نقش پروفیل اسیدهای چرب جیره غذایی بر عملكرد باروری گاوهای شیری

امروزه اصلاح ژنتیكی گاوهای شیری از نظر صفت تولید شیر, بدون توجه به اهمیت صفات دیگر از جمله صفات باروری, مقاومت ورم پستانی و غیره موجب كاهش عملكرد بقیه صفات از جمله صفات تولید مثلی شده است اما خوشبختانه می توان به كمك علم تغذیه دام تاحدودی این نقص را جبران نمود

امروزه اصلاح ژنتیكی گاوهای شیری از نظر صفت تولید شیر، بدون توجه به اهمیت صفات دیگر از جمله صفات باروری، مقاومت ورم پستانی و غیره موجب كاهش عملكرد بقیه صفات از جمله صفات تولید مثلی شده است. اما خوشبختانه می توان به كمك علم تغذیه دام تاحدودی این نقص را جبران نمود. استاپلس و همكاران ( ۱۹۹۸ ) گزارش كردند كه از مجموع ۲۰ مقاله در مورد موضوع بهبود عملكرد باروری گاوهای شیری با افزودن چربی به جیره غذایی , حدود ۱۱ مقاله بر مثبت بودن نتایج متفق الرای بودند .مكانیزم عمل بهبود عملكرد تولید مثل گاوهای شیری توسط افزودن چربی به جیره های غذایی بطور صریح مشخص نشده است .اما فرضیه های مختلفی وجود دارد . چهار مورد از آنها كه توسط استاپلس و همكاران ( ۱۹۹۸ ) پیشنهاد شده است در ذیل بیان می‌گردد :

۱ ) بهبود بالانس منفی انرژی بدن طی اوایل شیردهی

۲ ) افزایش سنتز تركیبات استروئیدی مانند هورمونهای استروئیدی از جمله پروژسترون

۳ ) تغییر غلظت انسولین خون بدنبال آن تحریك رشد فولیكولهای تخمدانی

۴ ) تغییر میزان سنتز PGF; كه این تركیب دارای اثر منفی بر فعالیت جسم زرد می‌باشد .

سركوب PGF; در اوایل آبستنی احتمال زنده مانی جنین را افزایش می‌دهد

طی یك دوره فحلی چنانچه تلقیحی صورت نگرفته باشد معمولا" فعالیت جسم زرد تا ۱۶ روز ادامه می‌یابد.از طرف دیگر ۱۲ روز بعد از فحلی , نوسانات ضعیف ترشح PGF۲; از رحم در هر دو گاو ـآبستن و یا غیر آبستن آغاز می شود.افزایش سنتز PGF; موجب كاهش فعالیت جسم زرد می‌شود . ولی جنین در حال رشد با ارسال سیگنالهایی با عنوان انترفرون تاو ( Interferon – tau ) سنتز PGF; را كاهش می‌دهد . انترفرون تااو اخیرا" بعنوان سیگنالهای اولیه جنین جهت تشخیص آبستنی بشمار می‌رود. جنین بعد از ۱۰ روزگی شروع به ترشح این ماده نموده و با افزایش رشد میزان تولید آن نیز افزایش می یابد. بدلیل اینكه همه جنینها دارای سرعت رشد یكسانی نیستند بخاطر همین موضوع جنینهایی كه دارای رشد ضعیفی هستند ممكن است قبل از ترشح انترفرون تااو , توسط افزایش غلظت PGF; آزاد شده از رحم سقط شوند .بنابراین ممكن است ترشح انترفرون تااو در مقادیر مورد نیاز جهت جلو گیری از ترشح PGF; تا روز ۱۳ صورت نگیرد. لذادر چنین شرایطی نقش اسید های چرب غیر اشباع در كاهش سنتز PGF; طی اوایل آبستنیی اهمیت پیدا می كند. بنابر این تغذیه جیره‌های غنی از اسیدهای چرب غیر اشباع برای بهبود باروری، دستیافت تازه ای در مدیریت تولید مثل گاوهای شیری می‌باشد .

اثر مثبت چربی جیره غذای بر باروری گاوهای شیری می تواند بدلیل اثرات برخی از اسیدهای چرب جیره بر هیپوفیز , تخمدانها و رحم از طریق بهبود وضعیت انرژی بدن باشد . دانشمندان معتقدند كه برخی از مكملهای چربی موجب تغییر تولید PGF; در بدن می شوند زیرا برخی از اسیدهای چرب ویژه بخصوص اسیدهای چرب غیر اشباع با چند باند دوگانه ( PUFA ) در سنتز آن نقش دارند . بنابراین می توان با تغییر پروفیل اسیدهای چرب جیره غذایی سنتز PGF; توسط بافت رحم را در اوایل آبستنی كاهش داده و موجب كاهش میزان مرگ و میر جنین شد .

