بازگشت آفتاب به سرزمین آفتاب

شینزو آبه, نخست وزیر ژاپن از ۳ تیری که به سوی مشکلات اقتصادی رها کرده, سخن می گوید

پس از خدمت در دوره‌ای کوتاه و عادی به عنوان نخست‌وزیر ژاپن در سال‌های ۷-۲۰۰۶ ظاهرا دست تقدیر، کناره‌گیری سیاسی را برای «شینزو آبه» رقم زد. پس از آن اما، در سپتامبر گذشته (شهریور ۱۳۹۱) آبه ناگهان به کانون قدرت بازگشت و با کسب رایی لغزان دوباره به کاخ نخست‌وزیر پا گذاشت. بازگشت حزب متبوع آبه، یعنی حزب لیبرال دموکرات به قدرت – که طی ۵۸ سال گذشته، به مدت ۵۴ سال و از جمله طی دو «دهه بر باد رفته» اخیر، ژاپن را اداره کرده است - در ابتدا سرمایه گذاران و کارشناسان را نگران کرد. با وجود این، آبه بی‌درنگ در مبارزات جاه‌طلبانه خود تلاش برای احیا و بهبود اقتصاد ژاپن را شروع کرد و شش ماه بعد، تلاش‌های او ظاهرا به نتیجه رسید. در صحنه سیاست خارجی اما، آبه – که در میان مخالفان به یک ناسیونالیست محافظه‌کار شناخته می‌شود – با به چالش کشیدن تاریخ زمان جنگ ژاپن بحث تازه‌ای را کلید زده است. گفت‌و‌گوی «جاناتان تپرمن»سردبیر مجله فارن افرز با آبه، در اواسط ماه مه، زمانی که تنش میان ژاپن و همسایگان قدرتمندش بالا گرفته بود، انجام شد. مشروح این گفت و گو را پیش رو دارید:

شما در دومین دوره تصدی پست نخست‌وزیری هستید. اولین دوره نخست‌وزیری شما موفقیت آمیز نبود. اما این بار، همه چیز به نظر متفاوت می‌رسد: میزان محبوبیت شما بیش از ۷۰ درصد است و بازار سهام در شرایط برآمده از یک دوره پنج‌ساله رونق قرار دارد. چه درس‌هایی از اشتباه‌های گذشته خود فراگرفته‌اید و چه کار متفاوتی این بار انجام خواهید داد؟

در دور اول نخست‌وزیری در اولویت‌بندی دستور کار خودم شکست خوردم. می‌خواستم همه چیز را به یکباره درست کنم. همین موضوع باعث شد تا زمامداری من با شکست پایان یابد. پس از استعفا از نخست‌وزیری در دور نخست، به مدت شش سال به سراسر کشور برای گوش سپردن به حرف مردم مسافرت کردم. همه جا، از مردم شنیدم که از بیکاری به دلیل تورم مزمن و افزایش نرخ ارز رنج می‌برند. برخی از افراد هیچ امیدی به آینده نداشتند. بنابراین پس از این سفر به طور طبیعی، دور دوم تصدی من در پست نخست‌وزیری باید به اولویت‌بندی برای رهایی از تورم و تقویت اقتصاد ژاپن همراه شود.

اجازه دهید بگویم که این بار اولویت‌ها را به درستی در پاسخ به نگرانی‌ها مردم تنظیم کرده‌ام و نتایج به طور فزاینده‌ای قابل توجه هستند که ممکن است دلیل محبوبیت بالای من همین موضوع باشد.

من همچنین استفاده از شبکه‌های اجتماعی مجازی مانند فیس بوک را شروع کردم. اغلب، رسانه‌ها جزئی از آنچه را که سیاستمداران می‌گویند، نقل می‌کنند. این موضوع مانع درک مردم از نیت‌های واقعی من شده است. از این رو، حالا من پیام‌هایم را به طور مستقیم از طریق فیس بوک و سایر شبکه‌های اجتماعی مجازی ارسال می‌کنم.

پس به این شیوه، روزنامه‌نگاران را از سر راه خود کنار زدید؟

[با خنده] به نوعی؛ نه! من به مصاحبه‌های چهره به چهره‌ای مانند این مصاحبه اهمیت می‌دهم و هیچ گاه از رسانه‌های خجالت نکشیده‌ام. منظور من این بود آنچه در واقع مورد نظر من است، بعضی وقت‌ها گم می‌شود و اندکی از آن – حتی به طور اشتباه- نقل و منتشر می‌شود.

