نقش تغذیه در سلامت دهان

آشامیدنی ها و تعداد وعده های غذایی با تاثیری که بر روی میکروب های موجود در محیط دهان می گذارند, نقش مهمی را درتکامل دندان و لثه و همین طور نسوج و ساختار استخوانی محیط دهان و همچنین پیشگیری از انواع بیماری های دهان دارند که عمدتاً این تاثیرات به شکل سیستمیک است

آشامیدنی ها و تعداد وعده های غذایی با تاثیری که بر روی میکروب های موجود در محیط دهان می گذارند، نقش مهمی را درتکامل دندان و لثه و همین طور نسوج و ساختار استخوانی محیط دهان و همچنین پیشگیری از انواع بیماری های دهان دارند که عمدتاً این تاثیرات به شکل سیستمیک است. کمبود ویتامین های B ،B۱۲، C، ریبوفلاوین، فولات ها و مواد معدنی چون روی، آهن و در کاهش روند ترمیم نسوج دهانی موثرند. به همان نسبت که کمبود مواد یادشده در شکل گیری و سلامت دهان موثر است متقابلاً شکل و سلامت حفره دهان نیز در دریافت مواد فوق و استفاده از آنها نقش دارند یا به عبارتی می توان گفت این دو وضعیت به گونه ای به هم وابسته اند. بیماری های دهان عمدتاً در پی پوسیدگی دندان ها ایجاد می شود. فقدان یک یا چند دندان و یا بی دندانی کامل در بیماران بالای ۶۵ سال رایج است که این خود تاثیر بسزایی در تغذیه این دسته از افراد دارد که علاوه برآن باعث اخلال در رشد، تکامل، بقا و ساختار حفره دهانی می شود. جزئیات اشاره شده در ذیل بخشی از این مشکلات را مطرح می سازد. بیماری های پریودنتال به صورت یک بیماری موضعی و سیستمیک محسوب می شود. کمبود موادی مانند ویتامین های A ،C، E، فولات ها و بتاکاروتن و املاح معدنی چون کلسیم، فسفر و روی در ایجاد بیماری یادشده نقش موثری دارند. سرطان های دهان که اغلب در اثر استفاده بیش از حد در مصرف تنباکو و الکل رخ می دهد با اینکه از سویی باعث افزایش نیاز به کسب انرژی و مصرف مواد غذایی در بیمار می شود از طرف دیگر مشکل توانایی در خوردن و تغذیه را برای وی به ارمغان می آورد که این عمدتاً می تواند ناشی از روش های درمانی مانند جراحی ها، رادیوتراپی، شیمی درمانی و سایر موارد درمانی باشد. از بیماری های حاد و مزمن دیگری که می توانند در توانایی خوردن تاثیر منفی داشته باشند می توان به دیابت کنترل نشده اشاره کرد که توام با سندرم سوزش زبان، برفک و خشکی دهان است همچنین مشکلات دهانی ناشی از نقص سیستم ایمنی از قبیل سندرم اکتسابی نقص ایمنی (ایدز) است.