‌● اسیدهای چرب ضروری و عملكرد تولیدمثلی

كمبود اسیدهای چرب ضروری در حیوانات آزمایشی موجب بروز علایمی همچون تشكیل ناقص غشاهای سلولی, عدم رشد كافی بدن، پوست، بافتهای پیوندی و همچنین باروری ضعیف می شود. Zeron و همكاران گزارش كردند كه كاهش میزان باروری گاوهای هولشتاین طی ماههای تابستان بدلیل پائین بودن محتوای اسید لینولئیك غشاء اووسیتها می‌باشد، در حالی كه محتوای اسید لینولنیك چندان تغییر فصلی ندارد. در مقابل اسیدهای چرب غیر اشباع دارای ۵ و ۶ باند دوگانه در غشاء اسپرم دامهای نر بر كیفیت اسپرم در باروری تخمك تاثیر می گذارد.

اسیدهای چرب ضروری در داخل سلول می‌توانند بر رونویسی ژنهای كد كننده پروتئینهای ضروری برای آبستنی موثر باشند.

در بعضی حیوانات اسیدهای چرب غیر اشباع ( PUFA ) نقش مهمی در بسیاری از فرآیندهای تولید مثلی از جمله تخمك گذاری، لقاح و زایمان دارند . اسیدهای چرب جیره غذایی می‌توانند بر رشد فولیكول تخمدانی , فعالیت جسم زرد و تولید پروژسترون نقش داشته باشند . طی تحقیقی گزارش شده است كه در صورت تغذیه جیره‌های غنی از PUFA ازخانواده امگا ۳ قبل از زایش به ترتیب درگوسفند و گاو , موجب تاخیر زمان زایش ( Nibashaka Baguma و همكاران ۱۹۹۹ ) و افزایش وقوع جفت ماندگی شد( Barnouin & chassaqne ۱۹۹۱ ). ولی افزایش اسیدهای چرب غیر اشباع امگا ۳ در جیره غذایی بعد از زایش, میزان آبستنی گاوها را بهبود بخشید ( Armstong و همكاران ۱۹۹۰ ) .

● اثر جیره‌های بر پایه پودر ماهی بر باروری

اسیدهای چرب غیر اشباع توسط باكتریهای شكمبه تحت فرآیندی بنام بیوهیدروژناسیون متابولیزه می شوند. طی این فرآینداسیدهای چرب غیراشباع به اسیدهای چرب اشباع تبدیل می‌شوند . پودر ماهی دارای پتانسیل افزایش باروری می باشد علت این مسئله را به بخاطر داشتن اسیدهای چرب منحصربفردی كه می‌توانند بدون بیوهیدروژنه شدن ازشكمبه عبوركنند و موجب كاهش ترشح PGF۲۹۴۵; شوند، نسبت داده می شود. .Armstrong و همكاران گزارش كردند كه گاوهای فریزین بریتانیائی كه با پودر ماهی بمقدار ۸ /۰ Kg/day تغذیه شده بودند نرخ آبستنی بیشتری (۶۴ % ) در مقایسه با گروه شاهد ( ۴۴ % ) داشتند. همچنین تعداد سرویس برای این گروه در مقایسه با گروه شاهد به ترتیب ۶۲ / ۱ , ۳۱ / ۲ بود. مكانیزم كار هنوز بطور واضح مشخص نیست ولی فرضیه های چندی در این مورد وجود دارد كه یكی از آنها وجود دو نوع اسید چرب ایكوسپنتانوئیكها و دكو هگزانوئیدها در پودر ماهی می‌باشد كه باعث كاهش سنتزPGF می‌شوند.

● اثردانه كتان بر باروری گاوهای شیری

روغن دانه كتان نیز بدلیل داشتن اسید لینو لنیك بالا موجب سركوب ترشح PGF; از رحم شده و میزان باروری را در حیوانات تغذیه شده با دانه كتان افزایش می‌دهد . همچنین گزارش كردند كه تغذیه دانه كتان ویا تزریق روغن كتان داخل شكمبه موجب افزایش غلظت اسیدهای چرب بلند زنجیره می‌شود.