- شما گفته‌اید که دستور کار اقتصادی‌تان اولویت نخست شما است. «آبه نومیکس»[واژه‌ای مرکب از آبه و اقتصاد] سه تیر پیکان دارد: یک محرک مالی ۱۰ تریلیون ینی؛ هدفگذاری تورم و اصلاحات ساختاری. در حال حاضر، شما دو تیر پیکان نخست را شلیک کرده‌اید. [در این شرایط] سومین تیرپیکان شبیه چیست؟

سومین تیر پیکان درباره یک استراتژی رشد است که باید با سه مفهوم کلیدی هدایت شود: مبارزه، آزادی و نوآوری. اول اینکه شما باید آن نوع ژاپنی که آرزوی داشتنش را دارید، تصور کنید. آن ژاپنی است که برای آن سه مفهوم احترام و اهمیت قائل است. سپس، شما باید حوزه‌هایی را که برتری دارید را شناسایی و بررسی کنید. به طور مثال، مراقبت‌های حوزه سلامت را در نظر بگیرید. کشور من از نظر بهداشت وضعیت خوبی دارد که اجازه می‌دهد ژاپنی‌ها بیشتر ازسایر مردمان جهان زندگی کنند و نرخ امید به زندگی بالایی داشته باشند. چرا نباید از نوآوری‌های پزشکی استفاده کنیم و در پی آن، چرا نباید هر دو مورد (نرخ امید به زندگی بالا و نوآوری‌های پزشکی) موجب تقویت اقتصاد ژاپن و کمک به رفاه سایر کشورهای

جهان شوند؟

سفر اخیرم به روسیه و خاورمیانه من را مطمئن کرد که فضاهای خالی برای صنعت پزشکی ژاپن در این مناطق وجود دارد. سخن مشابهی را می‌توان درباره تکنولوژی‌هایی که گازهای دی اکسید کربن را کاهش می‌دهند، که ژاپن هم چند تا از این تکنولوژی‌ها را دارد، به زبان آورد؛ اما برای پرورش نوآوری، باید آزاد باشید.

اما ژاپن محدودیت‌هایی در اقتصادش دارد که از رشد آن جلوگیری می‌کند: سوبسیدهای بالای کشاورزی، مقررات زیاد، اشتغال اندک زنان و سیاست ضعیف مهاجرتی. نخست‌وزیران سابق تلاش کرده‌اند به این مشکلات بپردازند، اما با مانع مواجه شدند. شما روی چه اصلاحاتی تمرکز خواهید کرد؟

زمان به نفع ما نیست. تورم مزمن و رکود اقتصادی که به مدت ۱۵ سال بر اقتصاد کشورم چنبره زده است، تقریبا هنوز هم سرپا است، در حالی که سایر کشورهای جهان طی این مدت، رو به جلو پیش رفته‌اند. این آخرین فرصت برای ما است و از همین رو، حس اضطرار شدید است. چنین حسی گسترده‌تر از همیشه در میان همکاران قانونگذار من وجود دارد.

در واقع، کشاورزی هنوز اهمیت دارد، نه تنها به عنوان صنعت که به عنوان حافظ ساختار اجتماعی ژاپن. اما رویکرد من تقویت کشاورزی و صدور محصولات آن است. کشتزارهای ژاپن سرشار از جذابیت‌های طبیعی هستند. اجازه دهیم که محصولات بیشتری را به جهان بفروشند. هرجا لازم شد، ما مطمئنا مقررات دست وپا گیر را از میان بر خواهیم داشت. سرمایه گذاری‌های بیشتر در تکنولوژی‌های کانونی نیز مهم است، همان طورکه سرمایه گذاری‌های مستقیم خارجی در ژاپن دارای اهمیت هستند، ما باید همه این موارد را هم اینک انجام دهیم.

