تجربه واقعیت ها در دنیای مجازی

شاید تصور کنید دنیای واقعیت مجازی فناوری جدیدی است اما حقیقت این است که قدمت این فناوری به بیش از یکصد سال قبل بازمی گردد

شاید تصور کنید دنیای واقعیت مجازی فناوری جدیدی است؛ اما حقیقت این است که قدمت این فناوری به بیش از یکصد سال قبل بازمی‌گردد.

این فناوری نخستین بار سال ۱۲۹۰ خورشیدی به عنوان روشی ایمن و ارزانقیمت برای آموزش خلبانی مورد توجه قرار گرفت و در دهه ۱۳۳۰ به صنعت سینما راه پیدا کرد.

بینندگان با تماشای فیلم های مبتنی بر واقعیت مجازی، احساس می کردند در صحنه این فیلم حضور دارند و سپس این فناوری به عنوان سبکی جدید در صنعت سینما با استقبالی چشمگیر مواجه شد؛ اما در حقیقت ده سال پس از آن بود که این فناوری استفاده از کامپیوتر را آغاز کرد.

در آن زمان ارتش آمریکا و ناسا از اولین و مهم ترین ارگان ها و سازمان هایی بودند که روش های آموزش مبتنی بر واقعیت مجازی را مورد توجه قرار دادند.

بتدریج و با توجه به پیشرفت های به دست آمده در زمینه های مختلف، ابزارهای مبتنی بر فناوری واقعیت مجازی رشد چشمگیری داشته و کاربرد آن در حوزه های مختلف مورد توجه قرار گرفت.

یکی از محصولات جدید مبتنی بر واقعیت مجازی عینک هایی به شکل کلاه است که به طور اختصاصی برای علاقه مندان به بازی های کامپیوتری طراحی و ساخته شده است.

این فناوری گرچه شاید مانند آنچه در فیلم ماتریکس دیده اید، نتواند شما را به دنیای دیگری ببرد؛ اما بدون تردید از پیشرفته ترین ابزارهایی است که می تواند به آرزوی بشر بر ای غرق شدن در دنیای خیالی خود جامه عمل بپوشاند.

این سیستم برخلاف نمونه های مشابه قبلی، میدان دید ۱۱۰ درجه را پیش روی کاربران قرار می دهد و سرعت پاسخ دهی سریع آن به حرکات کاربر همراه شدن شخص با واقعیت مجازی را امکان پذیر می سازد.

● دنیایی شبیه سازی شده

واقعیت مجازی برای نخستین بار به عنوان ابزار سرگرمی به دنیای دیجیتال قدم گذاشت. این فناوری، محیطی مجازی در اختیار کاربر قرار می دهد تا بتواند از طریق شبیه سازی واقعیت ها، آنچه را در محیط واقعی نمی تواند انجام دهد یا شرایط لازم برای انجام آن را ندارد در این محیط مجازی انجام دهد.

یکی از مهم ترین مولفه های محیط مجازی، محیط بصری آن است که از طریق نمایشگرها یا تصاویری ویژه، یک تجربه بصری واقعی را در مقابل چشم کاربران نمایش می دهد اما این نمایشگر یک پدیده ساده نیست بلکه نمایشگری مجهز به حسگرهایی است که به عنوان ردیاب عمل می کند و اطلاعاتی را درباره موقعیت کاربر و همچنین جهت نگاه او به کامپیوتر ارسال می کند. به این ترتیب کاربر احساس می کند در یک محیط سه بعدی قرار دارد.

این ویژگی محیط مجازی را به محیطی واقعی تر تبدیل می کند. در محیط مجازی کاربر می تواند شنونده صداهایی باشد که از طریق گوشی به او منتقل می شود.

