با کودکی که قربانی قلدری شده چه کنیم

اگر فرزند شما به شما بگوید که کسی در مدرسه او را آزار می دهد, کتک می زند, تهدید می کند, یا گروهی از بچه ها برای او اسم گذاشته اند و مسخره اش می کنند چه می کنید ممکن است فکر کنید که این هم بخشی از روند رشد کودک است و باید این مراحل را پشت سر بگذارد

اگر فرزند شما به شما بگوید که کسی در مدرسه او را آزار می‌دهد، کتک می‌زند، تهدید می‌کند، یا گروهی از بچه‌ها برای او اسم گذاشته‌اند و مسخره اش می‌کنند! چه می‌کنید؟ ممکن است فکر کنید که این هم بخشی از روند رشد کودک است و باید این مراحل را پشت سر بگذارد. اما متخصصان معتقدند به هیچ وجه نباید از کنار قلدری کودکان و قربانیانش سرسری گذشت. بلکه نیاز است که والدین و اولیای مدرسه مداخله کنند تا جلوی این کار گرفته شود. لابد می‌پرسید برای کودکتان که قربانی قلدری شده است چه باید بکنید. مقاله این هفته در همین مورد نوشته شده است:

اگر کودک تان به شما گفت که قربانی قلدری شده است، هر چقدر هم که ناراحت شدید، آرامش خود را حفظ کنید و حمایت از او را فراموش نکنید. کودکان بیشتر وقت‌ها تمایلی ندارند که در باره قلدری با والدین شان صحبت کنند. آن‌ها از اتفاقاتی که روی داده است، احساس شرمندگی می‌کنند و نگران هستند که مبادا والدین شان از آن‌ها نا امید شوند.

گاهی کودکان تصور می‌کنند این مشکل به خاطر اشتباه آن‌ها روی داده است و اگر به گونه دیگری رفتار می‌کردند، این اتفاق نمی‌‌افتاد. گاهی از این مسئله نگران‌اند که اگر کودک قلدر دریابد که آن‌ها مشکل را با فرد دیگری در میان گذاشته اند، اوضاع بدتر از پیش شود. عده‌ ای دیگر نگران هستند که مبادا والدین شان حرف آن‌ها را باور نکنند و اقدامی برای رفع مشکل انجام ندهند یا آن‌ها را وادارند به مقابله و مبارزه با کودک قلدر بپردازند، در حالی که به شدت از او می‌ترسند.

کودک تان را به خاطر آن که آنقدر شجاعت داشته است که مسئله را با شما در میان بگذارد، تحسین و تشویق کنید. به او گوشزد کنید که تنها نیست و بسیاری از کودکان در این سن قربانی قلدری بوده‌اند. تاکید کنید که کودک قلدر است که رفتاری نادرست انجام می‌دهد، نه او. به کودک تان اطمینان کامل بدهید که مشکل را با هم فکری خودش حل خواهید کرد.

● قلدری از نوع جدید

امروزه با پیشرفت تکنولوژی مدلهای جدیدی از قلدری هم اضافه شده که لازم است شما در مورد آنها هشیار باشید تا خدای نکرده فرزندتان از این روشها مورد مزاحمت و قلدری قرار نگیرد.

یکی از این مدلها دریافت پیامک‌های ناجور وگاهی تهدیدآمیز از طرف افراد ناشناس است و اگر فرزند شما گوشی تلفن همراه داشته باشد ممکن است از این طریق قربانی شود. روش دیگر از طریق شبکه جهانی است. ممکن است افرادی با فرستادن تصاویر ناشایست و یا نامه‌های الکترونیکی تهدید‌آمیز، فرزند شما را آزار دهند. اگر متوجه شدید فرزندتان از چنین چیزهایی رنج می‌برد، لازم است حتماً با او صحبت کرده و او را راهنمایی کنید و در ضمن می‌توانید از چنین افرادی شکایت کرده و مسیر ارتباطی آنها را مسدود کنید. از فرزندتان بخواهید که تنها پیامک‌ها و ایمیل‌هایی که از افراد شناخته شده به او می‌رسد را باز کند و هرگز به افراد سود جو پاسخ نداده و نامه‌های آنهارا بی جواب بگذارد.

گاهی هم ممکن است این فرد سود جو از کسانی باشد که فرزند شما او را می‌شناسد، در این حالت هم لازم است به فرزندتان یاد بدهید که او را از لیست دوستانش حذف کرده و راه ورود نامه‌های او را به صندوق الکترونیکی فرزندتان سد کنید. یادتان باشد به خاطر این مشکل کودکتان را از دسترسی به رایانه کلا محروم نکنید، بلکه سعی کنید با نظارت صحیح مشکل پیش آمده را حل کرده و از تکرار آن پیشگیری کنید.

