پدیده ای به اسم مد و مد گرایی

ضرورت الگو دهی در راستای نوجویی جوانان

▪ یک: با موهایی روغن زده، پیراهنی بدون یقه و پر از آرم و مارک‌های عجیب و غریب غربی، شلوار لی چاک چاک و عینکی بزرگ‌تر از صورت به چشم، در خیابان راه می‌رود. از اینکه مورد توجه رهگذران قرار گرفته خوشحال است اما اگر کسی به او اعتراض کند که این چه نوع پوششی است ابتدا می‌گوید که مد است. بعد ناگهان زبان به شکایت می‌گشاید که تیپ و لباس من چه ربطی به دیگران دارد و ...

▪ دو: لباس مرتب و تمیز به تن دارد. موهایش را حسابی شانه کرده. بسیار تلاش می‌کند در عین خوش‌تیپ بودن خودش را همرنگ جامعه نشان بدهد و از معیارهای دینی و ملی در باب مد و مدگرایی خارج نشود. زیاد مورد توجه رهگذران نیست و به همین خاطر زندگی آرام و بی‌دغدغه‌ای دارد و ...

▪ سه: ...

امروزه با گسترش رسانه‌های جمعی و به لحظه بودن ارتباطات صوتی و تصویری در سطح عالم،‌ بسیاری جوامع غربی برای رسیدن به اهداف مادی، سیاسی و فرهنگی خودشان از انواع و اقسام حربه‌ها بهره می‌برند که در این میان پدیده‌ای چون مد و مدگرایی از اهمیت خاصی برخوردار است. پس بر همین اساس است که عده‌ای تصور می‌کنند چون غربیان از پدیده مد و مدگرایی به شکل منفی و حتی مخرب آن استفاده می‌کنند بنابراین پدیده‌ای مثل مد و گرایش به پوشش‌ها و ظواهر خاص و به اصطلاح جدید، امری مذموم بوده و باید به شدت با آن مبارزه کرد تا جایی که در جامعه امر مد و مدگرایی به طور کامل ریشه کن شده و دیگر کسی هوس به مد افتادن به سرش نزند.

بی‌شک امر مد و به روز بودن ریشه در تغییر دارد یعنی انسان موجودی است که فطرتا به دنبال نوگرایی، نوخواهی و میل به زیبایی است. پس انسان را در طول سالیان متمادی در یک شکل و هیبت نگه داشتن امری سخت و حتی محال است. از طرفی تغییر در شکل ظاهری انسان بسیار سریع اتفاق می‌افتد و این تغییر سریع شکل و ظاهر انسان خود زمینه‌ساز تغییرات درونی شده و به تبع آن دگرگونی‌های فرهنگی را پدیدار می‌سازد.

حال با این اوصاف پرواضح است به دنبال پوشش نو بودن، شکل و ظاهری جدید داشتن و از همه مهمتر دگرگون کردن رفتارهای اجتماعی در نزد انسان امری دور از ذهن نیست و باید با آن کنار آمد. حال در این میان چه باید کرد و چه اصول و ضوابطی را رعایت کرد که پدیده‌ای به اسم نوگرایی تبدیل به امری مخرب نشود این مبحثی است که در ادامه به آن می‌پردازیم؛

هر زمان سخن از مد به میان می‌آید ابتدا این تعریف در ذهنمان خطور می‌کند که مد یعنی تغییر دادن جنبه‌های مختلف زندگی چون نوع لباس پوشیدن و آرایش مو و همزمان با آن به سمت و سویی حرکت کردن و با اشکال مختلف اجتماعی تفاوت داشتن بعد در ادامه این مطلب به یادمان می‌آید آنچه خوب و زیبا و همه پسند است مد می‌باشد.

