۱۸ آذر ماه ۱۳۷۲ درگذشت آیت الله محمدرضا گلپایگانی

در هشتمین روز ماه ذیقعده ۱۳۱۶ ق در بخش گوگد گلپایگان, کودکی پا به عرصه وجود نهاد که به مناسب تقارن ولادتش با سالروز ولادت امام هشتم حضرت علی بن موسی الرضا علیه السلام نامش را محمد رضا و کنیه اش را ابوالحسن و لقبش را هبه الله نهادند

در هشتمین روز ماه ذیقعده ۱۳۱۶ ق. در بخش گوگد گلپایگان، کودکی پا به عرصه وجود نهاد که به مناسب تقارن ولادتش با سالروز ولادت امام هشتم حضرت علی‌بن موسی‌الرضا علیه‌السلام نامش را محمد رضا و کنیه‌اش را ابوالحسن و لقبش را هبه‌الله نهادند. پدرش آقا سید‌محمد‌باقر امام، عالمی معروف به زهد و تقوا، و پای بند به آداب و مستحبات دینی و کوشا در امر به معروف و نهی از منکر بود که هم اینک مرقدش مورد احترام و زیارت مردم است. محمدرضا در سه سالگی مادر و در نه سالگی پدرش را از دست داد و دوران کودکی را با مشکلات و سختی‌های فراوان و از دست دادن پدر سپری کرد و تحصیلات ابتدائی را در مکتب خانه گذراند.

نوجوانی بیش نبود که شوق تحصیل علوم اسلامی او را مشتاق آیت‌الله محمد‌تقی گوگدی م ۱۳۵۳ ق گردانید و نزد ایشان ادبیات عرب را فراگرفت. سپس نزد آیت‌الله سید‌محمد حسن خوانساری م ۱۳۳۷ق - برادر مهتر آیت‌الله العظمی سید‌احمد خوانساری - زانوی ادب به زمین زد و ادبیات و بخشی از سطوح را نزد وی آموخت.

نوزده ساله بود که به سوی اراک شتافت و در مدرسه آقا سید‌ضیاءالدین به تکمیل سطوح عالیه پرداخت و در ۱۳۳۷ ق. شایستگی حضور در درس خارج فقه و اصول حضرت آیت‌الله العظمی حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی م ۱۳۳۵ ق را پیدا کرد و تا سال ۱۳۴۰ ق. در آن شهر از آن مرجع بزرگ بهره برد. در بیست و چهار سالگی درپی مهاجرت استادش آیت‌الله حائری به قم و تأسیس حوزه علمیه در این شهر مقدس، به قم آمده و در مدرسه فیضیه سکونت گزید و درس‌ها را با آیت‌الله سید‌احمد خوانساری به مباحثه نشست. استاد با مشاهده استعداد و فهم شاگرد سخت کوش خود بدو بسیار علاقه‌مند شد او را در شماره اصحاب خاص و هیأت استفتا قرار داد و تصحیح کتاب الصلاة خود را به او و آیت‌الله اراکی واگذر نمود. ایشان نیز تا پایان عمر استاد ۱۳۵۵ ق. ملازم درس ایشان بود.

ایشان در سال ۱۳۴۱ ق. در قم به مدت هشت ماه از محضر آیات عظام میرزای نائینی و آقا سید‌ابوالحسن اصفهانی استفاده برد. از دیگر اساتید او می‌توان از آیات عظام حاج شیخ محمد رضا مسجد شاهی اصفهانی، حاج شیخ ابوالقاسم کبیر، آیت‌الله بروجردی، آقا ضیاء عراقی و شیخ محمد حسین غروی اصفهانی نام برد.

وی از آیت‌الله حائری اجازه اجتهاد و از مرحوم حاج شیخ عباس محدث قمی و آقا شیخ محمدرضا اصفهانی اجازه نقل روایت اخذ کرده است.

برخی از زبده‌ترین شاگردان ایشان عبارتند از: حضرت آیات و حجج اسلام، مرتضی حائری یزدی، عبدالرحیم ربانی شیرازی، مرتضی مطهری، محمدعلی قاضی طباطبائی، سید اسدالله مدنی، محمد مفتح، سد محمد حسینی بهشتی، حسینعلی منتظری، علی مشکینی، ناصر مکارم شیرازی، سید محمدعلی علوی گرگانی، علی احمدی میانجی، جعفر سبحانی، لطف الله صافی گلپایگانی، حسن حسن زاده آملی، محمد مؤ من، رضا استادی، سید محسن خزاری، علی پناه اشتهاردی و...