با توجه به لزوم گشایش روابط با سایر کشورها، یکی از نکته‌های ویژه در این رابطه، تصمیم من درباره طرح«شراکت فرا آتلانتیک» است. دولت‌های قبلی تردید داشتند؛ اما من تصمیم گرفتم به مذاکرات مربوط به طرح «شراکت دو سوی اقیانوس اطلس» ورود پیدا کنم. البته، لابی کشاورزی به شدت مخالف این موضوع است. از این رو، ما به شدت تلاش می‌کنیم تا آنها را همراه خود کنیم. اگر تغییر نکنیم، هیچ آینده‌ای برای کشاورزی یا برای اجتماع‌های محلی و منطقه‌ای وجود نخواهد داشت.

شما یک برنامه بزرگ انگیزشی را به کار گرفته‌اید که تا کنون موفق بوده است. اما آیا شما نسبت به بدهی ژاپن که در حال حاضر ۲/۲ تا ۳/۲ برابر تولید ناخالص داخلی را تشکیل می‌دهد، نگران نیستید؟

ژاپن با یک کاهش به شدت سریع در نرخ باروری مواجه است و درآمد ملی آن نیز به اندازه ۵۰ تریلیون ین به دلیل تورم مزمن کاهش یافته است. این موارد همگی درحالی وجود دارند که شما مالیات کمتری را اخذ می‌کنید. این موضوع‌ها حاکی از آن است که ما با شرایط مالی بسیار دشواری رو‌به‌رو هستیم. همین موضوع‌ها نگرانی مهمی بود که دولت من را به سوی تدوین برنامه احیای «سه تیر پیکان» هدایت کرد.

جدا از پرداخت سود و بازخرید اوراق قرضه، هزینه جاری دولت باید به اندازه درآمد مالیاتی سالانه باشد. دستیابی به این تعادل اولین اولویت ما است و ما به انجام این امر تعهد بین‌المللی داریم. ما برنامه‌ریزی کرده‌ایم که تا سال مالی ۲۰۱۵، به نیمی از هدف تعادلی خود دست یابیم و تا سال ۲۰۲۰، به طور کامل به این تعادل برسیم. برای انجام این کار، ما باید درآمد مالیاتی خود را افزایش دهیم. ما همچنین باید به چرخه تورم پایان دهیم و به رشد اقتصادی دست یابیم.

ما همچنین باید کارآیی هزینه‌های دولت را بهبود بدهیم. ما تصمیم گرفته‌ایم نرخ مالیات مصرف را افزایش دهیم که برای پایداری خدمات تامین اجتماعی جامعه ما مهم است. می‌دانم که شرایط جاری دشوار است و اقتصاد جهان بالا و پایین خواهد شد. اما این تعهدی است که من داده‌ام و ما داریم به این سمت می‌رویم.

بعضی وقت‌ها به نظر می‌رسد دو «شینزوآبه» متفاوت وجود دارد: آبه محافظه کار و ملی‌گرا که کارهای بحث‌برانگیزی مانند حمایت از بازبینی کتاب‌های درسی تاریخ، به چالش کشیدن راحتی زنان یا به چالش کشیدن دادگاه‌های جنایات جنگی متحدان انجام می‌دهد. و آبه عمل گرا که می‌خواهد به پیشرفتی همانند پیشرفت چین و کره جنوبی دست می‌یابد و کسی که مراقب بوده است که موجد تنش بر سر جزایر «سینکاکو» نباشد. در هفته‌های اخیر، هر دو شخصیت در معرض دید و قضاوت بوده‌اند: اول ظاهرا از اینکه ژاپن در جریان جنگ دوم جهانی مهاجم بود، انتقاد می‌کنید، سپس، یک هفته بعد، شما از رنجی که ژاپن در جریان این جنگ متحمل شد، اعتراف می‌کنید. کدام یک آبه واقعی است و مردم چطور باید این تغییر میان این دو نظر را تفسیر کنند؟

همان طور که در آغاز گفتم، نظرات من به صورت گزینشی یا به صورت اشتباه در رسانه‌های جریان اصلی منتشر شده و می‌شوند. اجازه دهید صریح‌تر بگویم. طی دور نخست و کنونی نخست‌وزیری‌ام به طور مکرر تاسف عمیق خودم را اظهار کرده‌ام که من در رنج ژاپن که در گذشته از سوی بسیاری از کشورها به مردم ژاپن روا داشته شده، شریک هستم.

