پنجره ای رو به دنیای فرزندتان بازکنید

از مهم ترین مهارت های پرورش فرزند ایجاد رابطه سالم با نوجوان است نوجوانی همان گونه که بسیاری از والدین از آن آگاه هستند مرحله حساسی از زندگی است

از مهم ترین مهارت های پرورش فرزند ایجاد رابطه سالم با نوجوان است. نوجوانی همان گونه که بسیاری از والدین از آن آگاه هستند مرحله حساسی از زندگی است.

اما شاید عده بسیاری از اهمیت این دوره و چرایی حساس بودن آن آگاهی نداشته باشند. اغلب والدین توجه و اهمیت به نوجوان را در برآوردن نیازهای مالی و امکانات زندگی خلاصه می کنند و تصور می کنند با یک مدرسه خوب و امکانات کافی و تفریحات متناسب با سن نوجوان او را از خطراتی که تهدید می کند در امان نگه می دارند. این دسته از والدین در واقع نقش اصلی خود را به عنوان پدر یا مادر فراموش کرده اند و از ایجاد رابطه سالم و صحیح با نوجوان غافل مانده اند. درست به همین دلیل است که بعضی از نوجوانان در خانواده خود، منزوی می شوند و وقتی گوشی برای شنیدن حرف هایشان پیدا نمی کنند به حلقه دوستان و... پناه می برند و گاه از منزل فرار می کنند.

به نوشته خبرگزاری ها، سن دختران فراری هر روز کاهش پیدا می کند. طبق آمارهای ارائه شده از سوی نیروی انتظامی کشور، سالانه ۶ هزار دختر از منزل فرار می کنند که ۷۵ درصد از آن ها وارد چرخه زندگی خیابانی می شوند و خطرهای زیادی آن ها را تهدید می کند. به گفته کارشناسان این مسئله از مسائل بسیاری ناشی می شود که دکتر مصطفی اقلیما، رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران به برخی از آن ها اشاره کرده است. وی به فارس می گوید: فرار از خانه در واقع زیرپا گذاشتن مقررات خانوادگی و هنجارهای اجتماعی است که اغلب به علت ترس، خشم، انتقام جویی در مقابل عوامل مخرب و آشفته خانوادگی و اجتماعی رخ می دهد.

خانواده بیشترین تاثیر را برای فرار دختران از خانه دارد زیرا فرد از بدو تولد ارزش ها و هنجارها را از خانواده می آموزد و به تدریج با دنیای وسیع تر جامعه آشنا می شود. هنگامی که نوجوان در خانه و خانواده محیط مناسب و منطبق با روحیات شخصی اش پیدا نمی کند، فکر می کند که با فرار از خانه می تواند تمام مشکلات را پشت سر گذارد و وارد دنیای متفاوتی شود. دکتر اقلیما می افزاید: هر دختر فراری می تواند ۲ نفر دیگر را مثل خود کند یعنی طبق استاندارد سازمان بهداشت جهانی هر فرد بزهکار می تواند ۲ نفر را با خود همراه کند. با توجه به اهمیت بحث و نداشتن مهارت های پرورش فرزند بسیاری از والدین قصد داریم به بحث پیرامون این موضوع و مهارت برقراری ارتباط با نوجوان بپردازیم. به این منظور به سراغ دکتر فریده هاشمیان نژاد، کارشناس تعلیم و تربیت و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد مشهد رفتیم. وی درباره موضوع فرار دختران و نوجوانان می گوید: نباید فرار دختران و یا نوجوانان را فقط در فرار فیزیکی خلاصه کرد بلکه باید فرار روانی را نیز به آن افزود. در واقع فرار از خانه بخش آشکار و فرار روانی بخش پنهانی آن است.وقتی نوجوانی داخل اتاقش می رود و در را می بندد در واقع فرار روانی صورت گرفته است، او داخل منزل است اما عملا فرار کرده است. همین طور است نوجوانی که به همراه خانواده اش به میهمانی، پارک، سینما و تفریح نمی رود. پس می بینید که فرار روانی بسیار رایج است.فرار فیزیکی شکل حاد فرار نوجوان است.

