پنجشنبه, ۱۳ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 2 May, 2024
اگر برص دارید حتما ضدآفتاب بزنید
ویتیلیگو یکی از بیماری‌های پوستی است که از مدت‌ها پیش بشر آن را شناخت و تحت عنوان‌های مختلف از آن یاد کرد. انسان‌های اولیه این بیماری را نوعی جذام می‌دانستند و متاسفانه با بیماران مبتلا مانند بیماران جذامی رفتار و آنها را از خود طرد می‌کردند و این بیماران مجبور بودند تا آخر عمر تنها زندگی کنند.
این در حالی است که برص یک بیماری خود ایمنی است که در آن بدن علیه خودش شروع به مبارزه می‌کند. یعنی رنگدانه پوست به عنوان یک ماده خارجی به حساب می‌آید و بدن سعی می‌کند رنگدانه‌های خودش را از بین ببرد و نتیجه این می‌شود که در نقاطی از بدن لکه‌هایی کاملا سفید و فاقد رنگدانه ایجاد می‌شود. امکان ابتلای وراثتی این بیماری تنها ۲۰ درصد است بنابراین ممکن است هر کس با زمینه ژنتیکی یا غیر ژنتیکی به این بیماری مبتلا شود.
لک و پیس ابتدا از مناطقی که بیشتر تحت فشار هستند، مانند آرنج‌ها، زانوها و نشیمنگاه شروع می‌شود اما گاهی در نقاط دیگر بدن هم گسترش پیدا می‌کند. در بعضی افراد هم ابتلا پس از زخم شدن ناحیه رخ داده است. روند پیشرفت بیماری قابل پیش‌بینی نیست و اینکه بیماری در آینده چه سیری را طی می‌کند و آیا کسی که دو یا سه لکه سفید داشته باشد لکه‌هایش اضافه یا محدود می‌شوند یا اصلا خود به خود خوب می‌شود یا نه، کاملا مشخص نیست. ممکن است در فردی ۲ یا ۳ لکه سالیان سال ثابت بماند در حالی که در فرد دیگری ظرف مدت کمتر از ۴ ماه، لکه‌ها سطح وسیعی از بدن را بپوشانند. دانشمندان هنوز نتوانسته‌اند چگونگی سیر بیماری را کشف کنند اما در مواردی که لکه‌ها محدودند، می‌توان از طریق دارو یا پیوند، آنها را کنترل کرد. این بیماری یک درگیری پوستی است که به علت نمایان بودنش گاهی فقط از نظر روحی فرد را دچار مشکل می‌کند اما از نظر جسمی هیچ مشکلی به وجود نمی‌‌آورد. فقط در مواردی که این لکه‌ها در چشم یا گوش بیمار ایجاد شوند او را برای درمان به متخصصان معرفی می‌کنیم. این افراد به علت از دست دادن رنگدانه‌های بدن زودتر دچار آفتاب سوختگی می‌شوند و پوست‌شان نیاز به محافظت بیشتری در برابر آفتاب دارد بنابراین مبتلایان باید نواحی سفید شده را کاملا با ضدآفتاب بپوشانند تا دچار آفتاب‌سوختگی شدید نشوند. در مواردی هم طبق نظر پزشک و تحت شرایطی خاص، آفتاب به عنوان یک عامل درمانی در بیماران به کار می‌رود.
متاسفانه همان طور که علت و روند پیشرفت بیماری مشخص نیست، درمان قطعی هم برای آن وجود ندارد. در برخی افراد ممکن است درمان دارویی یا پیوند جواب بدهد و بیمار دیگر ضایعه‌ای در بدن نبیند در حالی که در افرادی دیگر، بیماری حتی پس از پیوند هم ممکن است دوباره عود کند. راه درمانی دیگر استفاده از کورتون است که می‌تواند تا حدودی بیماری را کنترل و از گسترش آن جلوگیری کند اما به علت عوارض زیاد مصرف کورتون در طولانی مدت نمی‌توان از آن استفاده کرد. از این روش در مواردی که لکه‌ها محدودند، استفاده می‌شود. روش دیگر پیوند پوست است که این روش هم در صورت محدود بودن لکه‌ها و پیشرفت?نکردن آنها طی ۳ یا ۴ سال، استفاده می‌شود. بیشتر افرادی که برص، صورت آنها را درگیر کرده از این روش استقبال می‌کنند. روش‌های درمانی فوتوتراپی و لیزر اگزایمر هم در موارد محدود بودن لکه به کارمی‌روند که ۴۰ تا ۵۰ درصد بهبودی را در پی دارند و می‌توانند جلوی پیشرفت بیماری را نیز بگیرند.
دکتر امیرهوشنگ احسانی
عضو هیات علمی دانشگاه علوم‌پزشکی تهران