● مبارزه سیاسی

آیت‌الله العظمی گلپایگانی از بدو حرکت شجاعانه روحانیت به رهبری امام راحل، به مبارزات پیگیر و بی امان خویش با دیو استبداد پرداخت و نخستین اعلامیه اعتراض به لایحه ننگین انجمن‌های ایالتی و ولایتی در مهرماه ۱۳۴۱ ش. از سوی ایشان صادر شد و به دنبال آن بود که پیامها و بیانیه‌های ایشان تا سقوط رژیم پهلوی ادامه یافت بسیاری از آنها در جلد اول کتاب اسناد انقلاب اسلامی گرد آمده است.

برخی از اقدامات آن جناب در برابر رژیم منحوس شاه عبارتند از: سرباز زدن از ملاقات با شاه و نخست وزیران و فرستادگان دربار، تحریم برنامه اوقات و اعلامیه علیه معاملات و همکاری با سازمان اوقاف، قطع شهریه کسانی که با اوقاف همکاری می‌نمودند و تحریم امامت جماعت و گوش دادن به سخنرانی آنان، حرام شمردن خرید و فروش و مصرف و توزیع گوشت‌های وارداتی از خارج و قبول نکردن و جوهات فروشندگان آنان هر چند می‌شد تحت عنوان مال مخلوط به حرام خمس آن را پذیرفت، اعتراض شدید و پیام کوبنده علیه تغییر تاریخ هجری به تاریخ منحوس شاهنشاهی، مخالفت صریح با حزب رستاخیز و تحریم شرکت مسلمانان در آن، مخالفت صریح با طرح امتحان دولت از طلاب و انکار صلاحیت آنان برای این امر که باعث عقب نشینی ولت وقت و مصون ماندن حوزه از این طرح ننگین شد. اعتراض شدید علیه گسترش بی بند و باری و فساد و فحشا و رواج منکرات و فرستادن نامه سر گشاده به شاه و تذکر عواقب وخیم آن، اعتراض و مخالفت بسیار شدید علیه سینما در شهر قم و تعطیل نمودن درس و نماز جماعت خویش به مدت یک هفته، مخالفت و اعتراض علیه تاجگذاری شاه و انتخاب ولیعهد، پیام در جهت تجلیل از مقام شهید سعیدی و اعلام مجلس ختم برای ایشان در مسجد امام، تجلیل از مقام مرحوم حاج آقا مصطفی خمینی و تشکیل دو مجلس ختم در مسجد اعظم و شکستن سد رعب و ممنوعیت بر پایی مجالس بزرگداشت و مطرح شدن نام حضرت امام در آن مراسم، پی جویی حال تبعید‌شدگان و سرکشی به خانواده‌های آنان، حمایت از مقام و موقعیت حضرت امام خمینی و به ویژه در برابر اهانت روزنامه اطلاعات به امام راحل و تأکید بر مقاومت روحانیت و پیگیری اعتراض‌ها و راهپیمایی‌ها و صدور اعلامیه‌های روشنگرانه و کوبنده در لحظات حساس به گونه‌ای که امام بدیشان فرموده بودند‌: اعلامیه‌هایی که حضرت عالی به تنهایی صادر می‌کنید، نقش بسزایی در پیشبرد مبارزات ملت مسلمان دارد و دلجویی و تایید علمای مبارزه شهرستان‌ها.

این اقدامات باعث شد که مزدوران رژیم برای لطمه زدن به ساحت ایشان از هیچ کاری فرو گذار نکنند و دوبار سوم فروردین ۱۳۴۲ در مدرسه فیضیه و ۱۹ اردیبهشت ۱۳۵۷ ش به سوی ایشان حمله کرده، قصد ضرب و جرح آن مرجع بزرگوار داشتند که لطف خدا و جانفشانی‌های اطرافیان باعث حفظ ایشان شد.

● درگذشت

سرانجام آن عبدصالح خدا پس از عمری سرشار از توفیق و پربار از خدمات دینی و علمی و پس از طی بیماری کوتاه مدت، در ۹۶ سالگی در شامگاه روز پنجشنبه ۱۸ آذر ۱۳۷۲ برابر با ۲۴ جمادی الثانی ۱۴۱۴ ق ندای حق را لبیک گفت و فقدانش قلب تمام مسلمین جهان را در هم فشرد و سپس در روز شنبه ۲۰ آذر با حضور خیل عظیم و پر شکوه مردم قم تشییع و نماز به امامت حضرت آیت‌الله آقای حاج شیخ لطف‌الله صافی گلپایگانی - داماد آن مرحوم - بر ایشان خوانده شد و آنگاه در مسجد بالا سر مرقد مطهر حضرت معصومه علیه السلام ، در جوار تربت استادش به خاک سپرده شد.