گردشگری سوریه در سوگ

جاذبه های گردشگری سوریه در آتش جنگ می​سوزد

نام سوریه این روزها مدام در اخبار شنیده می‌شود، پسوند هر باره خبرها درباره این کشور حکایت از خون، کشته، سوگ و ماتم دارد . از همایش‌ها، کنفرانس‌ها و سرنوشت‌های مردم آن بوم که بگذریم، فارغ از هر گونه جهت‌گیری و حق‌دادن به هر طرف مبارزه که باشد، این کشور یکی از مقاصد اصلی ایرانیان برای سفر بود و حالا دیگر نیست؛ اما حتی از مسافران واله و شیدای اهل بیت به این کشور هم که بگذریم در میانه این کارزار چیزی میان دود و آتش از بین رفته است، شاهکاری تاریخی که داغش را به دل هر دوستداری از میراث گذاشته است: شهر حلب.

● درباره حلب

شهر حلب به دلیل قدمت چند هزار ساله خود و همچنین موقعیت استراتژیک بین دریای مدیترانه و رود فرات، از مهم‌ترین شهرهای جهان باستان محسوب می‌شده و در سال ۲۰۰۶ میلادی همراه شهر اصفهان و تمبکتو به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام انتخاب شد.

نام حلب که در زبان عربی به معنای شیر است، به دلیل روایتی قدیمی که مطابق آن حضرت ابراهیم به مسافران منطقه شیر می‌داده است، روی این شهر گذاشته شده است. حلب محل کشف نخستین لوح‌های سنگی متعلق به ۲۰۰۰ سال پیش‌از میلاد مسیح است.

از آن زمان به بعد این شهر تحت حکومت هیتی‌ها (ساکنان باستانی سوریه)، آشوری‌ها و ایرانی‌ها بوده و سپس به تصرف سلوکیان در آمده است، اما پس از حمله عرب‌ها به سوریه در قرن‌هفتم ، این شهر شهرت و اهمیت کنونی خود را به دست آورده است.

به گفته مقامات فرهنگی سوریه اولین سند صلح در تاریخ سیاسی جهان، ۲۴۰۰ سال پیش در حلب یافت شد و اولین لغت‌نامه علمی نیز در این شهر دیده شد. بافت تاریخی این شهر با قلعه یا ارگ قرن سیزدهمی خود، مسجد جامع قرن دوازدهمی و چند مدرسه مذهبی، کاروانسرا و حمام قرن هفدهمی از سال ۱۹۸۶ در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است.

● تاراج میراث سوریه

در سوریه شش سایت میراث فرهنگی شناخته شده وجود دارد که در فهرست جهانی نیز به ثبت رسیده‌اند و پر از بناهای تاریخی هستند.

آثار فاخر میراث فرهنگی که در این شش سایت موجود است عبارتند از: روستاهای باستانی شمال سوریه که ارزش معماری بالایی دارند، شهر قدیمی بصره، شهر قدیمی دمشق، بناهای قرون‌وسطایی شهر حلب، بازار سرپوشیده شهر حلب که بزرگ‌ترین بازار سرپوشیده تاریخی دنیاست، مسجد اعظم حلب، شهر حمص، شهر حما، مسجد جامع «العمری» شهر درعا که یکی از کهن‌ترین مساجد جهان اسلام است و...

تمام آثار فرهنگی ذکر شده در طول سه سال جنگ داخلی سوریه دستخوش تخریب و تصرف شده‌اند و به عنوان مثال دیوار مسجد اعظم حلب بر‌اثر‌برخورد خمپاره شبه‌نظامیان فرو ریخته و آسیب جدی به معماری این بنای ارزشمند وارد شده است.‌ همچنین بخش وسیعی از شهرهای حمص و حما که شورشیان در آنجا مستقر بوده‌اند، ویران شده است.

در سوریه همچنین ۲۵ موزه میراث فرهنگی وجود دارد که بیشتر این موزه‌ها بجز موزه شهر دمشق از سوی شورشیان سوری غارت شده و شورشیان عتیقه‌هایی را که در این موزه‌ها وجود داشته به سرقت برده و در ازای خرید سلاح آنها را فروخته‌اند.

● مرثیه‌ای برای گردشگری سوریه

اکنون آمار و گزارش‌ها حاکی از رشد زیاد بازار سیاه اشیای عتیقه در سوریه دارد و شورشیان براحتی میراث فرهنگی این کشور را در ازای خرید سلاح و جنگ‌افزار به حراج گذاشته‌اند.

مجله تایمز پیشتر در گزارشی نوشته‌ بود در صورتی که تخریب سایت‌های میراث فرهنگی سوریه و غارت عتیقه‌های این کشور ادامه یابد این کشور در آینده در بخش‌صنعت‌گردشگری دچار مشکلات شدید خواهد شد و از آنجا که تا قبل از جنگ داخلی ۲۱ درصد درآمد سوریه از این صنعت تامین می‌شد اقتصاد سوریه روزهای سختی را پیش رو دارد.

بخش قدیمی حلب که بازار حلب و ارگ جزئی از آن محسوب می‌شود، در سال ۱۹۸۶ به‌عنوان میراث فرهنگ جهانی در فهرست یونسکو به ثبت رسید. در این بازار با وجود قدمت بسیار، همچنان فعالیت‌های تجاری ادامه داشت. در حالی که در این سال‌ها با تشدید درگیری‌ها در حلب، صدمات زیادی به آثار تاریخی این شهر وارد شده و مغازه‌های چوبی‌ این بازار هفتصد‌ساله در آتش سوختند و برخی مغازه‌ها به‌طور کامل تخریب شدند.

این در حالی است که به گفته دبیر کل یونسکو منطقه باستانی شهر قدیمی حلب تقاطع فرهنگی دنیا از هزاره دوم قبل از میلاد تاکنون بوده است.

● حسرت در قاب

جانسون هامرچ، عکاس روزنامه آمریکایی «واشنگتن پست» بخوبی به یاد می‌آورد که اوضاع در سوریه چگونه بود و آثار باستانی و تاریخی این کشور در چه وضعی به‌سر می‌برد و ‌اکنون پس از گذشت‌ بیش از دو سال و نیم از بحران سوریه در چه وضعی قرار دارد.‌به نوشته تسنیم، هامرچ ‌اکنون در حال تألیف کتابی مصور از سوریه است که در آن به مستندسازی ویرانی‌ها و خرابی‌های به‌جای مانده« از بحران این کشور بر آثار تاریخی و باستانی سوریه از جمله در حلب اقدام کرده است.‌ جانسون می‌گوید: از سال ۲۰۰۶ برای گرفتن تصاویر مختلف و تهیه گزارش از آثار باستانی و تاریخی مسیحی، اسلامی و یهودیان شرقی سوریه به این کشور تردد داشتم و با گروه‌ها و طیف‌های مختلف جامعه سوری از روحانیون و هنرمندان سوری گرفته تا نیروهای نظامی و اقلیت کُرد و استادان دانشگاه برخورد، دیدار و تعامل داشتم.» عکس‌های هامرچ به‌خوبی می‌تواند فاجعه‌ای را که در حوزه میراث و گردشگری بر سر سوریه آمده است را نشان دهد .

علی محزون