هزینه کمرشکن تحریم ها

در دهه اول انقلاب بزرگ ترین چالش نظام جمهوری اسلامی, جنگ ایران و عراق بود که سرانجام پس از ۹ سال طرفین با پذیرش قطعنامه ۵۹۸ به این جنگ خانمانسوز پایان دادند

در دهه اول انقلاب بزرگ‌ترین چالش نظام جمهوری اسلامی، جنگ ایران و عراق بود که سرانجام پس از ۹ سال طرفین با پذیرش قطعنامه ۵۹۸ به این جنگ خانمانسوز پایان دادند. در دهه دوم با شروع دوران سازندگی نظام در رویکردی متفاوت با دهه اول دوره‌یی آرام را پشت سر گذاشت. در دهه سوم با بروز پدیده ۲ خرداد مهندسی جریان مردم‌سالاری دینی با نگاه دموکراسی‌طلبی و تحول‌خواهی دوران طلایی اصلاحات در عرصه سازندگی کشور و قوام بخشیدن به بنیان‌های توسعه‌گرایانه اقتصادی دنبال شد. در دهه چهارم با روی کار آمدن دولت نهم و یکدست شدن حاکمیت توسط اصولگرایان سمت و سوی سیاست خارجی ما از رویه تنش‌زدایی دوران خاتمی به تنش‌زدایی دوران احمدی‌نژاد تغییر جهت داد.

از مهم‌ترین مشخصه‌های دولت‌های نهم و دهم دیپلماسی غرب‌ستیزی و تکیه بر ایران هسته‌یی چالشی سنگین در مناسبات ما با جامعه جهانی شد. در دوران احمدی‌نژاد دامنه اختلافات ایران با غرب بر سر مساله هسته‌یی به‌شدت فزونی یافت. کشمکش‌های هسته‌یی ما از شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به شورای امنیت سازمان ملل متحد کشیده شد.

در ایستگاه آخر منازعات هسته‌یی ایران و غرب مساله قطعنامه‌های شورای امنیت شدت گرفت و از فرآیند تخاصم هسته‌یی، تحریم‌های سازمان ملل متحد، امریکا و اتحادیه اروپا علیه ایران شکل گرفت. بسیاری از عقلای قوم نظیر آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی و سید محمد خاتمی هشدار‌های متعددی به دولت دهم دادند که تحت هر شرایط از شکل‌گیری تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی باید جلوگیری کرد. اما دولت احمدی‌نژاد و مقامات ارشد مذاکره‌کننده هسته‌یی این هشدار‌ها را جدی نگرفتند و اعتقاد داشتند که ما از گردنه تحریم‌ها به سلامت عبور خواهیم کرد.

ابتدا تحریم نفتی علیه صنعت نفت ما اجرا شد و سپس در حلقه شدید‌تر تحریم‌ها نوبت به تحریم بانکی شامل تحریم سوییفت و تحریم بانک مرکزی حلقه محاصره اقتصادی را تنگ‌تر کرد. با شروع تحریم نفت نه تنها برخلاف پیش‌بینی دولتمردان ما قیمت نفت افزایش نیافت بلکه با برنامه‌ریزی غربی‌ها و همکاری همه‌جانبه کشور‌های حوزه خلیج فارس (عربستان، کویت، قطر و امارات) تولید اوپک افزایش یافت و خلأ ناشی از کمبود نفت ایران در بازار پر شد. در تحریم نفتی ما به‌شدت آسیب دیدیم بلکه مجبور شدیم نفت را خارج از نظام داد و ستد اوپک ارزان‌تر به واسطه‌ها و سپس به دست مصرف‌کنندگان آسیایی و اروپایی برسانیم که نهایتا در این تحریم ما ضرر کردیم و خریداران نفت ما سود هنگفتی به جیب زدند. هزینه تحریم‌های کمرشکن را چه کسی می‌پردازد؟

اصولگرایان حامی احمدی‌نژاد که بی‌محابا از سیاست‌های دولت دهم در قبال تحریم‌ها حمایت قاطعانه و بی‌چون و چرا داشتند مخاطب هزینه‌های کمرشکن این تحریم‌ها نیستند. عملا سنگینی این هزینه‌های هنگفت و سرسام‌آور بر دوش مردم و به ویژه اقشار ضعیف جامعه نهفته است. انواع هزینه‌های پیدا و پنهان تحریم‌های جامعه جهانی علیه ایران عبارت است از:

الف- تحریم‌های بانکی شامل سوییفت تحریم بانک مرکزی عملا نقل و انتقال پول از خارج به داخل و بالعکس را غیرممکن ساخته است. در این نوع تحریم ما مجبوریم برای انتقال و تبادل پول به خارج از طریق راه میانبر چیزی حدود ۱۵ درصد پول اضافی به جیب واسطه‌های خارجی بریزیم.

