چگونه با سرطان کنار بیاییم

توصیه های دکتر ماندانا ابراهیمی و دکتر اکرم السادات سجادیان به خانم های مبتلا به سرطان پستان

سرطان بیماری نام‌آشنای زندگی‌های امروزی است که بیش از ۱۰۰ نوع آن شناسایی شده و عواملی مانند کم‌تحرکی، تغذیه نامناسب و عوامل محیطی در ابتلا به آن نقش دارند. پیش‌بینی می‌شود این بیماری تا سال ۲۰۱۵ سالانه ۱۵ میلیون قربانی در جهان بگیرد...

آخرین بررسی‌های وزارت بهداشت نشان می‌دهد سالانه بیش از ۳۰ هزار ایرانی بر اثر سرطان جان خود را از دست می‌دهند. یکی از شایع‌ترین سرطان‌ها بین زنان ایرانی، سرطان پستان است که متاسفانه آمار مبتلایان به آن در حال افزایش است. براساس گزارش‌های وزارت بهداشت، ۲۷ نفر از هر ۱۰۰هزار زن در کشور ما به سرطان پستان مبتلا می‌شوند و سن ابتلا به این سرطان شایع در ایران ۱۰ تا ۱۵ سال پایین‌تر از سایر کشور‌هاست.

دکتر ماندانا ابراهیمی، عضو هیات مدیره انجمن سرطان، در مورد کیفیت زندگی بیماران سرطانی به خبرنگار «سلامت» می‌گوید: «با افزایش طول عمر بیماران مبتلا به سرطان پستان، این دغدغه وجود دارد که تا حد امکان، عوارض روانی و جسمی ناشی از تشخیص و درمان سرطان کاهش پیدا کند تا کیفیت زندگی‌شان بالاتر رود. واقعیت این است که اضطراب ناشی از تشخیص بیماری و دغدغه آینده بر کیفیت زندگی این بیماران بسیار اثر‌گذار است. البته این عوامل در ابتدای بیماری خیلی شدید است و بعد‌ها کاهش پیدا می‌کند، به‌طوری که ۲ تا ۵ سال بعد از انتهای درمان،‌ این استرس و اضطراب طبیعی می‌شود اما به هر حال اثر‌گذار است.»

● چاره‌اندیشی برای عوارض بیماری

دکتر ابراهیمی خاطرنشان می‌کند: «بیمار مبتلا به سرطان در طول درمان بیماری‌اش ممکن است دچار ورم‌دست و پا یا گزگز و درد شود. از طرفی بیشتر بیماران طی شیمی‌درمانی دچار ریزش مو می‌شوند یا احساس خستگی می‌کنند. به همین دلیل در کلینیک‌های بازتوانی باید چاره‌ای برای این عوارض بیندیشیم. بعضی بیماران در طول شیمی‌درمانی دچار عوارضی مانند تهوع و افسردگی می‌شوند به‌طوری که با دیدن خودشان در آینه احساس ناخوشایندی به آنها دست می‌دهد. برای حل این مشکل، مشاوران در کلینیک‌های بازتوانی، قبل از شروع شیمی‌درمانی به بیماران آموزش‌ می‌دهند که عوارض شیمی‌درمانی موقتی است و بعد از مدتی موهایشان به حالت اول بازمی‌گردد. در بعضی از کلینیک‌ها، به بیماران تحت‌شیمی‌درمانی کلاه‌های یخ داده می‌شود تا جلوی ریزش مویشان گرفته شود. حتی به آنها پیشنهاد می‌شود موهایشان را کوتاه کنند تا متوجه ریزش آن نشوند یا از کلاه‌گیس استفاده کنند. حتی در برخی کلینیک‌های خارج از کشور، قبل از شروع شیمی‌درمانی، ابرو‌های بیمار را تاتو می‌کنند تا ریزش ابرو‌ها کمتر آزارشان دهد.»

او در مورد عارضه لنفاوی سرطان پستان نیز می‌گوید: «در مورد این مساله به بیمار آموزش کافی داده می‌شود که با توجه به قطع عروق لنفاوی در زیر بغل یا در ناحیه سینه، طبیعی است که دست ورم کند و در صورتی که بیمار کار سنگینی با دست انجام ندهد و مراقبت کافی داشته باشد، این عارضه به حداقل می‌رسد. البته گاهی محدودیت حرکت در بیماران برای برداشتن وسایل سنگین ممکن است زندگی‌شان را مختل کند یا زمانی که دستانشان را در کنار هم قرار می‌دهند، متوجه تورم یکی از آنها ‌شوند و احساس ناراحتی ‌کنند. از این‌رو در کلینیک‌های بازتوانی به آنها آموزش‌های لازم داده و درمان‌هایی انجام می‌شود تا این مشکل حل شود.» این عضوهیات‌مدیره