● نقش تغذیه در تکامل دندان

تکامل دندان های شیری در ماه دوم و سوم جنینی آغاز می شود و معدنی شدن آنها در ماه چهارم جنینی تا دهه اول زندگی فرد ادامه دارد. مواد غذایی که جنین از مادر دریافت می نماید نقش موثری در تشکیل و تکامل ساختار دندان ها در مرحله قبل از رویش آنها دارد. تشکیل دندان ها با معدنی شدن ماتریکس پروتئینی آنها همراه است. در عاج، پروتئین به صورت الیاف کلاژن هستند که برای ساخت آنها وجود ویتامین C ضروری است و یتامین D جزء اساسی جهت تشکیل بلور های هیدروکسی آپاتیت از کلسیم و فسفر است، فلوراید نیز با اضافه شدن روی بلور های هیدروکسی آپاتیتیک لایه مقاوم به پوسیدگی را روی دندان ها ایجاد می کند. تغذیه و رژیم غذایی در تمام مراحل تکامل، رویش و بقای دندان موثر است. پس از رویش تغذیه نقش موثر و مداومی در تکامل و تقویت و معدنی شدن مینا و بقیه اجزای دندان دارد. نقش موضعی مواد غذایی مصرفی به ویژه از طریق کربوهیدرات های تخمیرشدنی و تعداد دفعات مصرف غذا که در پی آن تولید اکسید های آلی توسط باکتری های دهان از این مواد موجب پوسیدگی می شود را نباید فراموش کرد که در طول زندگی فرد رژیم غذایی نقش موثری را در دندان ها، استخوان ها، پایداری نسوج دهان و مقاومت در مقابل عفونت و افزایش عمر دندان ها دارد.

● پوسیدگی دندانی

پوسیدگی دندان یکی از رایج ترین بیماری های عفونی است و براساس گزارشات پنج برابر رایج تر از آسم است. در نتیجه تقریباً ۲۰درصد تا ۵۰درصد بچه های ایالات متحده ۸۰درصد دندان هایشان پوسیده است. بررسی پوسیدگی دندان ها نشان می دهد که بچه هایی که والدین آنها حداقل تا لیسانس تحصیل کرده اند کمتر از بچه هایی که والدین آنها کمتر از لیسانس هستند به پوسیدگی دندان ها مبتلا هستند. ایجاد پوسیدگی به عواملی چون ترکیبات مینا و عاج، محل قرارگیری دندان ها، نوع و میزان بزاق، وجود شیارها و حفرات در تاج دندان بستگی دارد و ترکیبات بزاق را هم باید به آن اضافه کرد. بزاق های الکالوئیدی اثر پیشگیرانه دارند به همان میزان که بزاق اسیدی موجب افزایش خطر پوسیدگی می شود روش زندگی نیز در این پدیده موثر است. اینکه نقش جداگانه ای برای عوامل تغذیه خانوادگی، الگوی تغذیه با عوامل ژنتیکی در عین مطرح بودن قائل باشیم کار دشواری است. باکتری ها عامل اساسی در ایجاد پوسیدگی هستند.

● عوامل تغذیه ای موثر بر ایجاد پوسیدگی

تعداد دفعات مصرف کربوهیدرات های قابل تخمیر، نوع تغذیه، تعداد دفعات غذا خوردن، ترکیبات مواد غذایی و آشامیدنی، مدت زمان تماس دندان با مواد غذایی و آشامیدنی. کربوهیدرات های قابل تخمیر ماده ایده آل برای باکتری ها هستند و فرآورده های اسیدی ناشی از آنها موجب کاهش PH بزاق به پایین تر از ۵/۵ می شوند که زمینه مناسب را برای تولید پوسیدگی فراهم می آورند. مواد قندی تخمیر شونده در چهار گروه از شش گروه مواد غذایی موجود هستند.

۱) حبوبات

۲) میوه ها

۳) فرآورده های لبنی

۴) مواد قندی

با وجود اینکه بعضی سبزیجات نیز شامل مواد قندی تخمیر شدنی هستند ولی گزارشی مبنی بر پوسیدگی زایی آنها ارائه نشده است. موادی چون نشاسته که بالقوه دارای قابلیت تخمیر هستند موجب کاهشPH بزاق به کمتر از ۵/۵ می شود. بیسکویت، کراکر، چیپس، نان و انواع میوه ها (تازه، خشک و کمپوت) و همچنین آب میوه ها نیز پوسیدگی زا هستند.

