دوشنبه, ۱۸ تیر, ۱۴۰۳ / 8 July, 2024
مجله ویستا

زیبای آلوده


زیبای آلوده

استان تهران دارای مناطق حفاظت شده و پارک های متعددی چون منطقه حفاظت شده لار, ورجین , پارک ملی کویر, خجیر, سرخه حصار, چیتگر, لویزان و وردآورد است

امروزه‌ تهران‌ را شهری‌ شلوغ‌ و آلوده‌ می‌دانند و کمتر کسی‌ به‌ زیبایی‌ها و جاذبه‌های‌ گردشگری‌ آن‌ توجه‌ می‌کند. اما این‌ شهر هنوز در دل‌ خود زیبایی‌های‌ طبیعی‌ و تاریخی‌ بسیاری‌ نهفته‌ دارد. تهران‌ شهری‌ است‌ که‌ از نیمه‌ دوم‌ هزاره‌ دوم‌ (عصر آهن) تا به‌ امروز مسکونی‌ بوده‌، از زمانی‌ که‌ آغا محمدخان‌ قاجار این‌ شهر را به‌ پایتختی‌ ایران‌ برگزید تا امروز حوادث‌ بیشماری‌ را به‌ خود دیده‌ است‌. تهران‌ با وسعت‌ ۱۸ هزار و ۸۱۴ کلیومتر مربع‌ با استان‌ مازندران‌، قم‌، قزوین‌ و استان‌ سمنان‌ همسایه‌ است‌.

استان‌ تهران‌ دارای‌ مناطق‌ حفاظت‌ شده‌ و پارک‌های‌ متعددی‌ چون‌ منطقه‌ حفاظت‌ شده‌ لار، ورجین‌، پارک‌ ملی‌ کویر، خجیر، سرخه‌حصار، چیتگر، لویزان‌ و وردآورد است‌.

● منطقه‌ حفاظت‌ شده‌ لار

این‌ منطقه‌ در شمال‌ و شمال‌ شرقی‌ تهران‌ و در فاصله‌ ۹۰ کیلومتری‌ آن‌ قرار دارد و به‌ دلیل‌ وجود رودهای‌ پرآب‌ از مناطق‌ آب‌خیز ایران‌ به‌ شمار می‌رود.

مراتع‌ بسیار وسیع‌ این‌ منطقه‌ در فصل‌ تابستان‌ از چراگاه‌های‌ چادرنشینان‌ اطراف‌ تهران‌ به‌ شمار می‌رود. منطقه‌ لار به‌ علت‌ غنای‌ ساختارهای‌ طبیعی‌، گونه‌های‌ مختلفی‌ از حیات‌ وحش‌ مانند قوچ‌، میش‌، پلنگ‌، گراز، روباه‌، شغال‌ و ۷۲ گونه‌ پرنده‌ را در خود جای‌ داده‌ و از گستره‌ بسیار متنوع‌ گیاهی‌ نیز برخوردار است‌. عقاب‌ طلایی‌، گونه‌یی‌ بی‌همتا تنها در این‌ حوزه‌ از ایران‌ زیست‌ می‌کند و بومی‌ این‌ منطقه‌ است‌. سد لار که‌ ساخت‌ آن‌ از سال‌ ۱۳۵۳ تا ۱۳۵۹ به‌ طول‌ انجامید، با ارتفاع‌ ۱۵۰ متر یکی‌ از بلندترین‌ سدهای‌ خاکی‌ ایران‌ است‌.

● دریاچه‌ها

دریاچه‌ سد لتیان‌: این‌ دریاچه‌ با وسعتی‌ در حدود ۳۳۰ هکتار در ۲۵ کیلومتری‌ شمال‌ شرقی‌ تهران‌ روی‌ رود جاجرود ایجاد شده‌ است‌. در این‌ دریاچه‌ انواع‌ ماهی‌ها نیز پرورش‌ داده‌ می‌شود. ایستگاه‌های‌ قایقرانی‌ و اسکی‌ روی‌ آب‌ دریاچه‌ زیر نظر شهرداری‌ انجام‌ می‌شود. شناگران‌ هم‌ می‌توانند با جلیقه‌ نجات‌ در فصل‌ تابستان‌ در این‌ دریاچه‌ شنا کنند.

دریاچه‌ تار: این‌ دریاچه‌ روی‌ محور چین‌دار میان‌ دو رشته‌ کوه‌ قره‌داغ‌ در شمال‌ و کوه‌ زرین‌ در جنوب‌ واقع‌ شده‌ است‌. آب‌ آن‌ در حدود ۲۵۰۰ متر از سطح‌ دریاهای‌ آزاد جهان‌ بالاتر است‌ و از رودخانه‌هایی‌ تامین‌ می‌شود که‌ از جهت‌ شمال‌ جریان‌ می‌یابند. دریاچه‌ لوزی‌شکل‌ تار منطقه‌ ساحلی‌ در امتداد جنوبی‌ خود دارد. این‌ منطقه‌ دارای‌ آب‌ و هوای‌ کوهستانی‌ است‌ که‌ در تابستان‌ هوای‌ نسبتا خنک‌ آن‌ با بادهای‌ مداوم‌ و شدید در گذرگاه‌ها همراه‌ است‌. دریاچه‌ تار برای‌ تفریحات‌ آبی‌ همانند شنا و قایقرانی‌ مناسب‌ است‌.

