هروئین, بیماری تنهایی

تجربه مصرف مواد را از ۱۲ سالگی با حشیش شروع کردم و تا ۲۵ سالگی با هروئین ادامه دادم سنی که من معتاد شدم, سنی بود که نیاز به مهر مادری در من احساس می شد ولی با این حال تنهایی عجیبی احساس می کردم و برای رهایی از این تنهایی به اجتماع پناه بردم; ارتباط و دوستی با کسانی که مبتلا به سو» مصرف مواد, بودند و تنها راه برطرف شدن تنهایی ام را مصرف موادمخدر عنوان کردند

تجربه مصرف مواد را از ۱۲ سالگی با حشیش شروع کردم و تا ۲۵ سالگی با هروئین ادامه دادم. سنی که من معتاد شدم، سنی بود که نیاز به مهر مادری در من احساس می شد ولی با این حال تنهایی عجیبی احساس می کردم و برای رهایی از این تنهایی به اجتماع پناه بردم; ارتباط و دوستی با کسانی که مبتلا به سو» مصرف مواد، بودند و تنها راه برطرف شدن تنهایی ام را مصرف موادمخدر عنوان کردند. برای مدتی دردها، مشکلات و نگرانی ها برطرف شد و به انسانی کاملا آرام و بی دغدغه تبدیل شدم ولی همین که مدتی از مصرف مواد مخدرم می گذشت خود را انسانی تنها و بی یار و یاور تصور کردم.

کم کم به آدمی تبدیل شدم که مادرم، پدرم و همه کس ام شد; مواد مخدر...

روی آوردن به مواد مخدر مرا از تحصیل، ورزش، کار و حتی حضور در جامعه بازداشت و مرا به انسانی تبدیل کرد که دائما در حال درمان اعصاب خود و قرار گرفتن در ترکهای متوالی بود. بزرگترین ترک من نیز ۲۴ ساعت بود که آن هم به اجبار خانواده ام صورت گرفت. در آخر اینکه دوری گزیدن اقوام از شخص معتاد بدترین دردی است که احساس می شود; حتی بازماندگان شخص متوفی هفته ای یکبار بر سر مزارشان حاضر می شوند و این در حالی است که ما از مردگان نیز...!!!

هروئین با نام شیمیایی "دی استیل- مورفین"، به عنوان وسیله ای برای درمان موثر اعتیاد به مورفین ارایه شد اما پس از تحقیقات صورت گرفته بر مصرف کنندگان این مواد، دانشمندان متوجه شدند، گرچه هروئین خواب آوری کمتری دارد، اما قدرت مسموم کنندگی آن پنج برابر مورفین است. هروئین پودر کریستالی سفیدرنگی است که در سال ۱۸۷۴ توسط دانشمند انگلیسی در بیمارستان سنت مری کشف شد. پس از چندی دانشمندان متوجه شدند این مشتق دی استیله است و آن را برای معالجه اشخاص مبتلا به سل و سایر بیماری های تنفسی و همچنین برای ترک اعتیاد به مورفین پیشنهاد و عمل کردند.

کارخانه بایر آلمان دست به تهیه تجارتی آن زد و به آن نام هروئین داد که در زبان آلمانی به معنی عامل بسیار قوی و بسیار موثر که مقدار کم آن اثر زیاد دارد، اقتباس کرده است. هروئین ماده مخدری قوی است، که آخرین پله نردبان اعتیاد را در مصرف مواد مخدر به خود اختصاص داده است وشخص را به سفری می برد که کمتر کسی از آن به سلامت بازگشته است! هروئین اعتیاد شدید فیزیکی را در کمتر از ۲۱ روز در ۹۷ درصد اشخاصی که آن را مورد مصرف قرار داده بودند، به وجود آورد. فردی که پس از سیر در مصرف انواع مواد مخدر به هروئین روی می آورد، ابتدا آن را استنشاق می کند اما کمی بعد جهت تاثیر فوری و افزایش دادن اثر آن، به سرنگ روی می آورد و در رگ تزریق می کند.