تغییر شدت صداها و همچنین تقسیم امواج صوتی بین گوشی هایی که در دو گوش کاربر قرار می گیرد به او کمک می کند تا بتواند جهت صداها را بخوبی احساس کند بنابراین واقعیت مجازی از نظر سمعی و بصری هیچ نقصی ندارد اما یکی از دیگر مولفه های واقعیت مجازی، حس لامسه است که با توجه به محدودیت هایی که در ایجاد حس لامسه در محیط های مجازی وجود دارد، پیشرفت در زمینه شبیه سازی حس لامسه روند کندتری داشته است.

البته در دنیای مجازی، استفاده از دستکش های خاص و همچنین ردیاب های حرکتی برای کاربر این امکان را ایجاد می کند که بتواند با به حرکت درآوردن اشیا و اجسام موجود در میدان دیدش، اثر آنها را در محیط شبیه سازی شده مشاهده کند.

واقعیت مجازی علاوه بر شبیه سازی محیط های واقعی این امکان را در اختیار کاربر قرار می دهد که بتواند خودش را در نقش ها و شکل های مختلفی ببیند. برای مثال می تواند خود را به شکل پروانه ای ببیند که در آسمان پرواز می کند.

● پیش به سوی آینده

به نظر می رسد هیچ مرز و محدوده ای برای رشد و توسعه فناوری واقعیت مجازی وجود ندارد و این فناوری می تواند از مرزهای کنونی قدم فراتر گذاشته و شتابان پیش برود.

بسیاری از پژوهشگران بر این باورند در آینده ای نزدیک می توانند دوره های آموزش پزشکی و حتی جراحی را در دنیای مجازی برگزار کنند.

در این شرایط دانشجویان رشته پزشکی می توانند انجام عمل جراحی را روی یک بیمار مجازی تجربه کنند تا به مهارت لازم برای شروع فعالیت در دنیای واقعی دست پیدا کنند.

گرچه به تصویر کشیدن نمایی از آینده دنیای مجازی امکان پذیر نیست و هیچ کس نمی تواند پیش بینی کند این فناوری به طور قطع تا کجا پیش خواهد رفت، اما آنچه درست است واقعیت مجازی قدم به زندگی بشر گذاشته و با سرعت چشمگیر و خیره کننده ای در حال پیشرفت و توسعه است تا جایی که بعضی افراد بر این باورند با پیشرفت فناوری شبیه سازی در دنیای مجازی شاید به جایی برسیم که دیگر هیچ کس نخواهد این دنیای خیالی را ترک کرده و به دنیای واقعی بازگردد و در این صورت شاید اگر واقعیت مجازی بتواند به تمام خواسته ها و نیازهای انسان امروزی پاسخ گوید بتوانیم آن را آخرین

اختراع بشر بدانیم.

● آموزش فضانوردی در دنیای مجازی

آموزش در دنیای مجازی با توجه به ایمن بودن و انعطاف پذیری عناصر موجود در محیط به مراتب آسان تر است.

به همین، دلیل آموزش در زمینه های مختلف از فضانوردی تا آموزش رانندگی، خلبانی و حتی چتربازی به عنوان یکی از کاربردهای مهم واقعیت مجازی مطرح شده و مورد توجه قرار گرفته است. یکی از کاربردهای مهم واقعیت مجازی، آموزش فضانوردان است.

در حقیقت فضانوردان می توانند با استفاده از عینک های ویژه واقعیت مجازی در حالی که تصاویری از ایستگاه فضایی را مشاهده می کنند در یک محیط شبیه سازی شده، در قسمت های مختلف ایستگاه قدم بزنند تا مربیان بتوانند کوچک ترین حرکات آنها را زیر نظر قرار دهند.

هنگامی که فضانوردان این عینک ها را به چشم می زنند، احساس می کنند در فضا حضور دارند و به این ترتیب بهتر آموزش می بینند.

استفاده از واقعیت مجازی به عنوان یک ابزار کمک آموزشی می تواند به فضانوردان کمک کند تا برای مواجه شدن با صحنه های مختلف در فضا و همچنین برقراری ارتباط با دیگران با آمادگی بیشتری عازم سفرفضایی شوند.

