سرگیجه

افت فشار, قند خون و بیماری های قلبی باعث سرگیجه شدید می شود

سرگیجه یکی از شایع‌ترین مشکلاتی است که اغلب افراد حداقل یک‌بار در طول زندگی تجربه کرده‌اند و از مهم‌ترین علل مراجعه به مطب پزشکان است.

این بیماری اغلب شدید و ناگهانی است و اکثر بیماران را مضطرب و وحشت‌زده می‌کند، ولی در بیشترموارد علت خوش‌خیمی‌ دارد، بنابراین باید دانست که ناراحتی فرد قابل کنترل است و معمولا خود به خود بهبود می‌یابد. دکتر وحید دستجردی، متخصص مغز و اعصاب در بخش صبحگاهی رادیو سلامت درباره این بیماری گفت‌وگو کرده که چکیده‌ای از آن از نظرتان می‌گذرد.

سرگیجه در واقعیت خود یک بیماری نیست، بلکه نشانه‌ای از یک بیماری است. بسیاری از شکایاتی که افراد از سرگیجه توصیف می‌کنند، در واقع سرگیجه حقیقی نیستند و به اصطلاح سرگیجه کاذب نامیده می‌شوند، مثلا به صورت سیاهی رفتن چشم‌ها، احساس سبکی در سر، تاری دید یا دوبینی ناگهانی یا از دست دادن موقت هوشیاری بروز می‌کند.

● علل شایع سرگیجه

۱) افت فشارخون؛ وضعیت و موقعیتی که بخصوص در افراد لاغر و بلند قد وقتی به طور ناگهانی از خواب برخاسته و می‌ایستند، دیده می‌شود و فرد چند لحظه دچار احساس غش یا سنکوپ یا سبکی سر می‌شود و پس از آن کاملا بهبود می‌یابد. این حالت به علت کاهش فشارخون حین تغییر وضعیت ناگهانی بدن است و برای پیشگیری از آن، فرد باید به آهستگی از بستر خواب بلند شود و با شتاب تغییر وضعیت ندهد.

۲) افزایش فشارخون؛ گاهی حملات افزایش فشار خون شدید ممکن است خود را به صورت حملات سرگیجه نشان بدهد، همچنین گر گرفتگی و برافروختگی در این افراد بیشتر دیده می‌شود.

۳) بیماری‌های قلبی ـ عروقی؛ مثل نامنظمی ‌ضربان قلب یا بیماری‌های ساختمانی و دریچه‌ای قلب.

۴) افت قندخون؛ در برخی افراد به صورت تدریجی و با گرسنگی پیش می‌آید و با صرف غذا از بین می‌رود، در این موارد علائم دیگری هم وجود دارند مثل عرق کردن، لرزش دست‌هاو تحرک‌پذیری خلقی

۵) اختلالات روانی و بیماری‌های روانی ـ جسمی؛ که مشکلات روانپزشکی خود را به صورت اختلالات جسمی ‌و خود بیمار انگاری نشان می‌دهد.

● «سرگیجه حقیقی» چیست؟

سرگیجه حقیقی همیشه همراه با احساس حرکت یا توهم حرکت است، یعنی فرد احساس می‌کند که در هوا معلق است، حرکت می‌کند یا می‌چرخد یا به عقب و جلو می‌رود یا بر عکس احساس می‌کند محیط و اتاق اطرافش به طور ناگهانی حرکت می‌کند.

سرگیجه حقیقی به ۲ نوع تقسیم می‌شود: ۱‌‌ـ‌ محیطی یا کم‌خطر ۲‌‌ـ‌ مرکزی یا پرخطر

در سرگیجه محیطی علت اختلال در گوش یا ارگان‌های تعادلی محیطی است، ولی در سرگیجه مرکزی اشکال در ساقه مغز است.

سرگیجه‌های محیطی که ۹۰ درصد موارد را تشکیل می‌دهند، اغلب خوش‌خیم هستند و بدون اقدامات تخصصی بهبود می‌یابند، اما در مرکزی جدی و خطرناک‌تر و نیاز به بستری و بررسی تخصصی دارند.

سرگیجه‌های محیطی معمولا موقتی و متناوب هستند و برخلاف آنچه انتظارش را داریم با این‌که کم‌خطرند، اما بیمار دچار سرگیجه شدیدی است و فرد حس می‌کند ناگهان در هوا چند دور چرخیده یا اتاق سریعا می‌چرخد، این شرایط معمولا وضعیتی هستند یعنی بستگی به جهت حرکت فرد دارند، مثلا وقتی فرد فقط سرش را به سمتی می‌چرخاند به طور ناگهانی ایجاد می‌شود، چند ثانیه هست و بعد خوب می‌شود. اینها علائم خوبی هستند.

سایر علائم خوب عبارتند از: کاهش شنوایی و وزوز گوش، زیرا نشان می‌دهند مشکل اصلی در گوش است و نه در مغز، البته در این موارد نیاز به درمان تخصصی گوش وجود دارد.

شایع‌ترین علت سرگیجه محیطی، سرگیجه وضعیتی خوش‌خیم است که شایع‌ترین علت سرگیجه حقیقی نیز هست (۲۵ درصد موارد). این سرگیجه همیشه یکطرفه است و متعاقب تغییر در موقعیت سر به مدت ۳۰ ـ ۱۰ ثانیه ایجاد می‌شود، حملات این سرگیجه طی ۶ ماه فروکش می‌کند، اما مجددا عود می‌کند، علت اصلی آن جابه‌جایی رسوب در مجاری نیم‌دایره گوش است.

● راه‌های درمان

۱) مراجعه به پزشک برای تشخیص علت سرگیجه بخصوص در صورت وجود علائم هشدار مثل اختلال حسی یا حرکتی یا تکلمی‌ همراه با سرگیجه یا سرگیجه‌های خفیف و دائمی.

۲) استراحت فرد دارای سرگیجه در اتاق آرام و خلوت و کاهش میزان نمک و ادویه‌جات در وعده‌های غذایی.

۳) در صورت وجود سرگیجه مرکزی، بیمار حتما باید بستری شود، زیرا ممکن است در عرض چند ساعت دچار کما یا کاهش سطح هوشیاری و عوارض جبران‌ناپذیر شود.