دریاچه‌ سد امیر کبیر (کرج): این‌ سد در کیلومتر ۲۳ جاده‌ کرج‌ چالوس‌ در تنگه‌ واریان‌ است‌. وسعت‌ دریاچه‌ ۴۰۰۰ هکتار و در مسیر رودخانه‌ کرج‌ تشکیل‌ شده‌ است‌. در این‌ دریاچه‌، فعالیت‌های‌ ورزشی‌ و تفریحی‌ مانند قایقرانی‌، ماهیگیری‌، اسکی‌ روی‌ آب‌، شنا و پرواز با کایت‌ انجام‌ می‌شود.

● پارک‌ها و جنگل‌ها

پارک‌ ملی‌ کویر: این‌ پارک‌ در ۵۰ کیلومتری‌ جنوب‌ شرقی‌ تهران‌ و در غرب‌ کویر مرکزی‌ ایران‌ و شرق‌ دریاچه‌ نمک‌ قرار دارد. اراضی‌ مسطح‌ این‌ پارک‌ با پوشش‌ گیاهی‌ کویری‌ و نیمه‌ کویری‌، زیستگاه‌ پستاندارانی‌ چون‌ آهو و گونه‌های‌ باارزشی‌ چون‌ یوزپلنگ‌ و گورخر است‌. در ناحیه‌ کوهستانی‌ بخش‌ شمالی‌ پارک‌، کل‌، بز، قوچ‌ و میش‌ بسر می‌برند. پرندگانی‌ چون‌ کبک‌ و تیهو بومی‌ این‌ منطقه‌ هستند هر ساله‌ پرندگان‌ مهاجری‌ چون‌ فلامینگو، آنقوت‌، سرسبز و خوتکا به‌ آب‌بندهای‌ این‌ منطقه‌ می‌آیند. علاوه‌ بر آن‌ در این‌ پارک‌، آثار فرهنگی‌ و تاریخی‌ مانند کاروانسرای‌ قصر بهرام‌ و باقیمانده‌ آثار کاروانسرای‌ عین‌الرشید نیز به‌ چشم‌ می‌خورد.

پارک‌ ملی‌ خجیر و سرخه‌حصار: این‌ پارک‌ در ارتفاع‌ ۱۵۴۷ متری‌ از سطح‌ دریا قرار دارد. میانگین‌ حداکثر ارتفاع‌ آن‌ ۲۶۰۰ متر و حداقل‌ آن‌ ۱۴۵۰ متر است‌. تمام‌ این‌ ناحیه‌ به‌ غیر از بخش‌ شمال‌ شرقی‌ آن‌، جزو مناطق‌ حفاظت‌ شده‌ هستند. مساحت‌ پارک‌ ملی‌ سرخه‌حصار ۹۳۸۰ هکتار است‌ که‌ تحت‌ کنترل‌ و حفاظت‌ سازمان‌ محیط‌ زیست‌ قرار دارد.

جنگل‌ و پارک‌های‌ جنگلی‌: جنگل‌های‌ طبیعی‌ استان‌ تهران‌ در نقاط‌ مختلف‌ تهران‌ پراکنده‌اند، جنگل‌های‌ دامنه‌ البرز در کوه‌های‌ تهران‌ و کرج‌ (وردآورد دره‌ وازگن) را در بر می‌گیرد. در این‌ مناطق‌ گونه‌های‌ گیاهی‌ مانند زال‌زالک‌، گوجه‌ وحشی‌، زرشک‌، انجیر، شیر خشت‌، پسته‌، بادام‌ کوهی‌، سنجد، سماق‌، سیاه‌ دلیک‌ و... به‌ چشم‌ می‌خورد. طی‌ سال‌های‌ اخیر فضاها و پارک‌های‌ جنگلی‌ جدیدی‌ احداث‌ شده‌ که‌ عمده‌ترین‌ آنها عبارتند از:

پارک‌ جنگلی‌ چیتگر: این‌ پارک‌ با ۱۴۵۰ هکتار زمین‌ پردرخت‌، از شمال‌ به‌ زمین‌های‌ چیتگر، از جنوب‌ به‌ اتوبان‌ کرج‌ از غرب‌ به‌ پیکان‌ شهر و از شرق‌ به‌ منطقه‌ خرگوش‌ دره‌ محدود می‌شود. پارک‌ چیتگر از بزرگترین‌ پارک‌های‌ جنگلی‌ استان‌ است‌. همچنین‌ دوچرخه‌سواران‌ زیادی‌ جذب‌ این‌ پارک‌ می‌شوند. پارک‌ چیتگر پیست‌ دوچرخه‌سواری‌ مناسبی‌ برای‌ خانم‌ها و آقایان‌ دارد.

