|
Cisplatin
|
|
سیپلاتین
|
موارد و مقدار مصرف:
موارد و مقدار مصرف
توجه: موارد و مقدار مصرف اين دارو ممكن است تغيير يابد. براي تجويز اين دارو به منابع پزشكي مراجعه شود.
الف) درمان كمكي در سرطان متاستاتيك بيضه
بزرگسالان: مقدار mg/m2/day 20 به مدت پنج روز تزريق وريدي مي‌شود. اين مقدار مصرف هر سه هفته براي سه دوره يا بيشتر تكرار مي‌شود. اين دارو معمولاً در رژيم درماني همراه با بلئومايسين و وين‌بلاستين تجويز مي‌شود.
ب) درمان كمكي در سرطان متاستاتيك تخمدان
بزرگسالان: مقدار mg/m2/day 100-75 تزريق وريدي شده و هر چهار هفته تكرار مي‌شود، mg/m2/day 50 هر سه هفته به طور همزمان با دوكسوروبيسين تزريق وريدي مي‌شود.
پ) دران سرطان پيشرفته مثانه
بزرگسالان: مقدار mg/m2 70-50 هر 4-3 هفته يك بار تزريق وريدي مي‌شود. بيماراني كه داروهاي ديگر ضد نئوپلاسم مصرف كرده‌اند و يا تحت پرتودرماني قرار گرفته‌اند، بايد هر چهار هفته مقدار mg/m2 50 دريافت كنند.
ت) سرطان سر و گردن
بزرگسالان: مقدار mg/m2 120-80 به صورت وريدي هر سه هفته يك بار تجويز مي‌شود.
ث)سرطان سرويكال
بزرگسالان: مقدار mg/m2 50 به صورت وريدي هر سه هفته يك بار تجويز مي‌شود.
ج) سرطان ريه با سلولهاي بزرگ
بزرگسالان: مقدار mg/m2 100-75 به صورت وريدي هر سه تا چهار هفته يك بار تجويز مي‌شود.
چ) تومور مغزي
كودكان: مقدار mg/m2 60 وريدي، به مدت 2 روز هر سه تا چهار هفته يك بار تجويز مي‌شود.
ح) ساركوم استئوژنيك يا نوروبلاستوما
كودكان: مقدار mg/m2 90 وريدي. هر سه هفته يك بار تجويز مي‌شود.
|
موارد منع مصرف و احتياط:
موارد منع مصرف و احتياط
موارد منع مصرف: سابقه حساسيت مفرط به اين دارو و ساير تركيبات حاوي پلاتينوم (بيماراني كه قبلاً اين تركيبات را مصرف كرده‌اند، قبل از مصرف سيس‌پلاتين، به دليل خطر واكنش‌هاي آلرژيك، بايد آزمون پوستي انجام دهند)، كاهش فعاليت مغز استخوان يا اختلال شنوايي (ممكن است اين اختلالات را تشديد كند)، نارسايي كليوي شديد.
موارد احتياط: واكنش‌هاي آنافيلاكتيك به دنبال مصرف دارو گزارش شده است. جهت درمان مي‌توان از اپي‌نفرين، كورتيكواستروئيدها يا آنتي‌هيستامين‌ها استفاده كرد. سركوب مغز استخوان، تهوع و استفراغ عوارض وابسته به دوز مصرف اين دارو مي‌باشند. در دوزهاي بيشتر از مقادير توصيه شده يا مصرف در فواصل كوتاه تر مي‌تواند باعث نوروپاتي شديد و گاهاً برگشت‌ناپذير شود. سميت شنوايي دارو بخصوص در كودكان گزارش شده و با كاهش شنوايي، صداي زنگ در گوش و گاهي كري خود را نشان مي‌دهد. دارو باعث نفروتوكسيستي مي‌شود. در موارد نارسايي كليوي كاهش دوز لازم است. مشتقات تاكسان (دوستاكسول، پاكلي‌تاكسول) بايد قبل از مشتقات پلاتين در رژيمهاي درماني تجويز شوند. حداكثر مقدار مصرف دارو mg/m2 100 هر 4-3 هفته يك بار مي‌باشد. قبل از درمان و تا 24 ساعت بعد از تجويز دارو بيماران بايد به خوبي هيدراته شوند، الكتروليت‌هاي سرم مانند پتاسيم و منيزيم بايد مانيتور شده و در صورت لزوم جايگزين شوند.
|
عوارض جانبي:
عوارض جانبي
اعصاب مرکزي: نوريت محيطي، تشنج، سردرد.