● قلدری جسمی

یکی از شناخته شده‌ترین روشهای قلدری، قلدری جسمی است. در فیلم‌ها زمانی که می‌خواهند بچه‌ قلدری را در مدرسه نشان دهند، قلدری فیزیکی را نمایش می‌‌دهند؛ کودکی که به زور از همکلاسی‌های خود پول می‌گیرد. باید توجه داشت که این نوع قلدری موارد دیگری را نیز شامل می‌شود، از جمله: به‌زورگرفتن و تصاحب وسایل همکلاسی‌ها یا کتک‌‌زدن‌شان. البته منظور از کتک‌زدن این نیست که کودک قربانی لزوماً با صورتی کبود به خانه می‌رود. گاه کبودی‌های جزیی بر اثر نیشگون‌گرفتن یا سرخی‌هایی در پشت کودک، می‌تواند تنها نشانه‌های این ماجرای ناراحت‌کننده باشد. البته بعضی وقت‌ها مثل زمانی که دختری موی همکلاسی خود را می‌کشد تا او را وادار به انجام کاری کند، این نشانه‌های جسمی غیرقابل رؤیت هستند. بهتر است بدانید معمولا پسران قلدری را به شکل فیزیکی و کلامی نشان می‌دهند ولی دختران به صورت مسخره‌کردن، توهین‌کردن، غیبت و درگوشی‌صحبت‌کردن در مورد دیگری و مانع فعالیت او شدن، نشان می‌دهند.

● مقابله به مثل نکند

ممکن است فکر کنید در این شرایط دعوت کردن کودک به تلافی و مبارزه با کودک قلدر، روش مناسبی است. جدای از این، به یقین شما از عذاب کشیدن کودک تان عصبانی هستید و ممکن است او را را تشویق کرده باشید که در مقابل کودک قلدر بایستد. یا ممکن است نگران باشید که کودک قلدر باز هم فرزندتان را آزار دهد.

اما یادتان باشداز فرزندتان بخواهید به مبارزه یا تلافی با کودک قلدر نپردازد. این رفتار می‌تواند به سرعت به خشونت، بروز مشکل و حتی جراحات جدی بیانجامد. بهترین راه آن است که او را ترغیب کنید از مشکل دوری کند، از دیگران کمک بخواهد و مسئله را با یک بزرگسال مطرح کند.

● رفتار را بشناسد

به کودکتان حتی قبل از این که قربانی قلدری شود یاد بدهید که این مساله را جدی بگیرد و از در میان گذاشتن آن با شما نترسد، به او بگویید که این مشکل را می‌فهمید و به او کمک خواهید کرد در چنین شرایطی مساله اش را حل کند. فرزندتان باید بداند که شما او را سرزنش نخواهید کرد. با اجرای نمایش‌ها و بازی به او یاد بدهید که با این گونه افراد قلدر چگونه باید برخورد کند. در این بازیها می‌توانید با خنده و شوخی وضعیت‌های ناراحت کننده ای را که ممکن است برایش پیش بیاید با هم بررسی کرده و پاسخهای متفاوتی را که می‌تواند به فرد زورگو بدهد با هم تمرین کنید.

● اعتماد به نفس بدهید

اگر فرزندتان قربانی تمسخر دیگران شده و از گروه‌های بچه‌ها کنار گذاشته می‌شود، ممکن است در این شرایط اعتماد به نفس او جریحه دار شده باشد. با قرار دادن کودکتان در شرایط مناسب به او کمک کنید که در محیط‌های دیگردوستان خوبی پیدا کند که به او اهمیت می‌دهند و مسخره اش نمی‌کنند. با پیدا کردن دوستهای تازه او نه تنها اعتماد به نفسش را دوباره به دست می‌آورد بلکه متوجه می‌شود که اشتباه از مسخره کننده‌ها بوده است.

گاهی حتی ممکن است لازم باشد فرزندتان را از کلاس یا فضایی که مورد قلدری قرار گرفته خارج کنید و یا فعالیتی که باعث شده او آزار ببیند را تعطیل کنید. البته دقت کنید که خیلی از کودکان برای اینکه از فضای مورد نظر خارج نشوند، رنج‌هایشان را از والدین پنهان می‌کنند بنابر این دراین باره بهتر است نظر خود کودک را هم بپرسید و با اولیای مدرسه در میان بگذارید.

● همیشه کنار کودک باشید

حتی اگر کاملاً نمی‌توانید مشکل فرزندتان را حل کنید، به او نشان دهید که در کنار او هستید و در همه حال از او حمایت خواهید کرد. یادتان باشد فرزندتان از شما انتظار دارد حرفهای او را بشنوید و با او همدردی کنید. پس اگر از وضع پیش آمده عصبانی هستید، برای عکس العمل نشان دادن عجله نکنید و بگذارید فرزندتان تمام ماجرا را برایتان تعریف کند و آنوقت به فکر چاره باشید. یادتان باشد ممکن است عکس‌العمل‌های هیجانی شما باعث شود فرزندتان از گفتن ادامه حقیقت خودداری کند و یا از درمیان گذاشتن مشکل با شما پشیمان شود. پس حساب شده عمل کنید.

