ادبیات معاصر آمریکای لاتین – بخش دوم: پس از انفجار

کلر تایلور برگردان رضا اسکندری

از آغازین سال‌های دهه‌ی 1970، نسل «انفجار» رو به زوال گذاشت و نسل جدیدی از نویسندگان آمریکای لاتین، که عصر «پس از انفجار» را تشکیل می‌دادند، تغییر در مفهوم داستان [و داستان‌پردازی] را در دستور کار خود قرار دادند. یکی از اصلی‌ترین ویژگی‌های این شکل جدید نوشتن، تلاش برای ایجاد پل ارتباط میان فرهنگ «والا» و فرهنگ «سطح پایین» با بهره‌گیری از ویژگی‌های فرهنگی مختلفی بود که در فرم داستانی مورد استفاده قرار گرفت. همان‌طور که منتقدان نشان داده‌اند آثار این دوره از تکنیک‌های ساده‌تر نگارش استفاده می‌کردند، بیش از پیش عناصر طنز را به کار می‌گرفتند، و متناوبا عناصری از رسانه‌های عمومی و فرهنگ عامه را به داستان‌های خود وارد می‌کردند.

مانوئل پوئیگ (Manuel Puig) نویسنده‌ی آرژانتینی (1932-1990) یکی از نخستین نویسندگانی بود که به صورت موفقیت‌آمیزی فرم‌هایی را به کار گرفت که به طور سنتی متعلق به فرهنگ عامه قلمداد می‌شدند؛ عناصری مانند تانگو، بولرو، داستان‌های کارآگاهی، عاشقانه‌های عامیانه، و فیلم‌های درجه‌دوم هالیوودی. هرچند نخستین نوشته‌های او از لحاظ زمانی هم‌عصر برخی از آثار نویسندگان عصر انفجار است، اما پوئیگ معمولا به عنوان آغازگر نسل پس از انفجار شناخته می‌شود، و استفاده‌ی او از فرهنگ عامیانه‌ی «سطح پایین»، مفهوم ادبیات «والا» را به چالش کشید. پوئیگ مشخصا به ارجاع به عناصری از فرهنگ عامه بسنده نکرد؛ او عناصر سبک‌شناختی بسیاری را از این فرهنگ به الگوی روایی خود وارد کرد. برای مثال، پوئیگ رمان سال 1969 خود را «دهان‌های رنگ‌شده» نام‌گذاری کرد (ترجمه‌ی انگلیسی این کتاب با عنوان «تانگوی قلب‌های شکسته» منتشر شد) و برای آن زیر-عنوان «یک داستان پاورقی» را برگزید. او به داستان خود ساختاری بخشید که آن را از لحاظ ظاهری به پاورقی‌های عاشقانه شبیه می‌کرد. علاوه بر این سطوری از اشعار مربوط به تانگوهای عامیانه را در داستان‌های خود به کار گرفت. این رمان همانند دیگر آثار پوئیگ به خوبی در دسترس خوانندگان عام قرار گرفت و فروش بسیاری داشت. بیشتر کارهای پوئیگ این تنیدگی گفتمان‌های عامیانه با اشکال داستانی را حفظ کرده است. «بوسه‌ی زن عنکبوتی» (El Beso de la Mujer Arana) (1976)، به همراه اقتباس سینمایی آن (توسط هکتور بابنکو (Hector Babenco) در سال 1987) به پوئیگ اعتبار و وجهه‌ای بین‌المللی بخشید.

