نرمی استخوان

ویتامین‌ها موادی ضروری برای فعل و انفعالات بدن انسان هستند که بدن قادر به تولید آنها نیست و تامین آن‌ها از طریق خوردن انواع مواد غذایی صورت می‌گیرد. در بین ویتامین‌ها، ویتامین …

ویتامین‌ها موادی ضروری برای فعل و انفعالات بدن انسان هستند که بدن قادر به تولید آنها نیست و تامین آن‌ها از طریق خوردن انواع مواد غذایی صورت می‌گیرد. در بین ویتامین‌ها، ویتامین D یک استثناست زیرا بدن انسان می‌تواند آن را تولید کند. برخورد اشعه ماورای بنفش خورشید به سطح پوست باعث می‌شود یکی از مشتقات کلسترول در زیر پوست تبدیل به پیش‌ساز ویتامین D شود. به این ترتیب حضور افراد در آفتاب برای ساخته شدن ویتامین D بسیار مفید است.

ویتامینD یک نوع چربی است و مواد غذایی غنی از ویتامینD شامل شیر، پنیر، کره، خامه و ماهی‌های چرب مثل سالمون، ساردین و ماهی تن هستند. گوشت و تخم مرغ نیز دارای ویتامینD هستند، ولی چندان غنی نیستند.

عملکرد اصلی ویتامینD حفظ مخازن کلسیم و فسفر بدن است. این ویتامین با تاثیر روی مخاط روده باریک باعث می‌شود درصد زیادی از کلسیم و فسفر موجود در مواد غذایی جذب شود و مانع از دفع این مواد با ارزش می‌گردد. کمبود ویتامین D به‌دلایل مختلفی ایجاد می‌شود. دلیل اول این است که مواد غذایی حاوی ویتامین D خیلی کم مصرف شود که این حالت در بیشتر نقاط جهان از جمله بیشتر مناطق ایران نادر است.

دلیل دوم سوء جذب ویتامین D است، یعنی به‌رغم مصرف کافی مواد غذایی حاوی ویتامین، به دلیل بیماری‌های مختلف روده‌ای این ویتامین جذب نشود و کمبود ویتامین ایجاد شود. افراد مسن به دلیل بیماری‌های مختلف روده‌ای در معرض این نوع کمبود ویتامین هستند.

سومین و مهم‌ترین دلیل کمبود ویتامین D دوری از آفتاب است. در سال‌های اخیر آپارتمان‌نشینی و استفاده روزافزون از ضدآفتاب‌ها عملا ساخته شدن ویتامین D را بسیار محدود ساخته است. کمبود ویتامین D باعث می‌شود که سطح کلسیم خون پایین بیاید و رسوب کلسیم در استخوان‌ها کم شود، به‌این ترتیب بیماری نرمی استخوان ایجاد می‌شود. علامت اصلی این بیماری درد شدید سراسری استخوان‌ها به خصوص استخوان‌های تنه و لگن است. از دیگر علائم مهم این بیماری ضعف عضلانی به خصوص عضلات ران و شانه است، استخوان‌های نرم ضمنا در معرض شکستگی هستند.

باید دانست که کمبود ویتامین D اگر در سنین کودکی رخ دهد بیماری راشیتیسم را باعث می‌شود که علائم مخصوص به خود را دارد. برخورد اشعه آفتاب به صورت، گردن، بازوها و دست‌ها به مدت ۱۵ دقیقه برای ساخته‌شدن ویتامین D کافی است و پس از آن می‌توان از ضدآفتاب‌ها برای جلوگیری از مضرات اشعه ماوراءبنفش استفاده کرد. این میزان پرتو خورشید البته به شرط این‌که هوا صاف باشد و هیچ مانعی در مقابل آن وجود نداشته باشد اگر دو بار در هفته به بدن بتابد، تمام نیاز فرد به ویتامین D را تامین و از بیماری نرمی استخوان پیشگیری می‌کند.

دکتر رضا کریمی

متخصص بیماری‌های داخلی