تمایز بین مواد پوسیدگی زا، متوقف کننده پوسیدگی و ضدپوسیدگی بسیار بااهمیت است. نتایج مطالعات نشان داده است که میزان اسیدی که از تخمیر مواد غذایی توسط باکتری ها ایجاد می شود به اندازه قندی که در آن ماده وجود دارد بستگی دارد. پوسیدگی زایی همچنین می تواند تحت تاثیر عوامل دیگری مانند حجم و میزان بزاق تولید شده در فرد، تعداد وعده های مصرف غذا، ترکیبات مواد غذایی مورد استفاده، میزان تشکیل پلاک میکروبی و میزان استعداد ژنتیکی فرد قرار گیرد. مواد غذایی متوقف کننده پوسیدگی یا آن دسته که توسط میکروب های پلاک قابل سوخت و ساز نیستند PH بزاق را به پایین تر از ۵/۵ کاهش نمی دهند این مواد شامل پروتئین هایی چون تخم مرغ، ماهی، گوشت، بعضی سبزیجات و آدامس های بدون قند هستند. شیرین کننده های غیرکربوهیدراتی از قبیل ساخارین، سیکلامات ها و اسپارتام نیز جزء این گروه هستند. بعضی از شواهد دال بر این است که گروه اخیر به علت اینکه مواد مورد نیاز را در اختیار استرپتوکوک قرار نمی دهند متوقف کننده پوسیدگی هستند.مواد غذایی ضدپوسیدگی، موادی هستند که هنگام استفاده از آنها جذب غذا های اسید و ژنتیک توسط باکتری ها مختل می شود. الکل های پنج قندی جزء این دسته محسوب می شوندزیرا توسط آمیلاز بزاق تجزیه نمی شوند. مکانیسم عمل آنها شامل فعالیت های ضدمیکروبی علیه استرپتوکوک موتان است. تاثیر آدامس از طریق ترشح بزاق است که منجر به افزایش فعالیت خنثی سازی بزاق و در پی آن افزایش زدودن کربوهیدرات های تخمیر شونده از سطح دندان می شود. آدامس های بدون قند از طریق افزایش جریان بزاق در کاهش پوسیدگی موثر هستند. توصیه می شود پس از غذا های حاضری یا وعده های غذایی مورد استفاده قرار گیرند تا احتمال پوسیدگی را کاهش دهند در عین حال امکان معدنی شدن مجدد بخش های تخریب شده دندان نیز افزایش می یابد. در واقع مکانیسم ضدپوسیدگی گزیلیتول موجود در آدامس جایگزین شدن آن به جای کربو هیدرات های تخمیرشونده رژیم غذایی است. استرپتوکوک موتان قادر به متابولیزه کردن گزیلیتول نیست. از دیگر مواد ضدپوسیدگی پنیرها می توان از پنیرچدار و سوئیسی نام برد.

● عوامل موثر بر پوسیدگی زایی مواد غذایی

مواد حاوی کربوهیدرات های تخمیر شونده نقش عمده ای در عملیات تخریبی باکتری ها در تولید پوسیدگی دارند. پوسیدگی زایی به اجزای تشکیل دهنده ماده غذایی وابسته است به عبارتی به شکل ترکیبات ماده غذایی و اینکه همراه با چه ماده دیگری مورد استفاده قرارگیرد و مدت زمان تماس آن با دندان و تعداد دفعات مورد استفاده بستگی دارد.

شکل و فرم ماده غذایی و پایداری آن نقش مهمی در میزان پوسیدگی و کاهش PH دارد. شکل و فرم ماده غذایی مشخص کننده مدت زمان تماس آن در دهان با دندان ها است که تاثیرگذار بر مدت کاهش PH یا روند تولید اسید است. مایعات به سرعت از دهان شسته می شوند و قابلیت چسبندگی کمتری دارند و بالعکس مواد غذایی جامد مانند کراکر، چیپس، شیرینی ها و دانه های خوشبو کننده دهان که حاوی قند هستند موجب افزایش زمان تماس دهان با قند می شود. قوام ماده غذایی بر چسبندگی آن موثر است. مواد جویدنی مانند آدامس گرچه حاوی میران قند بالایی است ولی تحریک تولید بزاق، چسبندگی کم نسبت به مواد جامد یا غذا های چسبنده مثل اسنک ها و کراکرها و چیپس ها که ساکاروز کمی دارند، از ضرر کمتری برخوردارند. مواد غذایی حاوی درصد فیبر بالا به علت اینکه کربوهیدرات تخمیر شونده کمی دارند نیز متوقف کننده پوسیدگی هستند مانند پاپ کورن (ذرت بوداده) و سبزیجات خام.