علاوه بر این واقعیت مجازی، امکان تمرین و افزایش توانمندی های فضانوردان برای بلندکردن قطعات سنگین را فراهم می کند.

آمادگی کامل فضانوردان و آشنایی آنها با محیط فضا و ایستگاه های فضایی از مهم ترین شرایط اعزام فضانوردان است و این در حالی است که فضانوردان نمی توانند زمانی که در فضا هستند، راهپیمایی در فضا را تمرین کنند و واقعیت مجازی این امکان را فراهم می کند تا آنها در یک محیط شبیه سازی شده راهپیمایی کرده و مهارت های لازم را کسب کنند.

● واقعیت مجازی، از گردشگری تا معماری

یکی از دیگر حوزه هایی که واقعیت مجازی در آن قدم گذاشته، حوزه معماری است. شبیه سازی در دنیای معماری به مشتریان و طراحان این حوزه امکان می دهد بتوانند پیش از ساخته شدن ساختمان های اداری یا مسکونی از داخل آن دیدن کنند و هر گونه اصلاح لازم را انجام داده یا پیشنهاد دهند.

در حقیقت، در اینجا واقعیت مجازی شما را به آینده می برد و شما می توانید ساختمانی را که قرار است در آینده ساخته شود ببینید، در قسمت ها مختلف آن قدم بزنید و خلاصه این که در دنیای مجازی آنچه را که قرار است، ساخته شود از نزدیک ببینید.

به این ترتیب می توانید در یک شهر مجازی قدم بزنید و از دیدنی های آن لذت ببرید و به نوعی گردشگری مجازی را در یک محیط شبیه سازی شده تجربه کنید.

در گردشگری مجازی می توان از آثار طبیعی و باستانی که از نظر موقعیت مکانی در دسترس نیستند یا به دلیل وقوع حوادث طبیعی از بین رفته یا آسیب دیده به شیوه مجازی دیدن کنید.

● درمان بیماری های روحی به کمک واقعیتی از نوع مجازی

غلبه بر ترس از طریق مواجه شدن با شرایط وحشتناک طبیعی و همچنین درمان بیماری های روحی و روانی از دیگر حوزه هایی است که واقعیت مجازی در آن وارد شده و با نتایج موفقیت آمیزی روبه رو شده است.

به گفته پژوهشگران شاید یکی از کاربردی ترین کاربردهای واقعیت مجازی، استفاده از این فناوری در درمان بیماری های روحی و روانی باشد.

یکی از این بیماری ها ترس یا به عبارتی فوبیاست. فوبیا، احساس ترس شدید از یک موقعیت یا جسم است. ترس از ارتفاع، فضای باز، تاریک یا حتی ترس از دیدن خون از جمله شایع ترین این بیماری هاست.

فردی که به این بیماری مبتلا شده با یک احساس ترس و اضطراب دائم مواجه است که می تواند روند طبیعی زندگی اش را مختل کند اما شبیه سازی این موقعیت در دنیای مجازی می تواند تمرین موثری برای غلبه بر ترس از این موقعیت باشد.

استفاده از این روش برای درمان بیماری های روحی و روانی مانند اوتیسم نیز از دیگر موضوعاتی است که مورد توجه روان شناسان قرار گرفته است.

برای داشتن یک حس واقعی نسبت به محیط اطرافمان باید مولفه های محیطی اعم از صوت و تصویر را ببینیم، بشنویم یا حتی چیزی را لمس کنیم تا بتوانیم آن را به عنوان یک واقعیت بپذیریم؛ بنابراین اگر همه این مولفه ها در یک محیط مجازی وجود داشته باشد باز هم می توان یک حس واقعی را تجربه کرد که شبیه به واقعیت طبیعی است.

فرانک فراهانی جم