فرهاد یکی از مصرف کنندگان هروئین به خبرنگار ما گفت: "در عرض یکی دو دقیقه پس از تزریق داخل وریدی لرز یا رعشه خاصی در آنها ایجاد می شود، در حال حاضر نیز ارگانیسم بدن خود را باماده مخدر سازگار کرده ام. وی ادامه داد: "تقریبا ۱۲ ساعت بعد از آخرین مصرف، خود را بدحال حس می کنم، احساس ضعفی که به خمیازه های متوالی، لرز و عرق منجر می شود. در نهایت از بینی و چشمها ترشحات زیادی خارج می شود." اکثر بیماران وابسته به مواد مخدر در نوع و نحوه گرایش خود به سمت مصرف مواد مخدر، دوستان خود را مقصر جلوه می دهند که می توان گفت تقریبا در ۶۰ درصد موارد اولین مصرف به دنبال تعارف دوستان رخ می دهد، که معمولا با مصرف سیگار و حشیش شروع می شود. سعید علت اصلی گرایش خود به مواد را محیط زندگی و خانواده آلوده توصیف کرد و ادامه داد: "ما بچه ها تفریح مان بازی با سیخ و منقل پدر و دایی و عموهایمان بود و یا در ساختمان های نیمه کاره قائم باشک بازی می کردیم. مدرسه مان با خانه چند کیلومتر فاصله داشت آن هم تا مقطع راهنمایی. درمانگاه نداشتیم و شاید همین باعث شد مادرم سر زا برود و من توسط مادربزرگم تربیت شدم."

از عوامل مخاطره آمیز اجتماعی در گرایش به مواد مخدر، محیط مسکونی، وجود مشاغل کاذب، شیوع حاشیه نشینی در اطراف شهرهای بزرگ، بروز خشونت بین افراد محل، ارزش قایل شدن برای مصرف مواد به عنوان آداب و رسوم و احترام، نبود امکانات تفریحی و ورزشی و...است. در واقع اعتیاد به هروئین بندگی مطلق است و معتاد فقط برای هروئین و توسط آن زنده است. شخص معتاد به علت آگاهی از اعتیاد خود رنج فراوان می برد اما ظاهرا کاری از دستش بر نمی آید. جوانانی که هروئین را از راه بینی مصرف می کنند، می گویند که با این کار همه مسایل ناراحت کننده را فراموش می کنند پس از این مرحله، مصرف کننده احساس می کند که میخ شده است یا به حالت ارضا رسیده است و از گرسنگی، درد یا امیال جنسی خود هیچ خبری ندارد.

مصرف کننده هروئین بر خلاف افراد مست آمادگی دادن پاسخ هایی ماهرانه به آزمون های مربوط به چالاکی و هوش را دارد و به ندرت ممکن است پرخاشگر یا حمله ور شود. آنچه فرد را به شروع مصرف این ماده تشویق می کند، تغییر خلق یعنی احساس سرخوشی و کاهش اضطرابی است که با مصرف آن به وی دست می دهد. هروئین بسیار اعتیاد آور است، حتی مصرف کوتاه مدت آن نیز وابستگی جسمی میآورد. پس از اینکه فرد مدتی به تدخین یا استنشاق هروئین پرداخت، به تدریج تحمل پیدا می کند و دیگر از این شیوه مصرف، آن اثر مطلوب را به دست نمی آورد. در نتیجه برای آنکه همان نشئه اولیه را باز هم در خود ایجاد کند، به تزریق زیر جلدی و سپس وریدی آن روی می آورد. همین که فردی مصرف وریدی هروئین را شروع کرد، برای نشئه شدن به مقدار هر چه بیشتری نیاز خواهد داشت و در صورت ترک آن، ناراحتیهای جسمی شدید تری نظیر لرز، تعریق، تهوع و سر درد پیدا خواهد کرد. بنابراین انگیزه دیگری هم برای ادامه مصرف هروئین وجود خواهد داشت.

مصرف هروئین خطرهای فراوانی دارد که می توان به موارد ذیل اشاره کرد. سن متوسط مرگ میان کسانی که مکررا هروئین مصرف می کنند چهل سالگی است مرگ بر اثر مصرف زیاد همواره امری محتمل است چون هروئینی که در کوچه و بازار به فروش می رسد غلظتی بسیار متغیر دارد، ازا ین رو مصرف کننده هیچ وقت نمی توانداز قدرت هروئینی که تهیه کرده مطمئن باشد.

از این رو; هروئینی که معمولا توسط فروشندگان این ماده عرضه می شود ناخالصی بسیار زیاد دارد (شیرخشک، پودر بیکربنات) ، از مخلوط کردن با مواد مختلف به دست می آید و رنگ آن کرم مایل به قهوه ای، است گیجی و احساس سرخوشی که به دنبال آن افسردگی بارز می شود، به دنبال مصرف مرتب تحمل پیش می آید یعنی هربار میزان ماده بیشتری برای رسیدن به علایم دلخواه نیاز می شود. فرهودیان، رئیس مرکز تحقیقات و وابستگی به مواد مخدر دانشگاه علوم بهزیستی افزایش عرضه مواد مخدر در کشور را عاملی باعث آلوده شدن افراد بیشتر در جامعه عنوان نموده و معتقد است افراد با یک بار مصرف هروئین و کراک یا دیگر مواد مخدر سنگین معتاد می شوند. وی دلیل این امر را وجود سیستم مافیایی در دنیا عنوان کرد.

