هنر شیردهی را دست کم نگیرید

شیرمادر بهترین غذا برای نوزاد تازه متولد شده است این شیر حاوی مقدار مناسبی از مواد مغذی از جمله کربوهیدرات, پروتئین, چربی و نیز پادتن هایی است که به نوزاد امکان می دهد بیماری و عفونت را سرکوب کند

شیرمادر بهترین غذا برای نوزاد تازه متولد شده است. این شیر حاوی مقدار مناسبی از مواد مغذی از جمله کربوهیدرات، پروتئین، چربی و نیز پادتن‌هایی است که به نوزاد امکان می‌دهد بیماری و عفونت را سرکوب کند. شیرمادر در دسترس نوزاد و دارای دمای مناسب برای شیرخوار است و همیشه شیردادن به مادر کمک می‌کند که با فرزند خود در تماس تنگاتنگ باشد که برای هر دو تجربه‌ای لذت‌بخش و ارزشمند است. همچنین تغذیه با شیرمادر راحت‌تر از شیردادن با شیشه است و دیگر نگرانی تمیزکردن بطری و پستانک وجود ندارد. ضمن این که نیاز به پرداخت هزینه هم نیست. شیرگاو برای شیرخوار مناسب نیست. اما برخی مادران با فرمولا و از طریق بطری شیرخوار خود را تغذیه می‌کنند. فرمولا به صورت پودر است که با آب مخلوط می‌شود. این نوع تغذیه ممکن است غیرضروری باشد و سلامت شیرخوار را به خطر بیندازد. تصمیم برای شیردهی مادر شخصی است و هرمادر پس از بررسی و آموزش بیشتر می‌تواند درباره شیردهی، بهترین تصمیم را بگیرد.

● آماده شدن مادر برای شیردهی

در طول بارداری، بدن مادر به طور طبیعی برای شیردهی آماده می‌شود. به واسطه بزرگ شدن مجاری شیر و سلول‌های مولد شیر، سینه‌ها بزرگ می‌شود. معمولاً تغییرات هورمونی در آماده سازی بدن مادر برای شیردهی کافی است و به چیز دیگری نیاز نیست. بهترین راه برای مهیاشدن مادر، آموزش لازم درباره شیردهی در چندماه قبل از تولد نوزاد است.

● در تغذیه با شیرمادر چه اتفاقی می‌افتد؟

مکیدن نوزاد موجب فرستادن پالس‌های عصبی از سینه مادر به مغز و موجب ترشح هورمون‌های اکسی توسین و پرولاکتین به داخل جریان خون می‌شود.پرولاکتین عامل تولید شیر و اکسی توسین با اثر بر مجاری شیر موجب جاری شدن شیر می‌شود.

● چه زمانی تغذیه با شیر مادر را شروع کنم؟

بهترین زمان برای آغاز شیردهی، بلافاصله یا اندکی پس از تولد است. شیر نخستین مادر (آغوز) غنی از آنتی بادی‌ها و مواد مغذی است که می‌تواند نوزاد را در برابر بیماری‌ها محافظت کند. همچنین نوزاد عادت می‌کند که از حواس خود برای یافتن پستان مادر استفاده کند.

● چگونگی تغذیه با شیرمادر

چون طرز مکیدن نوزادان متفاوت است، ممکن است شیرخوردن تا ۳۰ دقیقه هم طول بکشد، بنابراین بهتر است مادر مکان راحتی برای نشستن پیدا کند.

او می‌تواند برای حمایت از پشت و بازوان خود از چند بالش یا بالشتک استفاده کند.

برای کاهش بروز زخم نوک پستان، توصیه می‌شود حالت‌های مختلف شیردهی امتحان شود زیرا در حالت‌های مختلف، فشار روی نوک پستان دائم و مستمر نیست.

● توالی تغذیه با شیرمادر

نظرات متفاوتی در این زمینه وجود دارد اما در هفته‌های نخست، بهتر است از میل نوزاد پیروی شود. شیر مادر سریع‌تر از فرمولا هضم می‌شود.بنابراین نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند نسبت به آنها که فرمولا دریافت می‌کنند، باید به دفعات بیشتری تغذیه شوند.الگوی تغذیه به شکل میانگین تقریباً هر ۵/۱ تا ۳ ساعت یکبار است، با وجود این اگر اشتهای شیرخوار افزایش یابد، این میزان نیز تغییر می‌کند. زمان شیرخوردن کودک را محدود نکنید، این کار می‌تواند تولید شیر و میزان دریافت چربی آن را کاهش داده و موجب گرسنه ماندن و رنجش خاطر نوزاد شود.