مواد نشاسته ای که توسط آمیلاز بزاق قابل تخمیر هستند هرچه مدت ماندگاریشان در دهان بیشتر شود میزان پوسیدگی زایی آنها افزایش می یابد. هنگامی که این مواد بین دندان ها گیر می کنند فرصت بیشتری دارند تا توسط آمیلاز بزاق هیدرولیز شوند. تکنیک های بررسی شده بیانگر آن است که برخی از باکتری ها نشاسته ها را سریعاً تخمیر می کنند و از طریق هیدرولیز ناقص یا با کوچک کردن اندازه قطعات آنها باعث ایجاد پوسیدگی می شوند. اگر چه آب نبات های حاوی قند باعث افزایش سریع در میزان قند حفره دهانی می شود که توسط باکتری ها هیدرولیز می شود، ولی اثر اینها کوتاه مدت است. مواد غذایی حاوی کربوهیدرات ساده و دسرها (مانند چیپس سیب زمینی، نان خشک، شیرینی، کیک، نان روغنی شیرین )برای مدت طولانی غلظت قند دهان را به مرور افزایش می دهند زیرا این غذاها اغلب به سطوح دندان ها می چسبند و نسبت به آب نبات ها مدت طولانی تری دردهان باقی می مانند.

در ترکیبات غذایی محصولات لبنی به خاطر کلسیم، فسفر، قابلیت پوسیدگی پایینی دارند. مطالعات نشان داده است که پنیر و شیر وقتی با موادپوسیدگی زا مصرف می شود به بافر کردن PH اسید کمک می کند. پنیر بخصوص پنیر چدار خصوصیات ضد پوسیدگی زایی دارد و ترشح بزاق را تحریک می کند که پلاک راکم کند. خوردن پنیر با کربوهیدرات های قابل تخمیر مثل دسر در انتهای یک وعده غذا ممکن است پوسیدگی زایی غذا را کم کند. حبوبات که مقدار قابل ملاحظه ای کربوهیدرات قابل تخمیر ندارند و چربی و فیبر آنها زیاد است پوسیدگی را متوقف می کنند. غذا های پروتئینی مثل غذا های دریایی ماهی، گوشت و تخم مرغ و مرغ، همچنین چربی هایی مثل روغن مارگارین و کره نباتی پوسیدگی را متوقف می کنند.

ترتیب خوردن و ترکیبات غذایی روی پتانسیل ایجاد پوسیدگی موثر است. موز به علت اینکه حاوی کربوهیدرات قابل تخمیر است با توجه به چسبنده بودن آن پوسیدگی زا است ولی وقتی با غلات و شیر خورده می شود کمتر ایجاد پوسیدگی می کند. شیر قابلیت چسبندگی میوه را کمتر می کند. کلوچه خشک وقتی با پنیر خورده می شود کمتر پوسیدگی زا است تا زمانی که به تنهایی خورده می شود. مصرف پنیر و شیر در انتهای وعده غذایی و یا چنانچه توام باکربوهیدرات استفاده شود به علت قابلیت بافری آنها ضمن مطبوع کردن غذا موجب کاهش پوسیدگی می شود. مصرف مواد غذایی پوسیدگی زا توام با نوشابه احتمال تولید اسید را افزایش می دهد. زمانی که یک کربوهیدرات قابل تخمیر مصرف می شود کاهش PH باعث تسریع در فعالیت تخریبی می شود که در ظرف ۱۵-۵ دقیقه شروع شده و تا ۳۰دقیقه اثر آن باقی می ماند. وعده های خوراکی بین غذایی عمدتاً حاوی کربوهیدرات های قابل تخمیر بالایی است که این امر احتمال میزان پوسیدگی زایی آنها را به مراتب بیشتر از وعده های اصلی غذا در بردارد. خوردن چندین شیرینی در یک زمان که به دنبالش مسواک بزنید و دهان را با آب شست وشو دهید کمتر پوسیدگی زاست تا این که در طول روز چندین بار و هر بار یک شیرینی بخورید.