● از کودک راه‌حل بخواهید

برای اینکه مطمئن شوید فرزندتان در برابر مساله آمادگی دارد می‌توانید از او بپرسید که اگر این مشکل دوباره تکرار شد، او دفعه آینده چه خواهد کرد و به فرد قلدر چه خواهد گفت؟ پاسخ کودک را رد نکنید، بلکه به او کمک کنید تا بتواند پایان ماجرا را با آن روش پیش بینی کند و خودش متوجه شود که این راه حل مناسبی هست یا خیر. با این کار کودک نه تنها خواهد توانست خودش مشکلش را حل کند بلکه اعتماد به نفسش هم بیشتر خواهد شد. زیرا این خودش بوده که توانسته راه حل مناسب را پیدا کند، نه شما! و این مهارتی است که تا پایان عمر با او خواهد بود.

اگر کودک حرفی درباره مشکلی که برایش پیش آمده نمی‌زند و شما خودتان شک کرده و سپس متوجه شده اید که او قربانی قلدری شده است، باز هم او را دعوا نکنید. می‌توانید از کسی که فرزندتان با او راحت‌تر است مثلا برادر و خواهر بزرگترش و یا حتی مشاور و معلمش کمک بگیرید. یادتان باشد تا او احساس امنیت و آرامش نکند نمی‌تواند این مشکل و مشکلات دیگرش را با شما در میان بگذارد بنابر این تنها کاری که باید بکنید این است که به او اطمینان دهید که درامان است و شما اجازه نخواهید داد هیچ کس به او آسیبی برساند.

اشتباهی که خیلی از والدین می‌کنند این است که فکر می‌کنند معلم و اولیای مدرسه از اینکه فرزندشان مورد آزار قرار گرفته باخبرند. در حالی که اغلب اوقات افراد قلدر می‌دانند کی و چگونه این کار را انجام دهند که معلم و ناظم متوجه نشوند. بنابر این اگر فرزندتان قربانی قلدری قرار گرفت حتماً مسأله را با معلم و مدرسه درمیان بگذارید تا آنها هم بتوانند وظیفه خود را در برابر فرزند شما و دیگر کودکان انجام دهند و بر فرد قلدر بیشتر نظارت کنند تا نتواند خطایش را دوباره تکرار کند.

● از قلدر دوری کند

به فرزندتان یاد بدهید بدون اینکه با قلدر درگیر شود از او دوری کند به این صورت که قاطعانه در چشمان او نگاه کرده و از قلدر بخواهد که به رفتار خود پایان دهد و سپس صحنه رابدون این که بدود، با آرامش ترک کند. فرار کودک قلدر را جری‌تر می‌کند. با فرزندتان روش‌هایی را تمرین کنید که به کمک آن‌ها رفتارهای ناپسند فرد قلدر را نادیده بگیرد، واکنشی نشان ندهد ولی به بزرگترها گزارش بدهد. به او بفهمانید که با بی‌توجهی به قلدر، نشان می‌دهد که وجود او برایش مهم نیست. در نهایت، قلدر به احتمال زیاد از ایجاد مزاحمت برای او خسته خواهد شد.

از فرزندتان بخواهید اگر کودک قلدر، نزدیک دستشویی است از دستشویی دیگری استفاده کند یا هنگامی که تنهاست به حیاط نرود. همیشه همراه دوستانش باشد تا با کودک قلدر تنها نماند. در سرویس مدرسه، راهرو یا زنگ تفریح (هر جا که کودک قلدر حضور دارد) همراه یکی از دوستانش باشد.

● خشمش را کنترل کند

خشمگین شدن از کودک قلدر طبیعی است، اما این مسئله، هدف کودکان قلدر است. این رفتار، سبب می‌شود کودک قلدر احساس قدرت بیشتری بکند. به فرزندتان یاد بدهید که از گریه‌کردن، سرخ شدن یا ناراحت شدن در مقابل فرد قلدر خودداری کند. این کار نیاز به تمرین فراوان دارد، اما مهارتی کارآمد است که کودک قلدر را پس می‌راند. گاهی اوقات، تمرین روش‌های کنترل عصبانیت مانند شمردن از یک تا ده، نفس عمیق کشیدن یا ترک محل، مفید است. گاهی بهترین راه حل آن است که به کودک یاد بدهید چهره‌ای سرد و بی‌احساس به خود بگیرد تا هنگامی که خطر رفع شود (لبخند زدن یا خندیدن می‌تواند کودک قلدر را خشمگین‌تر کند).

مهشید چایچی