انجمن سرطان با اشاره به این مطلب که مهم‌ترین مساله در درمان بیماران، آموزش صحیح است، یادآوری می‌کند: «همیشه به بیماران می‌گوییم بعد از اینکه این درمان‌ها را انجام دادید، احساس بیماری را داشته باشید که مبتلا به فشارخون است و مثل او باید همیشه نکته‌های خاصی را رعایت کنید.» وی در پاسخ به این پرسش که آیا باید بیماران را در جریان بیماری‌شان قرار داد یا نه؟ می‌‌گوید: «این کار مراحل خاصی دارد و بهتر است پزشک معالج این خبر را به بیمارش بدهد. البته نباید این خبر را ناگهانی داد و پزشک باید ظرایفی را در این اطلاع‌رسانی رعایت کند. ضمنا فرد مبتلا به سرطان باید احساس کند تنها نیست و افرادی هستند که کمکش می‌کنند. خوشبختانه طی سال‌های اخیر، پیشرفت‌های زیادی در درمان انواع سرطان‌ها انجام شده است.» ابراهیمی در پاسخ به این پرسش که آیا کیفیت زندگی بیمار مبتلا به سرطان می‌تواند مانند یک انسان سالم باشد، می‌گوید: «بعد از گذشت مدتی که بیمار مبتلا به سرطان از نظر روانی به یک وضعیت پایدار می‌رسد و درمان‌ها شروع می‌شود، به‌تدریج استرس و اضطرابش عادی خواهدشد و یکی از مهم‌ترین کار‌هایی که می‌توانیم برایش انجام دهیم، این است که در طول درمان در کنارش باشیم. بیماران باید بتوانند به‌راحتی پرسش‌هایشان را از پزشک معالج بپرسند و در گروه‌های حمایتی تجربه‌هایشان را در میان بگذارند و در مورد بیماری‌شان صحبت کنند.»

● نگرانی بیماران و خانواده‌هایشان

دکتر اکرم‌السادات سجادیان، مشاور پژوهشگاه سرطان پستان نیز در مورد کیفیت بیماران مبتلا به سرطان پستان می‌گوید: «در حال حاضر گروهی به نام «کیفیت زندگی» در پژوهشگاه ما در مورد کیفیت زندگی بیماران مبتلا به سرطان پستان کار‌های پژوهشی انجام می‌دهند تا بتوانند به این بیماران در بالا‌بردن کیفیت زندگی‌شان کمک کنند. واقعیت این است که بیماران سرطانی‌، به توجه خاص سیستم‌های درمانی نیاز دارند زیرا درمان بیماری‌شان وقتگیر است و این مساله نگرانی‌های خاصی برای بیمار و خانواده‌اش به‌وجود می‌آورد.»

این روان‌شناس در مورد مشکلات بیماران سرطانی می‌گوید: «متاسفانه در جامعه ما این تصور وجود دارد که سرطان بیماری لاعلاجی است و به همین دلیل برخی بیماران به محض اطلاع از ابتلایشان به این بیماری، دچار از هم‌گسیختگی ذهنی می‌شوند و فکر می‌کنند که دیگر زندگی خوبی نخواهند داشت و متاسفانه خانواده این قبیل بیماران هم تصور می‌کنند عزیزشان به یک بیماری غیرقابل‌درمان مبتلا‌ شده و ممکن است جانش را از دست بدهد اما واقعیت این است که سرطان امروز با سرطان دیروز فرق دارد و مکانیسم‌های تشخیصی و درمانی در مورد این بیماری پیشرفت‌های چشم‌گیری داشته‌اند. با این حال هم بیمار و هم خانواده‌اش تحت فشارهای روانی زیادی قرار می‌گیرند و وظیفه سیستم‌های بهداشتی- درمانی این است که به یاری این بیماران و خانواده‌هایشان بشتابد. باید به بیماران آگاهی‌های لازم داده شود تا بدانند سرطان درمان‌پذیر است و اگر مراحل مختلف درمان به خوبی انجام شود و نکته‌های لازم را رعایت کنند، زندگی خوبی در انتظارشان خواهدبود.»

سجادیان با بیان اینکه بیمار مبتلا به سرطان پستان به راحتی می‌تواند درمان شود، می‌گوید: «اگر در زمان‌های خاصی معاینه‌های اولیه پستان انجام و در صورت لمس هرگونه توده، سریع به پزشک مراجعه شود، این بیماری راحت درمان می‌شود زیرا سرطان پستان در مراحل اولیه به راحتی قابل‌درمان است و میزان بقای این بیماران با جمعیت عادی تفاوت چندانی ندارد. سرطان پستان فقط در مراحل پیشرفته نگران‌کننده است و بقای بیمار را تهدید می‌کند. اضطراب زمانی سراغ ما می‌آید که در شرایط ناشناخته‌ای قرار بگیریم. اضطراب بیماران مبتلا به سرطان هم به علت ناشناخته بودن بیماری‌شان است. آنها سابقه ذهنی خوبی از این بیماری ندارند بنابراین ما در مشاوره‌ها ابتدا در مورد بیماری برایشان توضیح می‌دهیم و می‌گوییم که سرطان قابل‌درمان است و در صورتی که خوب درمان شود، نگرانی برای آینده وجود ندارد. البته برخی خانم‌ها بیشتر نگران از دست دادن و قطع پستان هستند و می‌اندیشند مقبولیتشان نزد همسرشان از بین می‌رود. به همین دلیل علاوه بر بیمار، با همسرش هم مشاوره می‌کنیم و به او توضیح می‌دهیم پستان در آن حد که عمل جراحی رویش انجام‌شده، هیچ‌گونه مشکلی از نظر جنسی برای خانم به‌وجود نمی‌آورد و هیچ ممنوعیتی برای داشتن روابط زناشویی زندگی بیمار به‌وجود نمی‌آید.»

بیتا مهدوی