پروسه پوسیدگی با تولید اسید شروع می شود و ناشی از متابولیسم باکتری ها در پلاک دندانی است. پلاک یک توده بی رنگ و چسبناک از میکروارگانیسم ها و پلی ساکاریدها است که در اطراف دندان تشکیل می شود و به دندان ها و لثه ها می چسبد و این خود باکتری تولید کننده اسید را می پرورد و محصولات آلی ناشی از سوخت و ساز آنها را در تماس با سطح دندان نگه می دارد. چندین دسته از نوشیدنی ها شامل نوشیدنی های سبک، نوشابه های انرژی زا، آب میوه و نوشابه های حاوی مکمل های حاوی ویتامین C دارای میزان بالایی از اسید است. بنابراین می تواند یک PH اسیدی ایجاد کند.

● انواع پوسیدگی

اگر چه در کل شیوع پوسیدگی در ایالات متحده کاهش یافته ولی با این حال بیش از ۱۷ درصد بچه های سنین ۲ تا ۴ سال پوسیدگی دندان دارند. مطابق بررسی های تغذیه ای و معاینات ادواری بیش از ۵۰ درصد کودکان تا ۸ سالگی پوسیدگی داشتند. از پوسیدگی های ریشه روی سطح ریشه دندان های دائمی به دنبال عقب نشینی لثه رخ می دهند که این مسئله در معاینات افراد مسن به چشم می خورد. فاکتور اولیه در ایجاد پوسیدگی ریشه عقب نشینی لثه است که اغلب ناشی از بیماری لثه است که در این حالت ریشه های عریان بسیار مستعد به پوسیدگی هستند. فاکتور های دیگری که به افزایش شیوع این پوسیدگی ارتباط دارد، سن، فقدان فلوراید موجود در آب، بهداشت ضعیف دهان و خوردن مکرر کربوهیدرات های قابل تخمیر است. درمان پوسیدگی ریشه شامل ترمیم دندان و مشاوره تغذیه است. پوسیدگی ریشه یک بیماری عفونی دندان است که در بالغین مسن تر بیشتر مشاهده می شود زیرا این جمعیت دندان های طبیعی خود را در مدت بیشتری نگه داشته اند.

▪ فلوراید

فلوراید ماده اولیه ضد پوسیدگی است که به صورت سیستمیک و موضعی به کار می رود و به عنوان یک معیار مطمئن و موثر جوامع بشربرای کاهش شیوع و وقوع پوسیدگی های دندان است. در سال ۱۹۴۶تا ۱۹۷۹ افزودن فلوراید به آب به تنهایی ۴۰ درصد تا ۶۰ درصد موجب کاهش شیوع پوسیدگی در افرادی که از این آب استفاده کرده اند، شد. افزودن فلوراید به آب از سال ۱۹۷۹تا ۱۹۸۹ ۳۰،درصد شیوع پوسیدگی را کاسته است. به کارگیری فلوراید روی پیشگیری از پوسیدگی به صورت افزودن فلوراید به آب، خمیر دندان ها و دهانشویه ها همچنین استفاده ازنوشیدنی هایی با آب دارای فلورید انجام می شود.