آیا می‌پذیرید که ژاپن وقتی به چین و کره حمله کرد، متجاوز بود، یا وقتی که به ایالات متحده آمریکا در جریان جنگ جهانی دوم یورش برد؟

هرگز نگفته‌ام که ژاپن مرتکب تجاوز نشده است. با وجود این، اینکه تا چه خوب یا بد «تجاوز» را تعریف کنیم، به من ارتباطی ندارد. این موضوعی است که تاریخدان‌ها باید روی آن کار کنند. من همواره گفته‌ام که کار ما بحث درباره این است که چه جهانی را باید در آینده خلق کنیم؟

ظاهرا هر وقت درباره تاریخ صحبت می‌کنید، باعث مشکل می‌شود، از این رو، چرا نباید از این کار اجتناب کنید؟ اجازه دهید سوال مرتبطی بپرسم: برای اینکه این موضوع‌ها را به کناری بگذاریم، می‌توانید به عنوان نخست‌وزیر وعده دهید که از «معبد یاسوکانی» چه در دوره مسوولیت رسمی یا پس از آن بازدید نخواهید کرد؟

من به شخصه هرگز موضوع تاریخ را برجسته نکردم. در جریان حضورم در پارلمان، با سوال‌های سایر اعضای پارلمان مواجه شدم و باید به آنها پاسخ می‌دادم. وقتی چنین کردم، گفتم که این موضوع یکی از موضوع‌های مرتبط با تاریخدان‌ها است، در غیر این صورت، شما می‌توانید آن را سیاسی کنید یا آن را به موضوعی دیپلماتیک بدل کنید.

اجازه دهید خاضعانه از شما بخواهم که درباره مکان مشابه شما در ایالات متحده یعنی گورستان ملی «آرلینگتون» فکر کنید. روسای‌جمهور ایالات متحده آمریکا برای ادای احترام به کشته‌شدگان جنگ به آنجا می‌روند، من هم به عنوان نخست‌وزیر ژاپن برای انجام چنین کاری به معبد یاسوکانی رفته‌ام.

اما با کمال احترام، ۱۳ ردیف از قبرهای این معبد به جنایت کاران جنگی اختصاص دارد و این دلیلی است که چین و کره جنوبی را به هنگام بازدید نخست‌وزیر ژاپن از این معبد عصبانی می‌کند. وعده دادن برای نرفتن به این معبد آسان‌تر از شرایطی است که پس از رفتن به آنجا ایجاد می‌شود، این‌طور نیست؟

فکر می‌کنم برای یکی از رهبران ژاپن دعا کردن برای کسانی که زندگی‌های خود را برای کشورشان اهدا کرده‌اند، کاری کاملا طبیعی است و بنابراین تصور می‌کنم که این کار تفاوتی با کارهای مشابهی که سایر رهبران جهان انجام می‌دهند، ندارد.

ضمن اینکه چین و کره جنوبی تا چند سال پس از دفن اجساد مورد نظر و زیارت رهبران ژاپنی از آنجا هیچ واکنشی نشان نمی‌دادند. اما ناگهان آنها با این زیارت‌ها مخالفت کردند. از این رو، نخواهم گفت که به زیارت این معبد خواهم رفت یا نه؟

با توجه به تهاجمی‌تر شدن رفتار چین، هنوز به روابط امنیتی ایالات متحده آمریکا اطمینان دارید یا احساس می‌کنید ژاپن باید تلاش بیشتری برای دفاع از خودش بکند؟ و آیا این موضوع دلیل این است که شما به بازبینی قانون اساسی ژاپن علاقه مند هستید؟

البته به طور کامل و صد درصد به ائتلاف ژاپن – آمریکا مطمئن هستم. پس از زمین لرزه شدید شرق ژاپن در سال ۲۰۱۱، ایالات متحده یک مجموعه ۲۰ هزار نفری نیروهای نظامی خود را به ژاپن گسیل کرد؛ حتی در شرایط دشوار، ایالات متحده ژاپن را در تلاش‌ها برای بازسازی مناطق زلزله زده یاری کرد. اینها بازتابی واقعی از روابط ما است و ما از برقراری روابط استراتژیک آسیا با ایالات متحده استقبال و شادمانه از آن حمایت می‌کنیم.

