکتر زریاب باید به مقاله های ایشان در دانشنامه های گوناگون چون دایره المعارف فارسی زیر نظر دکتر غلام حسین مصاحب، دانشنامه ایران و اسلام، دایره المعارف بزرگ اسلامی زیر نظر سیدکاظم موسوی بجنوردی، دایره المعارف تشیع، دانشنامه جهان اسلام و دانشنامه ایرانیکا زیر نظر پرفسور احسان یارشاطر اشاره داشت.

استاد زنده یاد دکتر احمد تفضلی، به پاس ارج گذاری به دهه ها کوشش فرهنگی استاد علامه عباس زریاب خویی، جشن نامه ای با نام "یکی قطره باران" که دربردارنده مقاله هایی علمی است، منتشر و آن را در زمان حیات ایشان بدو پیشکش کرد.

پس از درگذشت دکتر زریاب نیز مجله تحقیقات اسلامی و نشریه دانشکده ادبیات دانشگاه تربیت معلم، شماره ای را ویژه بزرگداشت دکتر زریاب منتشر کردند تا یاد استادی که هماره دل و جانش برای فرهنگ ایران می تپید، زنده نگه دارند.

نویسنده : مسعود لقمان