آنچه هم زشت،‌ بدقواره و مورد تنفر دیگران است، دمده شده است. البته این نوع تعریف ناشی از دستاوردهای کشورهای غربی می‌باشد اما باید توجه کرد مد علاوه بر نوع پوشش و آرایش می‌تواند در جنبه‌های دیگر هم نمود داشته باشد. جنبه‌هایی چون طرز نشستن، صحبت کردن، راه رفتن، استفاده از وسایل زندگی و حتی نوع غذا خوردن. به عنوان مثال گاهی اوقات مشاهده می‌شود خوردن غذای آماده یا ساندویچ یا پیتزا در میان افراد یا خانواده‌ها آنچنان رایج می‌شود که رفته رفته تبدیل به مد شده و آن را نوعی شخصیت اجتماعی برای خود تلقی می‌کنند.

غافل از اینکه همین به مد افتادن و تقلید کورکورانه کردن از الگوهای غربی نتایج مخربی را در پی دارد. نتایجی که اغلب در بعد اثرات روحی و روانی خودشان را نشان می‌دهند، زیرا کسی که در منجلاب مد و مدگرایی افتاده و تمام زندگی و هستی‌اش را فدای آن کرده است از یک طرف دچار آشفتگی ذهنی شدیدی می‌شود چرا که هر روز و هر ساعت به سمت امری به اصطلاح مد شده می‌رود، بیم آن را دارد که آن امر از مد بیفتد و همین عدم اطمینان،‌ افکار وی را آشفته می‌سازد.

از طرفی هم در همان فرد حس حسادت را تحریک و به دنبالش تقویت می‌کند و به نوعی او را دچار بیماری چشم و هم‌چشمی می‌کند تا مبادا در رقابت مد و مدگرایی دیگران از او جلو بیفتند. این حسادت و این چشم و هم‌چشمی خود به خود حس اعتماد به نفس را نزد افراد از بین می‌برد و مشکلی بر مشکلات آنها می‌افزاید.

اگر نیم نگاهی به پدیده مد و مدگرایی به صورت جدی داشته باشیم دهه شصت میلادی در قرن بیستم مقابل رویمان قرار می‌گیرد، دهه‌ای که همراه با تحولات وسیع اجتماعی، فرهنگی و سیاسی در اقصی نقاط جهان بود. در همین دهه بود که دو گروه معروف هیپی‌ها و بیتل‌ها ظهور کردند که با روی کار آمدن پانک‌ها یک مثلث اعتراضی ساخته شد.

اعضای این گروه‌ها برای اعتراض به اوضاع خاص آمریکا و درگیر بودن این کشور در جنگ سرد با شوروی با پرداختن به نوع لباس خاص، آرایش موی عجیب و نیز رفتارهای اجتماعی هنجارشکنانه تلاش کردند تا اعتراضات اجتماعی خودشان را بیان کنند. البته رفته رفته این رفتارها به عقاید و ایده‌های جالب توجهی از جانب این گروه‌ها تبدیل شد. بعد از بروز این تیپ و رفتارهای اجتماعی توام با اعتراض مقوله‌ مد و مدگرایی دستاویزی برای کشورهای غربی شد تا با تبلیغ مد جدیدی، ضمن فروش کالای مورد نظر و دست یافتن به سود کلان از آن به عنوان وسیله‌ای برای بیان اعتراض استفاده کنند.

جالب آنکه سردمداران این کشورها و شرکت‌های تجاری آنان با هدف قرار دادن گروه‌هایی از افراد جامعه به هدف خودشان رسیدند یعنی زنان و جوانان و نوجوانان هدف اصلی آنان بود. زیرا این گروه از افراد جامعه همواره به دنبال کسب هویت، استقلال و شخصیت هستند. پس ارائه مدهای جدید، خود نوعی بسترسازی برای این‌گونه افراد بوده تا به واسطه آن به آنچه که تصور می‌کنند نرسیده‌اند، دست پیدا کنند. حال آنکه چنین نیست زیرا نه تنها با این قبیل کارها به هویت و شخصیت به ا صطلاح فراموش شده خود نمی‌رسند بلکه آنچه را که هم دارند از دست می‌دهند.