پارک‌ جنگلی‌ لویزان‌ : پارک‌ لویزان‌ با وسعتی‌ معادل‌ ۱۱۰۰ هکتار، از شمال‌ به‌ قوچک‌، از جنوب‌ به‌ شمس‌آباد، از غرب‌ به‌ ده‌ لویزان‌ محدود می‌شود و یکی‌ از باصفاترین‌ پارک‌های‌ جنگلی‌ تهران‌ محسوب‌ می‌شود.

پارک‌ جنگلی‌ وردآورد: این‌ پارک‌ با ۱۰۲۰ هکتار وسعت‌ دومین‌ پارک‌ جنگلی‌ بزرگ‌ استان‌ است‌ که‌ در محدوده‌ کوه‌های‌ وردآورد در حدفاصل‌ اتوبان‌ و پادگان‌ سپاه‌ قرار دارد. در سطح‌ استان‌ چند پارک‌ جنگلی‌ دیگر نیز وجود دارد، از آن‌ جمله‌ است‌: پارک‌ سوهانک‌ با ۲۰۰ هکتار مساحت‌، غزال‌ با ۹۷۵ هکتار در شمال‌ شرقی‌، سرخه‌حصار با ۸۵۰ هکتار در شرق‌، توسکا با ۳۰۰ هکتار در جنوب‌ شرقی‌ و خجیر با ۱۲۰ هکتار در شمال‌ شرقی‌ تهران‌ قرار دارد. تنوع‌ آب‌ و هوای‌ استان‌ موجب‌ شده‌ تا پوشش‌ گیاهی‌ نیز در هر منطقه‌ با مناطق‌ دیگر تفاوت‌ داشته‌ باشد. مهمترین‌ گونه‌های‌ گیاهی‌ استان‌ شقایق‌، زنبق‌، درمنه‌، تلخ‌ بیان‌، شیرین‌ بیان‌ و... است‌.

● کوه‌ها

قله‌ دماوند: مرتفع‌ترین‌ قله‌ سلسله‌ جبال‌ البرز در ۷۵ کیلومتری‌ شمال‌ شرقی‌ تهران‌ با ۵۶۳۶ متر ارتفاع‌ از سطح‌ دریای‌ مازندران‌ قرار دارد. گمان‌ می‌رود آتشفشان‌ دماوند در حدود ۱۰۰ سال‌ قبل‌ خاموش‌ شده‌ باشد. یادگار این‌ آتشفشان‌ بیش‌ از تاریخ‌، سنگ‌های‌ گوگرد دار و تکه‌های‌ گوگرد ناب‌ و همچنین‌ وجود حوضچه‌یی‌ به‌ شعاع‌ ۱۰۰ متر و عمق‌ ۳۰ متر در قله‌ قیفی‌ شکل‌ دماوند است‌ که‌ معمولا یخ‌ بسته‌ است‌. درجه‌ برودت‌ هوا در قله‌ دماوند، در میان‌ تابستان‌ بین‌ ظهر تا ساعت‌ ۴ بعدازظهر در حدود چهار درجه‌ زیر صفر است‌. دامنه‌ دماوند در ارتفاع‌ ۲۰۰۰ تا ۳۵۰۰ متری‌ یکسره‌ از گل‌های‌ شقایق‌ پوشیده‌ می‌شود.

توچال‌: دامنه‌ جنوبی‌ البرز که‌ به‌ کوهستان‌ توچال‌ شهرت‌ دارد میعادگاه‌ اصلی‌ کوهنوردان‌ و ورزشکاران‌ است‌ که‌ از تهران‌ و حومه‌ آن‌ به‌ صعود می‌پردازند.

مشهورترین‌ و پررفت‌ و آمدترین‌ پناهگاه‌ها و جان‌پناه‌های‌ توچال‌ به‌ ترتیب‌ از شرق‌ به‌ غرب‌ کلک‌چال‌، شروین‌، شیرپلا، توچال‌، اسپید کمر، پلنگ‌ چال‌ است‌ که‌ همگی‌ آنها مشرف‌ به‌ تهران‌ هستند. این‌ منطقه‌ مجهز به‌ تله‌کابین‌ نیز هست‌. هم‌ اکنون‌ با بارش‌ برف‌ این‌ منطقه‌ زیباتر شده‌ است‌ و ورزشکاران‌ زیادی‌ برای‌ کوهنوردی‌ به‌ این‌ مکان‌ می‌آیند.

استان‌ تهران‌ اماکن‌ دیدنی‌ بسیاری‌ دارد که‌ کوچه‌های‌ قدیمی‌ بهارستان‌، بازار بزرگ‌ و... بیانگر این‌ مساله‌ هستند. گردشگران‌ به‌ جز بازدید از مناطق‌ جذاب‌ تهران‌ می‌توانند به‌ دیدن‌ بزرگترین‌ موزه‌های‌ کشور بروند و آثار تاریخی‌ ایران‌ را در آن‌ مشاهده‌ کنند.