در نتیجه افراد سودجو بدلیل سود کلانی که قاچاق مواد مخدر دارد به دنبال عرضه بیشتر هستند. مرگ ناشی از مصرف هروئین در نتیجه خفگی ناشی از تضعیف مرکز تنفسی مغز بوجود می آید. مصرف هروئین همواره با زوال جدی زندگی فردی و اجتماعی همراه است از آنجا که این عادت گران است،مصرف کننده به تامین هزینه آن اغلب به اعمال غیرقانونی روی می آورد. سایر خطرات احتمالی مصرف هروئین عبارت است از ناکا (نشانگان اکتسابی کمبود ایمنی ایدز)،هپاتیت، و دیگر عفونتهای حاصل از تزریق آلوده. یکی از راه های بسیار آسان در آلوده شدن با ویروس ناکا استفاده از آمپولهای مشترک است، ممکن است خون فرد آلوده به داخل سوزن یا سرنگ کشیده شود و سپس مستقیما به جریان خون فرد بعدی که از همان سوزن استفاده خواهد کرد. منتقل شود استفاده افراد تزریقی از سوزنها و سرنگهای مشترک، سریعترین راه گسترش ویروس ناکاست.

به منظور درمان باید ارزیابی صحیحی از میزان تناوب، چگونگی استفاده هروئین را در اختیار داشت. مشاهده علایم مصرف هروئین به صورت علایم جسمی، یا علایم ترک ویا سنجش ماده در ادرار می تواند دلیلی بر مصرف این ماده باشد.

در ابتدای مصرف می شود درمان را به روی ترک متمرکز کرد و از برنامه های سم زدایی سود برد. متادون شناخته شده ترین داروی همکنش برای درمان وابستگی به هروئین است. البته خود متادون هم اعتیاد آور است ولی اعتیاد به آن وضعیت روانی فرد را کمتر از هروئین مختل می کند و عوارض جسمی آن هم کمتر از هروئین است. مصرف خوراکی متادون در مقادیر اندک مانع از پیدایش ولع برای هروئین می شود و از بروز علایم ترک نیز جلوگیری می کند. نالتر کسون که دارویی هم ستیز است عمل هروئین را خنثی می کند زیرا تمایلش به گیرنده های هروئین بیشتر از تمایل خود هروئین به آنهاست. نالتر کسون را اغلب در بخش فوریتهای پزشکی بیمارستانها و برای خنثی کردن تاثیر بیش مصرف هروئین به کار می برند. ولی در مجموع تاثیر آن در درمان اعتیاد به هروئین تایید نشده است، جالب آن که نالتر کسون ولع مربوط به الکل را هم کم می کند.

الکل موجب آزاد شدن اندورفینها می شود و نالترکسون با مسدود کردن گیرنده های افیونی، تاثیر خوشایند الکل و در نتیجه تمایل به مصرف آن را کم می کند. از طرفی باید به مصرف کننده اطمینان داد که حداکثر علایم ترک در روز دوم و سوم بوده و معمولا در عرض ۱۴-۱۰ روز عمده علایم رفع می شود. استراحت کردن، حمام داغ، خوردن مایعات و غذای کافی به تحمل علایم ترک کمک می کند.

کمکهای روان درمانی و مشاوره پس از ترک نیز به تداوم ترک کمک می کند.

البته در شرایطی که چند بار سابقه ترک ناموفق وجود داشته باشد و یا مصرف بسیار شدید و یا تزریقی بوده و به هر علت دیگری امکان ترک وجود نداشته باشد، بهتر است از درمان های جایگزین استفاده کرد، بدین معنا که فرد را روی مواد افیونی صنعتی مثل متادون یا بوپونورفین خوراکی قرار داد.

این درمان سالها و گاهی برای تمامی طول عمر بیمار ادامه خواهد یافت.

آگاه کردن جامعه از خطرات و مضرات مواد مخدر، تقویت فعالیت های جایگزین، افزایش طرح مهارتهای زندگی در افراد جامعه، خصوصا نوجوانان، و جوانان که از آن جمله می توان به مهارت حل مساله و مقابله با آن، مهارت تصمیم گیری، تفکر خلاق و منتقدانه، مقابله با استرس و خشم، همدلی، ارتباط موثر و... اشاره کرد.

ارتقای سطح سلامت، فرهنگ و بهداشت جسمانی و روانی جامعه ای که در آن زندگی می کنیم و در نهایت حساس کردن عموم برای حفظ محیط زندگی، تحصیلی و شغلی خود به عنوان محیط هایی عاری از مواد.

نکته اساسی این است که مسوولیت پیشگیری از اعتیاد فقط به عهده یک فرد، یک تیم بهداشتی و یا یک سازمان متولی نیست! بلکه به عهده همه مردم جامعه است.

نویسنده : محبوبه بابایی