آخرین برگ از فلسفه ای به نام چاویسم

روز پیش از برگزاری همه پرسی قانون اساسی در دوم سپتامبر «هوگو چاوس» رئیس جمهور ونزوئلا به هزاران تن از حامیان قرمزپوشش هشدار داد که رای «آری» به این همه پرسی به معنای رای به او و رای «نه» به معنای رای به «جورج بوش» رئیس جمهور آمریکاست

روز پیش از برگزاری همه‌پرسی قانون اساسی در دوم سپتامبر «هوگو چاوس» رئیس‌جمهور ونزوئلا به هزاران تن از حامیان قرمزپوشش هشدار داد که رای «آری» به این همه‌پرسی به معنای رای به او و رای «نه» به معنای رای به «جورج بوش» رئیس‌جمهور آمریکاست.

بنابراین نتیجه‌ای که این همه‌پرسی پس از نه سال حضور چاوس بر قدرت داشت، حاکی از آن بود که امروز ونزوئلا تنها مکان امن برای رئیس‌جمهوری آمریکا است و بیشترین محبوبیت جورج بوش در کاراکاس به تصویر کشیده می‌شود.

این سخنان مانند سیاست‌های دیگر آقای چاوس اشتباهی بزرگ بود. همه‌پرسی قانون اساسی ونزوئلا به هیچ عنوان به بوش مربوط نمی‌شد و در واقع همه‌پرسی به بقایی دموکراسی در ونزوئلا نفتی و یا حضور مادام العمر چاوس بر قدرت بود که رئیس‌جمهور قرمزپوش، با اختلاف اندکی آن هم ۴/۱ درصد به رقبای خود واگذار کرد. بسیاری این شکست را سرآغازی برای پایان انقلاب چاوس و نفوذ او در آمریکای لاتین می‌دانند.

اما آنچه که مسلم است انقلاب چاوس به سرعت پایان نمی‌پذیرد و او حداقل شش سال دیگر فرصت دارد تا شکست خود را جبران کند. براساس بیانیه‌های دولتی او همچنان محبوب باقی می‌ماند و بر کنترل تمامی سازمان‌های دولتی و درآمدهای نفتی ونزوئلا ادامه می‌دهد. این شکست تنها اعتبار دموکراتیک او را زیر سئوال ‌برد. البته این اعتبار اوایل سال ۲۰۰۷ میلادی وقتی که او پروژه‌ی «سوسیالیسم قرن ۲۱» را مطرح کرد و بسیاری آن را آبکی شده‌ای آنچه در کوبا و یا شوروی اتفاق افتاده بود، توصیف کردند خدشه‌دار شده‌ بود.

پس از شکست، چاوس گفت که یکبار دیگر برای اصلاح قانون اساسی تلاش خواهد کرد؛ که اگر این اقدام انجام بگیرد باز نماد قرمزپوش آمریکای لاتین پیروز میدان نخواهد بود چرا که تغییرات بنیادینی در ونزوئلا روی داده است.در طول ۹ سال گذشته چاوس مرتبا بر روی حامیان ۶۰ درصدی خود در مقابل مخالفانش حساب می‌کند ولی اکنون شرایط شاید به گونه‌ای مناسب تغییر کرده است. در ابتدا مخالفان او توسط جنبش‌های جدید دانشجویی و نه مانند گذشته منفعل، دوباره فعالیت خود را آغاز کرده‌اند. دوم آنکه کسانی که به فلسفه‌ی « چاویسم» ایمان داشتند، دلسرد شدند و بین آنان شکافی ایجاد شده است و از همه مهمتر تصور اینکه انقلاب چاوس هیچگاه متزلزل نمی‌شود و سیاست‌های اقتصادی او کارآمد است، از بین رفته است. مردم عادی ونزوئلا بر این باورند که آنان حتی اگر نفت به ۹۰ دلار برسد، نمی‌توانند «شیر» بخرند. سوم آنکه اصلاح قانون اساسی بین مقامات و اردوگاه دموکرات شکافی را ایجاد کرده است.

اکنون چاوس با یک راه حل مواجه است: گام‌های سریع‌تری ‌را برای اقتصاد مشترک بردارد و سیاست‌های با ثباتی را ارایه کند. شکست او در این اصلاحات درس سختی به چاوس داد که بین نیروهای مسلح و خشونت‌های جدی شکاف عظیمی وجود دارد و بهترین راه حل برای او بازگشت به صلح با میانه‌وری و اقتصاد متعادل‌تر است و انجام این اقدامات به فروتنی احتیاج دارد که تاکنون در چاوس دیده نشده است، این در حالی است که محبوبیت او نیز در حال افول است.

در حال حاضر بهترین خبر برای مقامات حاضر در نیروهای دفاعی و جنبش «چاویسم» برقراری دموکراسی است. نیروهای سوم مابین آقای چاوس و مخالفانش امیدوارند که ونزوئلا با جایگزینی قدرت به سمت صلح حرکت کند.

البته شکست چاوس در همه پرسی بیشتر از داخل ونزوئلا بر روابط خارجی تاثیر گذاشته است. با عدم تغییر قانون اساسی چاوس باید سال ۲۰۱۳ قدرت را ترک کند. فشارهای اقتصادی در داخل به معنای قطع کمک های خارجی چاوس مانند ارسال نفت ارزان به کوبا است. این کمک خارجی به «رائول کاسترو» کفیل ریاست‌جمهوری کوبا و برادر «فیدل کاسترو» رهبر کوبا کمک می‌کند تا با اجرای اصلاحات اقتصادی با مخالفان برادرش مقابله کند. در بولیوی «اوو مورالس» دوست و یار قدیمی چاوس با مخالفان زیادی روبه‌رو است که در تلاش هستند تا با اجرای قانون اساسی قدرت را از او بگیرند و در صورت کاهش محبوبیت چاوس، کمک‌ها به بولیوی تا حد زیادی کاهش می‌یابد. در اکوادور، یکی دیگر از دوستان سوسیالیست چاوس «رافائل کورا» با شکست رییس‌جمهوری ونزوئلا در همه‌پرسی به سرعت سعی کرد تا فاصله خود را با عقاید چاوس حفظ کند.

اکنون با روی دادن این حوادث بیشتر ونزوئلایی‌ها و ساکنان آمریکای لاتین اشتیاقی برای اجرای دموکراسی و اصلاحات ندارند که این امر بیشتر به دلیل شکست فلسفه چاوس در این منطقه صورت گرفته تا شکست چاوس در همه پرسی قانون اساسی این کشور. ولی در نهایت این تغییرات می‌تواند خبر خوبی برای مردم آمریکای لاتین به ویژه فقرای این سرزمین باشد.