در ادامه این نوشتار سئوالاتی چند به ذهن خطور می‌کند که با پدیده‌ مد و مدگرایی چه باید کرد؟ آیا می‌توان افراد مختلف جامعه، بخصوص جوانان را نسبت به مد و مدگرایی بدبین کرد و آنها را در حالتی ساکن و راکد نگه داشت. بی‌تردید پاسخ این قبیل سئوالات منفی است زیرا همان‌طور که اشاره شد نوجویی و نوگرایی در نزد انسان بالفطره است و نمی‌توان این امر را از او گرفت. پس بر همین مبناست اسلام که دین جامع و کاملی است خودآرایی و پرداختن به خویشتن را منع نکرده بلکه به شیوه معقول و منطقی به آن تاکید دارد.

البته ناگفته پیداست این زیور ظاهر به نوبه خود از زیور درون حاصل می‌شود و این‌چنین به کمال می‌رسد؛ یعنی می‌توان با ارائه یک سری برنامه‌های جامع و حساب شده به نسل‌های جوان چنین به ایشان القا کرد که تنها پرداختن به مد و مدگرایی و زینت برون، خود به خود باعث می‌شود تا هویت انسان از بین برود. پس چه خوب است ابتدا درون و روحیات خویش را زینت دهیم تا به این وسیله برون هم زینت پیدا کند.

از طرفی چه خوب است این امر برای خودمان هم مورد قبول و اجرا باشد که نمی‌توان با پدیده مد و مدگرایی به شدت مخالفت کرد بلکه می‌توان به آن سمت و سویی درست و حساب شده داد، یعنی می‌توان برای جوانان و زنان جامعه هر روز الگوهایی را ارائه داد که هم ملی و ایرانی بوده و هم با معیارهای شرعی و اسلامی هماهنگ باشند. به عنوان مثال زمانی که یک جوان دوست دارد روی پیراهنش مارک عجیب و غریب غربی باشد کاری کنیم که جای این مارک بیگانه را یک بیت از حافظ با خط نستعلیق پر کند.

سپس برای این جوان و جوانانی از این دست بگوییم؛ دین اسلام که آگاه به تمام نیازهای دنیوی و اخروی انسان است به امر خودآرایی‌ و محیط‌آرایی‌ای سفارش می‌کند که حلال باشد. از راه مشروع تهیه شود، سبب اسراف در سرمایه‌ها و استعدادها نشود، باعث به وجود آمدن فضای گناه و معصیت نشود و در کنار تمام اینها باعث کمال روحیات انسان شود.

پس با این بیان آنچه که تحت عنوان مد و مدگرایی در لباس بعضی از دختران و پسران جامعه مشاهده می‌شود که بسیار زننده، تنگ، چسبان و بدن نماست وا ین نوع لباس‌های غربی وسیله‌ای برای آرایش تن است نه پوشش بدن، به هیچ وجه مورد قبول جامعه ایرانی ، آموزه‌های دینی و عموم مردم نمی‌باشد و نه تنها این قبیل افراد مورد توجه قرار نمی‌گیرند بلکه از این نظر که هنجار‌های جامعه را شکسته و سلامت آن را تهدید می‌کنند، انگشت نمای خاص و عام می‌شوند.

به هر حال پدیده مد و مدگرایی امری است که در اشکال گوناگون در جامعه رخ داده و همان‌گونه که اشاره شد برخی از جوانان به آن دچارند. حال چه خوب است دست‌اندرکاران امر در کنار فعالیت‌های فرهنگی برای جوانان جهت ارائه الگوهای مناسب ایرانی و اسلامی بر تولیدکنندگان لباس‌های گوناگون هم نظارت کافی را داشته باشند تا هر روز شاهد آن نباشیم که لباس‌های مد غربی با مارک‌ها و علامت‌های گاه معنی‌دار و معاند با اسلام و ایران در پشت ویترین مغازه‌ها صف کشیده باشند.

فرهنگ مهاجر