نگاهی به بازار مسگرهای کرمان

در بازار مسگرهای کرمان که از عهد صفویه به یادگار مانده است دیگر صدای چکش‌هایی که بر روی مس‌ها کوبیده می‌شدند به گوش نمی‌رسد. حالا این بازار دیگر مخصوص مسگرها نیست وبسیاری از …

در بازار مسگرهای کرمان که از عهد صفویه به یادگار مانده است دیگر صدای چکش‌هایی که بر روی مس‌ها کوبیده می‌شدند به گوش نمی‌رسد. حالا این بازار دیگر مخصوص مسگرها نیست وبسیاری از مسگرها با کنار گذاشتن چکش‌های خود تغییر حرفه داده و فقط چند مغازه فروش ظروف و تزیینات مسی باقی مانده است.

در بین ظروف و وسایل تزیینی مس که در داخل مغازه‌ها به فروش می‌رسد بسیاری از ظروف تزیینی سیلور و مس چینی و هندی به چشم می‌خورد که یک خطر برای صنعت سنتی کرمان محسوب می‌شود.

کرمان به دلیل همجواری با معادن مس از ۵۰۰۰ سال پیش تاکنون یکی از مراکز مهم ساخت ظروف مسی و تزیینات روی آن به حساب می‌آید. در هنرقلم زنی به روش سطح کاری که خاص منطقه کرمان است صنعتگر از ایجاد هرگونه فرورفتگی در سطح ظروف مسی پرهیز می‌کند و فقط براساس طرح مورد نظر با قلم‌هایی برروی مس خط می‌اندازد یا با قلم‌هایی که بافت‌های گوناگون دارند بر سطح فلز بافت ایجاد می‌کند.

صنعت مسگری کرمان از پیشینه چند هزار ساله برخوردار است به طوری که حفاری‌های انجام شده در «تل ابلیس» در ۱۷ کیلومتری جنوب شرق بردسیر کرمان نشان می‌دهد ،حدود ۶۰۰۰ سال قبل مردمان این ناحیه موفق به ذوب مس در کوره‌های ابتدایی و ساخت ابزار و ظروف مسی شده‌اند. باستان‌شناسان همچنین در بررسی‌های منطقه شهداد به نقاط بسیاری برخوردند که آثار کهن‌تری در بر داشته و سطح زمین آنها پوشیده از سر گدازه کوره ذوب فلزات مس بوده است.

مسگری کرمان از دوران اسلامی ‌تا اواخر حکومت صفویه به صورت مستمر و پیوسته به حیات رو به رشد خود ادامه داد تا این‌که در اواخر حکومت صفویه، ورود کالاهای اروپایی به بازار ایران موجب انحطاط صنایع فلزی در کرمان شد و این قضیه تا آنجا ادامه یافت تا این صنعت ضربه نهایی را در هجوم خان قاجار متحمل شد؛ ضربه‌ای که بعد از آن صنعت فلزکاری و مسگری کرمان نتوانست از زیر بار آن کمر راست کند.

معاونت هنرهای سنتی و صنایع دستی استان کرمان در گفتگو با جام جم دلیل افول صنعت مسگری را در کرمان جایگزینی صنعت به جای سنت می‌داند و می‌گوید: استفاده از ظروف چینی به جای ظروف مسی، افزایش جهانی قیمت مس و افزایش دستمزد هنرمندان مسگر باعث شده استفاده از ظروف و وسایل تزیینی مس کاهش پیدا کند. حسانی امیدوار است با افزایش ۴۰ درصدی بودجه معاونت هنرهای سنتی و صنایع دستی استان کرمان در سال جاری حمایت بیشتری از هنرهای سنتی و صنایع دستی استان کرمان صورت بگیرد.

به دلیل وجود انواع و اقسام ظروف که استفاده از آنها به مراتب راحت‌تر و پخت و پز در آن کم ضررتر است طبیعتا ساختن ظروف مسی نمی‌تواند بازار خوبی داشته باشد به همین جهت مسگران اغلب به ساخت وسایلی که بیشتر جنبه تزیینی دارد می‌پردازند. اگر چه هنوز صدای چکش‌های مسگری در کرمان خاموش، نشده ولی هجوم ظروف و وسایل تزیینی مسی هندی و چینی به بازار آخرین نقطه حیات مسگری کرمان است.