سه مکانیسم اولیه عمل فلوراید روی دندان ها به این قرار است. اولاً وقتی با مینا و عاج تماس می یابد با کلسیم و فسفر موجود در آنها فلوروآپاتیت را تشکیل می دهد و این ترکیبی است که نسبت به هیدروکسی آپاتیت به اسید مقاوم تراست. فلوراید همچنین ترمیم و معدنی شدن مجدد سطح دندان های پوسیده را تسریع می کند و کمک می کند که روندتخریب معکوس شود و موجب افزایش مقاومت سطح دندان در برابر پوسیدگی شود. در نهایت، فلوراید موجب کاهش اثر تخریبی باکتری ها در حفره دهان از طریق تداخل در تشکیل و عملکرد میکرو ارگانیسم ها می شود. فلوراید ممکن است به صورت موضعی و سیستمیک به کار رود. وقتی در غذا و نوشیدنی مصرف می شود فلوراید وارد جریان خون سیستمیک می شود و در استخوان ها و دندان ها تجمع می کند. گردش خون سیستمیک با فراهم کردن فلوراید در بزاق اثر موضعی هم دارند. مقدار کمی از فلوراید وارد بافت نرم می شود و باقی مانده آن در بزاق ترشح می شود. منبع اولیه فلوراید سیستمیک آب فلوریده شده است. غذا و نوشیدنی ها مقدار کمتری فلوراید دارند. منابع فلوراید موضعی شامل خمیر دندان، ژل ها، دهانشویه که روزانه توسط مصرف کننده ها استفاده می شود و فلوراید غلیظ شده توسط متخصصان دندان بیشتر به صورت های ژل ها _ خمیرهابه کار می رود.

▪ افزودن فلوراید به آب

افزودن فلوراید به عنوان یک اقدام بهداشت عمومی توسط انجمن دندان پزشکان آمریکا و انجمن تغذیه آمریکا مورد تائید قرار گرفته است. این انجمن ها بهداشت دهانو نیز ارزش افزودن فلوراید به آب را در زمینه پیشگیری از بیماری های دندانی و حفاظت از دندان ها مورد تاکید قرار می دهند. اما به رغم این حمایت، استفاده گسترده از فلوراید مورد مخالفت ضدفلورایدافزاها، واقع شده است که آنها مدعی اند فلوراید افزایی آزادی انتخاب هر فرد را محدود کرده و خطر ابتلا به ایدز و سرطان را افزایش می دهد. خطر های مربوط به بیماری ناشی از فلوراید بی پایه و اساس است.

● مراقبت های پیشگیرانه

در برنامه های پیشگیری از پوسیدگی دندان، رژیم غذایی متعادل، اصلاح منابع و مقادیر کربوهیدرات های قابل تخمیر و تلفیق اعمال بهداشت دهانبا شیوه های زندگی افراد مورد توجه قرار می گیرند. بعد از وعده های غذایی و غذای سبک باید مسواک زد، دهان را با آب شست یا آدامس(بدون قند) را به مدت ۲۰- ۱۵ دقیقه جوید. عادات مثبت شامل خوردن خوراک های سبک، جویدن آدامس بدون قند بعد از خوردن یا آشامیدن موادی که موجب پوسیدگی می شوند.