اما در همین حال، ژاپن تمایل دارد تا به مسوولیت‌های خود عمل کند. طی ۱۰ سال گذشته، کشورم بودجه دفاعی خود را کاهش داده است. از سوی دیگر، چین هزینه‌های نظامی خود را طی ۲۳ سال گذشته تا ۳۰ برابر افزایش داده است. از این رو، امسال، برای اولین بار طی ۱۱ سال گذشته، دولت من به افزایش اندک بودجه دفاعی رای داد. این نشانه‌ای از اراده ژاپن به اجرای مسوولیت خود است.

با توجه به موضوع دفاع مشترک، تصور کنید که ناوهای ایالات متحده در دریاهای آزاد مورد حمله قرار بگیرند و یک کشتی مسلح (یک ناوشکن دفاعی) از ژاپن، هم پیمان آمریکا، از کنار این موضوع عبور کند. قانونی که در ژاپن داریم اجازه نمی‌دهد که ناوشکن هیچ‌گونه پاسخی به این حمله بدهد. این احمقانه است.

از این رو، آیا تمایل دارید که اصل ۹ [اصل صلح طلبانه در قانون اساسی ژاپن] را تغییر دهید؟

اصلاح قانون اساسی مستلزم غلبه بر یک مانع بزرگ است: ما باید تایید دستکم دو سوم اعضای پارلمان ژاپن و پس از آن، رای اکثریت مردم را در رفراندوم کسب کنیم.

با وجود این، این واقعیت باقی ماند که ژاپن تنها کشور جهان است که سازمان‌های دفاعی خود را نیروی نظامی نمی‌نامد. این در حالی است که دولت یک مجموعه ۵ تریلیون ینی [در یک سال] برای دفاع از خود هزینه می‌کند.

فکر می‌کنم که قانون اساسی ما باید به روشنی اعلام کند که نیروهای دفاعی، نیروهای نظامی هستند (چیزی که در حال حاضر نیست) و همچنین باید اصول کنترل شهروندی و صلح طلبی در این قانون قید شوند. حتی اگر ما حق داشتن دفاع مشترک را داشته باشیم یا اصل ۹ قانون اساسی را اصلاح کنیم، باز هم در موقعیتی مشابه سایر کشورهای جهان قرار خواهیم گرفت. حتی اگر ما قانون اساسی را اصلاح کنیم و بتوانیم قانون دفاع مشترک را اجرا کنیم، ما هنوز در جایگاهی بسیار محدودتر از کانادایی‌ها قرار خواهیم گرفت.

برای این که روشن شود، آیا می‌خواهید قانون اساسی را با هدف تسهیل امر دفاع مشترک تغییر دهید؟

تمایل دارم قانون اساسی بهبود یابد و حزب من هم اینک پیش‌نویس پیشنهادی را برای اصلاح قانون اساسی شامل اصل ۹ منتشر کرده است.

چرا اکثریت مردم ژاپن هنوز با بازبینی قانون اساسی مخالف هستند؟

بیش از ۵۰ درصد از ژاپنی‌ها از ایده تغییر قانون اساسی [در کل] حمایت می‌کنند، در حالی که کمتر از ۵۰ درصد مردم ژاپن از اصلاح اصل ۹ قانون اساسی پشتیبانی می‌کنند. اما نظرسنجی‌ها نیز نشان می‌دهند که وقتی منطق با جزئیاتش گفته می‌شود، آنها به نفع اصلاح قانون نظر خود را عوض می‌کنند.

پس شما فکر می‌کنید که آنها این موضوع را درک نمی‌کنند؟

تنها ۳۰ درصد از مردم از داشتن حق استفاده از نیروی نظامی برای دفاع مشترک پشتیبانی می‌کنند. اما، به طور مثال، وقتی ما موردی خاص از جمله شلیک موشک توسط کره شمالی را ارائه می‌کنیم، ما به مردم توضیح می‌دهیم که ژاپن می‌تواند موشک‌هایی که کشورمان را و نه موشک‌هایی که جزایر گوآم در آمریکا را هدف گرفته‌اند، سرنگون کنیم. پس از این توضیحات، بیش از ۶۰ درصد از مردم تایید می‌کنند که این درست نیست.

منبع: فارن افرز

مترجم: مجید اعزازی