● طول مدت شیردهی

برای هر کودک این مدت متفاوت است. زمان میانگین بین ۱۵ تا ۴۰ دقیقه است. اما این اجازه را به کودک بدهید که زمان شیرخوردن را خودش تعیین کند. کیفیت شیر در خلال تغذیه فرق می‌کند. شیر ابتدایی (Foremilk) عطش را رفع می‌کند و شیر انتهایی (hindmilk) تأمین کننده انرژی است که گرسنگی شیرخوار را مرتفع می‌کند. بهتر است وقتی نوزاد شیر یک پستان را تخلیه کرد، پستان دیگر به او داده شود، اگرچه در کل فقط استفاده از یک پستان در طول شیردهی کاملاً طبیعی است، اما تعویض پستان در شیردهی بعدی باید صورت گیرد.

● دوشیدن شیر

دوشیدن شیر، خارج کردن شیر به واسطه دست یا به وسیله پمپ است. بعضی مادران بویژه مادران شاغل هنگامی که از فرزند خود دور هستند یا اینکه در بعضی ساعات می‌خواهند همسرانشان هم در این کار شریک شوند، شیر خود را می دوشند. وسایل مختلفی برای دوشیدن شیر وجود دارد که استریل کردن آنها قبل از دوشیدن بسیار اهمیت دارد. شیر دوشیده شده باید در یخچال یا فریزر نگهداری و قبل از مصرف گرم شود.

تا چه زمانی شیردهی ادامه یابد

این تصمیم شخصی است و برای هر مادر و کودک متفاوت است. به صورت ایده‌آل ممکن است یک مادر برای ۶ ماه به شکل انحصاری به شیرخوار خود شیر بدهد و سپس تغذیه با مواد نیمه‌جامد را شروع کند و پس از آن تا دو سال یا بیشتر، به کودک خود شیر مادر بدهد.

● نکات مهم

▪ از دست دادن وزن اضافی پس از زایمان:

شیردهی هنگامی موجب از دست رفتن وزن مادر می‌شود که بیشتر از آنچه دریافت می‌کند کالری مصرف کند. به علت شیر دادن، وزن سریع‌تر کاهش می‌یابد که این می‌تواند به مادر کمک کند تا فرم قبل از زایمان خود را به دست آورد.

▪ زخم پستان

در صورت بروز زخم نوک پستان باید بلافاصله از مشاور یا دکتر کمک گرفت تا نوک پستان به شقاق، خونریزی یا تاول مبتلا نشود. اغلب، درد به علت وضعیت نامناسب شیرخوار یا بد گرفتن پستان است. پزشک یا مشاور شیردهی می‌تواند برای رفع این مشکلات توصیه‌های لازم را ارائه دهد. از دیگر علل زخم نوک پستان، استفاده از کرم یا پمادهای نامناسب در این ناحیه، پوشیدن لباس زیر نامناسب یا جنس پلاستیک یا فیبرهای سنتیتک است.

▪ رژیم غذایی مناسب

تغذیه خوب نه فقط برای کمیت و کیفیت شیر، بلکه برای سلامت و تندرستی مادر هم مهم است. خوردن متعادل، مناسب، منظم و رعایت تنوع از چهار گروه غذایی زیر حائز اهمیت است:

نان، برنج، سیب‌زمینی، ماکـــــارانی و پــــاستا (کربوهیدرات‌های نشاسته‌ای)

▪ میوه‌ها و سبزی‌ها

شیر و لبنات (منبع مهم کلسیم)

گـــوشــت، مــاهی و جایگزین‌ها (از جمله لوبیا و عدس، تخم مرغ و مغزها)

▪ دخانیات

نیکوتین از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل می‌شود. زنان شیرده باید سعی کنند سیگار نکشند. کودکانی که والدین آنها سیگار می‌کشند، به میزان بیشتری در معرض آسم و دیگر بیماری‌های ریوی قرار می‌گیرند و ریسک بیماری‌های قلبی در آنها بالاتر است.

▪ مواجهه با مشکلات

شیردهی یک امر طبیعی است، اما به این معنی نیست که آسان باشد. گرچه بیشتر مادران می‌توانند به طور طبیعی شیر بدهند، اما شیردهی موفق مستلزم داشتن آگاهی، صبر و پشتکار است. هر مادری با هر مشکلی می‌تواند از دکتر، مشاور بهداشت یا مشاور شیردهی خود یا در صورت امکان از مادر خود، دوست یا هر کس دیگری که با او احساس راحتی می‌کند، مشاوره و کمک بخواهد. همچنین سازمان‌های پشتیبانی‌کننده متعددی وجود دارند که در این مورد قادر به راهنمایی و کمک هستند. در ایران شما می توانید با مشاوران شیردهی انجمن ترویج تغذیه با شیر مادر تماس بگیرید.