نوجوانی که به فرار روانی دست می زند به علت شهامت تربیت شده، هرگز از منزل فرار نمی کند اما نوجوانی که از منزل فرار می کند شهامت تربیت نشده دارد.حال باید دید نوجوان در چه شرایطی فکر فرار می کند. یکی از مهم ترین دلایلی که نوجوان به فرار از خانه فکر می کند این است که احساس می کند در جایی از دنیا زندگی می کند که تنهای تنهاست. او با عقل حسابگر خود می اندیشد که در منزل تنهاست و در بیرون هم تنهاست با این تفاوت که در منزل استقلال و آزادی و محیط منطبق با خواسته های خود را ندارد اما در بیرون از منزل می تواند آن ها را بیابد. به این ترتیب برای بهتر شدن اوضاع زندگی خود فرار می کند غافل از این که در جامعه سوءاستفاده کنندگان به کمین او نشسته اند.با نیم نگاهی به وضعیت نوجوانانی که دور و بر خود می بینیم به سرعت درخواهیم یافت که اغلب والدین از برقراری ارتباط صحیح با نوجوان خود عاجز هستند. یکی از مهم ترین راهکارهایی که می توان نوجوان را از تنهایی نجات داد، دوستی با نوجوان است.

به گفته دکتر هاشمیان نژاد بسیاری از والدین بلد نیستند دوست نوجوان خود باشند و در عین حال تصور می کنند دوست خوبی برای نوجوان خود هستند. آن ها تصور می کنند مداخله در نوع پوشش، انتخاب رشته، چیدمان اتاق، نوع غذا و غیره یعنی دوستی با نوجوان در صورتی که بزرگسالان وقتی شاهد مداخله بزرگ ترهای خانواده در زندگی خود باشند آن را تاب نمی آورند. سوال این است که والدینی که خود تاب دخالت دیگران را در زندگی مشترک شان ندارند، چگونه به خود اجازه می دهند در تمام ابعاد زندگی نوجوان خود مداخله کنند و نام آن را دوستی کردن با او بگذارند؟ از طرف دیگر موضوعی که مغفول مانده این است که چرا دختران با این که عاطفی تر و مهربان تر هستند اقدام به فرار می کنند. پاسخ این است که دخالت هایی که خانواده ها درباره نوجوان خود دارند درباره دختران مضاعف می شود. به عبارتی والدین به خود حق می دهند دختران را بیشتر امر و نهی کنند، در امور خصوصی او دخالت کنند، استقلال او را به رسمیت نشناسند و در صورت حق خواهی و اعتراض داشتن او را به صفات ناپسندی متهم کنند.

به عبارتی دختر نوجوان در مقابله با این طرز نگرش و در مقایسه با برادر نوجوانش احساس سرخوردگی و یاس می کند و واژه «چون تو دختری» برای بسیاری از آن ها بی معناست. به این ترتیب شاید بتوان گفت که برخورد خانواده با نوجوان جزو اصلی ترین دلایل گرایش دختران به فرار از خانه است. باید والدین یاد بگیرند که دوست واقعی نوجوان خود باشند یعنی در نقش یک همدل دلسوز که شنونده فعال است رفتار کنند. تصور کنید وقتی نوجوانی از مدرسه به منزل برمی گردد اگر از او سوال بپرسیم ممکن است کوتاه جواب بدهد اما اگر کاری به کارش نداشته باشیم خودش شروع می کند به تعریف کردن از روزی که سپری کرده است. او احساس می کند در معرض خطر قرار ندارد، به عبارتی از حرف هایی که می زند علیه خودش استفاده نمی شود.

وقتی نوجوانی ببیند از حرف هایش علیه خودش استفاده می شود دیگر هرگز مکنونات قلبی اش را به زبان نمی آورد. بنابراین والدین باید فقط شنونده فعال باشند هم چنین وقتی از یک تجربه ناخوشایند حرف می زند نباید بلافاصله او را به باد انتقاد و سرزنش گرفت بلکه باید مثل یک دوست واقعی با او همدلی و همراهی کرد. وقتی او اطمینان کامل پیدا کرد و همراهی و همدلی والدین را مشاهده کرد خودش به دنبال راه حل می گردد و از والدین کمک می خواهد. در واقع دریچه ورود به زندگی نوجوان این است که همانند یک دوست همسال برای او باشیم یعنی همدردی و دلسوزی کنیم. شنونده خوبی باشیم از نصیحت و سرزنش بپرهیزیم و به هنگام درخواست کمک به او یاری دهیم. کاری که اغلب والدین به دلیل نداشتن مهارت های کافی از انجام آن ناتوانند و نوجوان را از خود دور و دورتر می کنند. نوجوان باید احساس کند خطری در خانواده تهدیدش نمی کند بنابراین به هنگام بروز مشکل از خانواده اش کمک می گیرد نه از دیگران.

عظیمی مروی