توموگرافی

روش جدید تصویرسازی با استفاده از اشعه X توسط گادفری هانزفیلد (Godfrey Hounsfield) در سال ۱۹۷۲ ابداع گردید و به تدریح کاربرد پزشکی پیدا نمود. روش مزبور را امروزه به‌نام توموگرافی کامپیوتری (CT) …

روش جدید تصویرسازی با استفاده از اشعه X توسط گادفری هانزفیلد (Godfrey Hounsfield) در سال ۱۹۷۲ ابداع گردید و به تدریح کاربرد پزشکی پیدا نمود. روش مزبور را امروزه به‌نام توموگرافی کامپیوتری (CT) یاتوموگرافی محوری کامپیوتری (CAT) می‌شناسند. این بزرگترین قدمی بود که پس از کشف اشعهٔ X توسط رونتگن در زمینهٔ رادیولوژی برداشته شد. در سال ۱۹۷۹ هانزفیلد به همراه پروفسور ا.ن کومارک موفق به دریافت جایزهٔ نوبل گردید. در CT اسکنینگ وقتی اشعهٔ X از میان بافت‌های مختلف بدن می‌گذرد، فیلم‌های معمولی رادیولوژی فقط میزان کمی از اطلاعات را به‌طور نظری در اختیار ما قرار می‌دهند. با اسکنینگ از عضو در چندین جهت اطلاعات گوناگونی از تمام بافت‌هائی که در مسیر عبور اشعهٔ X را به ذرات باردار (Scintillations) تبدیل می‌کنند. واکنش ردیاب مستقیماً وابسته به تعداد فوتون‌هائی است که با آن برخورد دارد زیرا مقدار زیادی از فوتون‌های اشعهٔ X به‌وسیله بافت‌های متراکم‌تر جذب می‌گردد. ذرات باردار تولید شده را می‌توان به‌صورت دیجیتال اندازه‌گیری و ضبط نمود. اطلاعات به‌دست آمده به کامپیوتری داده می‌شود که می‌تواند همان‌طور که اشعهٔ X به‌طور عرضی در اطراف بیمار سیر می‌کند علائم و اطلاعات متفاوتی را ایجاد کند. جهت تنظیم شمار بسیاری از اطلاعات دیجیتال نیاز به کامیپوتر می‌باشد. آنها به‌وصورت ارقامی خوانده می‌شوند و میازن جذب اشعهٔ X را در هر قسمت بافت نشان می‌دهند. اطلاعات مربوطه را همچنین می‌توان به‌صورت قرینه (Analogue) و به شکل یک تصویر دو بعدی Matrix بر روی صفحه‌ای نشان داد. بدین ترتیب هر ارزش رقمی به وسیلهٔ یک تصویر واحد (Pixel) معین می‌شود.

نخستین دستگاه سی‌تی اسکن فقط دو ردیاب و پرتوهای X مورد استفاده در آن به شدت فیلتر (Collimated) می‌شد. در دستگاه‌های مدرنتر از یک Fan Beam و چندین ردیاب استفاده می‌شود.

دستگاه‌های اولیه فقط جهت اسکنینگ از سر مورد استفاده قرار می‌گرفت ولی امروزه (اسکنرهای بدن Body) (Scanners جانشین آنها شده که می‌تواند از تمام قسمت‌های بدن و منجمله سر اسکن به عمل آورد. انجام یک برش توموگرافی واحد (یک اسکن) به وسیلهٔ دستگاه‌های ابتدائی ۴ و یک‌دوم دقیقه طول می‌کشید، در حالی‌که اکنون تهیه اسکن به‌وسیله دستگاه‌های جدیدتر برحسب نوع آن از ۱ تا ۱۰ ثانیه به‌طول می‌انجامد).

توموگرافی

این روش که مورد استفاده قرار گرفته با پیشرفت‌های تکنیکی بسیاری که درین زمینه پدید آمده تکامل یافته با این روش حتی نشان دادن جزئیات گوش داخلی و سه استخوان گوش میانی امکان‌پذیر گشته است. در توموگرافی از اختلاف میان روشظهای ساده رادیوگرافی به‌منظور تهیهٔ کلیشه‌هائی از مقطع‌های مختلف بافت‌های بدن استفاده می‌شود. درین روش به هنگام تابش بافت‌های بدن استفاده می‌شود. درین روش به هنگام تابش اشعه ایکس تیوپ مولد اشعه و فیلم در جهت خلاف یکدیگر حرکت می‌کنند و این سبب می‌شود تا از نقطهٔ هم عرض بدن رادیوگرافی به‌عمل آید. توموگرافی از اختلاف میان روش‌های ساده رادیوگرافی به‌منظور تهیهٔ کلیشه‌هائی از مقطع‌های مختلف بافت‌های بدن استفاده می‌شود. درین روش به هنگام تابش اشعه ایکس تیوپ مولد اشعه و فیلم در جهت خلاف یکدیگر حرکت می‌کنند و این سبب می‌شود از نقطهٔ هم عرض بدن رادیوگرافی بعمل آید. توموگرافی بیشتر جهت ارزیابی و تشخیص بیماری‌ها و ضایعات قفسه مورد استفاده قرار می‌گیرد ازین شیوه در مورد استخوان‌ها نورورادیولژی و سایر جاهای بدن استفاده می‌شود.