با برنامه ریزی مناسب و بهداشت مناسب دهانو یک رژیم غذایی متعادل، خطر پوسیدگی زایی به شدت کاهش می یابد. اعمالی که باید از آنها پرهیز کرد عبارتند از استفاده از نوشیدنی های گازدار طی دوره های ممتد، خوردن متناوب غذا های سبک و نگه داشتن مقادیر زیادی از مواد قندی یا آب نبات های خوشبو کننده دهان طی دوره های ممتد. دارو های جویدنی یا مایع بدون نسخه پزشک و ترکیبات ویتامینه هم ممکن است مواد قندی داشته باشند مانند ویتامین C که قند موجود در اسید آن موجب پوسیدگی دندان می شود و خواندن دقیق برچسب به منظور جلوگیری یا کاهش استفاده از چنین محصولاتی مهم است. کربوهیدرات های قابل تخمیر مانند آب نبات، بیسکویت ها، کلوچه، چوب شور و چیپس بایستی همراه وعده های غذایی خاصی خورده شود. یک تکه پنیر در یک وعده غذایی نمونه ای از تدبیر های کاهش پوسیدگی دندان است. چیپس ها و بیسکویت های سبک، میوه ها و آب میوه ها احتمالاً نسبت به همتا های چربی دار خود از تراکم قندی بیش تری برخوردارند. اعمال مربوط به بهداشت دهاناز قبیل مسواک زدن و دهان شویی و جویدن آدامس بدون قند بعد از خوردن غذا می تواند خطر پوسیدگی دندان را کاهش دهد. ترکیب کردن میوه ها و پنیر در وعده های غذایی موجب کاهش پوسیدگی زایی غذا های مذکور می شود.

تمایز بین مواد پوسیدگی زا، متوقف کننده پوسیدگی و ضدپوسیدگی بسیار بااهمیت است. نتایج مطالعات نشان داده است که میزان اسیدی که از تخمیر مواد غذایی توسط باکتری ها ایجاد می شود به اندازه قندی که در آن ماده وجود دارد بستگی دارد. پوسیدگی زایی همچنین می تواند تحت تاثیر عوامل دیگری مانند حجم و میزان بزاق تولید شده در فرد، تعداد وعده های مصرف غذا، ترکیبات مواد غذایی مورد استفاده، میزان تشکیل پلاک میکروبی و میزان استعداد ژنتیکی فرد قرار گیرد. مواد غذایی متوقف کننده پوسیدگی یا آن دسته که توسط میکروب های پلاک قابل سوخت و ساز نیستند PH بزاق را به پایین تر از ۵/۵ کاهش نمی دهند این مواد شامل پروتئین هایی چون تخم مرغ، ماهی، گوشت، بعضی سبزیجات و آدامس های بدون قند هستند. شیرین کننده های غیرکربوهیدراتی از قبیل ساخارین، سیکلامات ها و اسپارتام نیز جزء این گروه هستند. بعضی از شواهد دال بر این است که گروه اخیر به علت اینکه مواد مورد نیاز را در اختیار استرپتوکوک قرار نمی دهند متوقف کننده پوسیدگی هستند.مواد غذایی ضدپوسیدگی، موادی هستند که هنگام استفاده از آنها جذب غذا های اسید و ژنتیک توسط باکتری ها مختل می شود. الکل های پنج قندی جزء این دسته محسوب می شوندزیرا توسط آمیلاز بزاق تجزیه نمی شوند. مکانیسم عمل آنها شامل فعالیت های ضدمیکروبی علیه استرپتوکوک موتان است. تاثیر آدامس از طریق ترشح بزاق است که منجر به افزایش فعالیت خنثی سازی بزاق و در پی آن افزایش زدودن کربوهیدرات های تخمیر شونده از سطح دندان می شود. آدامس های بدون قند از طریق افزایش جریان بزاق در کاهش پوسیدگی موثر هستند. توصیه می شود پس از غذا های حاضری یا وعده های غذایی مورد استفاده قرار گیرند تا احتمال پوسیدگی را کاهش دهند در عین حال امکان معدنی شدن مجدد بخش های تخریب شده دندان نیز افزایش می یابد. در واقع مکانیسم ضدپوسیدگی گزیلیتول موجود در آدامس جایگزین شدن آن به جای کربو هیدرات های تخمیرشونده رژیم غذایی است. استرپتوکوک موتان قادر به متابولیزه کردن گزیلیتول نیست. از دیگر مواد ضدپوسیدگی پنیرها می توان از پنیرچدار و سوئیسی نام برد.

نویسنده : دکتر رضا آمری نیا