نکته دیگر هزینه انتقال پول از خارج به داخل کشور است. به ویژه تجار صادر‌کننده ما که با این مشکل مواجه هستند حدود ۱۲ درصد هزینه اضافی می‌پردازند تا بتوانند پول حاصل از فروش کالا‌هایشان را در خارج به کشور برگردانند تا امور صادراتی آنها خلل و آسیبی نبیند. در بخش دولتی هم کالا‌هایی چون نفت را که می‌فروشیم به دلیل محدودیت تحریم سوییف باید پول فروش حاصله از نفت را به ناچار در بانک‌های کشور خریدار نفت آن هم بدون دریافت هیچ سودی سپرده کنیم. اگر تحریم بانکی به این شکل تداوم یابد مساله گشایش اعتبارات و انتقال پول به داخل، نظام پولی ما را با مشکل بیشتر رو به رو خواهد کرد.

ب- هزینه تحریم بازار‌های جهانی

۱ – خرید‌های گران، چون مجبوریم تمام کالا‌های وارداتی کشور را از ? یا ? کشور جهان خرید کنیم که قیمت تمام شده خرید بالا می‌رود.

۲- قدرت انتخاب را در تعیین خرید

با‌کیفیت را از دست داده‌ایم؛ به عنوان نمونه وقتی مجبوریم کالاهایی چون برنج، کنجاله و دانه‌های روغنی را فقط از هند یا چین بخریم، بازارهای باکیفیت و ارزان‌تر دیگر کشور‌ها را از دست می‌دهیم.

۳-تحت سیطره واسطه‌ها قرار می‌گیریم و کالاهای صنعتی را ما چون نمی‌توانیم طبق الگوی سود از شرکت‌های اروپایی خریداری کنیم، مجبوریم به خاطر دور زدن تحریم‌ها از شرکت‌های واسطه استفاده کنیم که در این صورت قیمت تمام شده این کالا‌ها حدود ۱۵ درصد گران‌تر از نرخ همین کالا‌ها در قبل از تحریم‌هاست.

۴- افت شدید تولیدات داخلی اثر ویرانگر کاهش نرخ اشتغال و نتیجتا افزایش بیکاری را به دنبال خواهد داشت.

۵- تحریم خطوط کشتیرانی ملی و همچنین نپذیرفتن شرکت‌های بیمه‌یی بین‌المللی در نقل و انتقال صادرات و واردات ما عملا باعث شده است که صرفنظر از خرید گران ما چیزی حدود ۲۰ درصد هزینه اضافی نقل و انتقال کالاها به داخل هزینه تحمیلی تحریم کشتیرانی است که ما می‌پردازیم.

۶- عدم امکان خرید کالا‌های عادی توسط شرکت‌های ایرانی موجب تعطیلی پروژه‌های عمرانی زیر بنایی شده است و عملا کل درآمد کشور صرف هزینه‌های جاری می‌شود.

ج- هزینه‌های وحشتناک صنایع

سنگین‌ترین هزینه تحریم‌ها مربوط به صنایع فرادستی مانند احداث پالایشگاه‌ها، نیروگاه‌ها و صنایع سنگین است. تحریم‌ها امروز به بزرگ‌ترین چالش نظام و دغدغه مسوولان و دست اندرکاران دولت یازدهم مبدل شده است. رفع تحریم‌ها اولویت استراتژیک دولت روحانی است و اگر بتواند به این مهم نایل آید به نوعی می‌تواند از مشکلات اقتصادی کشور جلوگیری کند و ملت را از این تنگنای عذاب آور معیشتی و تورمی نجات دهد. مخلص کلام اینکه آنان که بدون در نظر گرفتن واقعیت‌های دنیای امروز بر طبل رویارویی با جامعه جهانی اعم از اروپا می‌نوازند آیا این هزینه‌های سرسام‌آور و کمرشکن تحریم‌ها را می‌پردازند؟

علی نظری