دیگر چهره‌ی اصلی عصر پس از انفجار، نویسنده‌ی شیلیایی ایسابل آینده (Isabel Allende) است؛ یکی از نخستین نویسندگان زن آمریکای لاتین که اعتبار و محبوبیتی جهانی یافت. فروش جهانی آثار او به اندازه‌ی فروش آثار گارسیا مارکز بوده و نخستین رمان او (که معروف‌ترین اثر او نیز هست) با عنوان «خانه‌ی ارواح» (La Casa de los Espiritus) از پر فروش‌ترین کتاب‌ها در بازار جهانی بود. آیِنده در این رمان، عناصری جادویی و شرایط اجتماعی و سیاسی قرن بیستم را در بستری داستانی در هم می‌آمیزد و در این گذر، تمرکز خود را بر تبار زنانه‌ی خاندان «دِل بایه» (del Valle) قرار می‌دهد. شباهت‌های بسیاری را میان این اثر و «صدسال تنهایی» مارکز می‌توان یافت و بسیاری از منتقدان، کتاب آینده را رونوشتی از آثار اولیه‌ی مارکز، یا تقلید طنزآمیزی از آن قلمداد کرده‌اند. شکل بارزتری از بهره‌گیری از صور فرهنگ عامه در رمان سال 1987 آینده با عنوان «اوا لونا» (Eva Luna) قابل مشاهده است. او در این رمان، از شکل معمول «داستان‌های تلویزیونی» (Telenovela) استفاده می‌کند و روایت زندگی اوا، قهرمان داستان، با فیلم‌نامه‌ی یک سریال تلویزیونی که او مشغول نگارش آن است در هم می‌آمیزد.

در امتداد مسیر شناخته‌شده‌ترین آثار آینده، توفیق چشم‌گیری بود که رمان نویسنده‌ی مکزیکی، لائورا اسکیبل (Laura Esquivel) با عنوان «مثل آب برای شکلات: یک پاورقی ماهیانه، همراه با دستورهای پخت، عشق و درمان‌های خانگی» (Como Agua para Chocolate: Novela de Entregas Mensuales, con Recetas, Amores y Remedios Caseros) به دست آورد. بر اساس آخرین محاسبات، بیشتر از چهار و نیم میلیون نسخه از این کتاب در سراسر جهان منتشر شده است. رمان یک داستان عاشقانه‌ی عامیانه است که عشق پرشور قهرمان داستان «تیتا» را نسبت به معشوق حقیقی‌اش «پدرو» به تصویر می‌کشد. افزون بر این، اسکیبل شکل فرهنگی عامیانه‌ی دیگری را نیز به کار می‌بندد: کتاب آشپزی. هر فصل از کتاب، نه با یک پاراگراف معرفی، بلکه با یک دستور پخت آغاز می‌شود. هم‌چنین، همان‌گونه که عنوان کتاب نشان می‌دهد، این کتاب با ساختاری همانند یک داستان پاورقی نوشته شده است. هر فصل با عبارت «ادامه دارد» (Continuara) به پایان می‌رسد؛ سنت معمول «تعلیق» که در داستان‌های پاورقی بسیار به کار می‌رود. با فاصله‌ی کمی از انتشار کتاب، اقتباس سینمایی آن نیز در سال 1992 با عنوان «مثل آب برای شکلات» (Como Agua para Chocolate) توسط آلفونسو آرائو (Alfonso Arau) ساخته شد و آن هم به جدول پرفروش‌ترین‌ها راه یافت. آثار بعدی اسکیبل هیچ‌گاه نتوانستند توفیقی مشابه با رمان نخست او به دست آورند، اما رمان دوم او «قانون عشق» (La Ley del Amor) که در سال 1995 منتشر شد، تلاش می‌کند تا با ارائه‌ی لوح فشرده‌ای از موسیقی‌های عامیانه و مجموعه‌ای از نقاشی‌ها، بیش از پیش مرزهای میان فرهنگ والا و فرهنگ عامه را در هم شکند.

 

ایمیل مترجم: [e-mail]

 

ادبیات معاصر آمریکای لاتین - بخش نخست: انفجار

 

پرونده ی «رضا اسکندری» در انسان شناسی و فرهنگ

http://www.anthropology.ir/node/23141

 

دوست و همکار گرامی

چنانکه از مطالب و مقالات منتشر شده به وسیله «انسان شناسی و فرهنگ» بهره می برید و انتشار آزاد آنها را مفید می دانید، دقت کنید که برای تداوم کار این سایت و خدمات دیگر مرکز انسان شناسی و فرهنگ، در کنار همکاری علمی،  نیاز به کمک مالی همه همکاران و علاقمندان وجود دارد.

کمک های مالی شما حتی در مبالغ بسیار اندک، می توانند کمک موثری برای ما باشند:

 

شماره حساب بانک ملی:

0108366716007

 شماره شبا:

 IR37 0170 0000 0010 8366 7160 07

 شماره کارت:

6037991442341222

به نام خانم زهرا غزنویان