گوش: وزوز گوش، كاهش شنوايي در مورد اصوات داراي فركانس بالا، سميت وسيتوبولار.
دستگاه گوارش: تهوع و استفراغ (4-1 ساعت بعد از مصرف دارو شروع شده و به مدت 24 ساعت ادامه مي‌يابد)، از دست دادن حس چشايي.
ادراري ـ تناسلي: مسموميت كليوي كه در صورت تكرار دوره‌هاي درمان، شديدتر و طولاني‌تر مي‌شود.
خون: كاهش فعاليت مغز استخوان، (پلاكت و گلبولهاي سفيد در گردش خون طي روزهاي 23-18 به كمترين ميزان خود رسيده و تا روز 39 بهبود حاصل مي‌شود).
ساير عوارض: واكنش‌هاي شبه آنافيلاكتيك، زيادي اسيداوريك خون، كمي منيزيم خون، كمي پتاسيم، سديم، فسفات و كلسيم خون.
مسموميت و درمان
تظاهرات باليني: لكوپني، ترومبوسيتوپني، تهوع، استفراغ.
درمان: به طور كامل شامل اقدامات حمايتي است و عبارت‌اند از تزريق اجزاي خون، مصرف آنتي‌بيوتيك‌ها براي عفونتهاي احتمالي، و مصرف داروهاي ضد استفراغ. دياليز مي‌تواند سيس‌پلاتين را طي سه ساعت بعد از مصرف آن از بدن خارج كند.
|
|
|
تداخل دارويي:
تداخل دارويي
مصرف همزمان با آمينوگليكوزيدها اثرات تجمعي سمي سيس‌پلاتين بر روي كليه را تشديد مي‌كند (سميت اضافي ناشي از اين تداخل). بنابراين، آمينوگليكوزيدها نبايد در فاصله دو هفته درمان با سيس‌پلاتين مصرف شوند.
مصرف همزمان با مدرهاي مؤثر بر قوس هنله، خطر مسموميت گوشي را افزايش مي‌دهد. بنابراين، وضعيت شنوايي بيمار به دقت كنترل شود.
مصرف همزمان با آسپرين خطر خونريزي را افزايش مي‌دهد. همزمان با هم به‌كار نروند.
سيس‌پلاتين باعث كاهش سطح سرمي فني‌توئين مي‌شود.
|
مکانيسم اثر:
مکانيسم اثر
اثر ضد نئوپلاسم: سيس‌پلاتين با پيوند DNA و مهار ساخت DNA، و به ميزان كمتر با مهار ساخت RNA و پروتئين، اثرات سمي براي سلول دارد. همچنين، اين دارو به عنوان يك عامل آلكيله كننده دوكاره موجب اتصال متقاطع درون‌رشته‌اي و بين‌رشته‌اي DNA مي‌شود. به نظر مي‌رسد اتصال متقاطع بين‌رشته‌اي، سميت سلولي اين دارو را به خوبي توجيه مي‌كند.
|
|
|
فارماكوكينتيك:
فارماكوكينتيك
جذب: به صورت خوراكي يا تزريق عضلاني مصرف نمي‌شود.
پخش: به طور گسترده در بافتهاي بدن انتشار مي‌يابد. بيشترين غلظت اين دارو در كليه‌ها، كبد و پروستات يافت مي‌شود. در بافتهاي بدن تجمع يافته و تا شش ماه بعد از آخرين مصرف دارو در بدن قابل سنجش است. سيس‌پلاتين از سد خوني ـ مغزي به راحتي عبور نمي‌كند. به طور گسترده و غير قابل برگشت به پروتئين‌هاي پلاسما و پروتئين‌هاي بافت پيوند مي‌يابد.
متابوليسم: سرنوشت متابوليك سيس‌پلاتين مشخص نيست.
دفع: عمدتاً به صورت تغيير نيافته از طريق كليه‌ها دفع مي‌شود. در بيماراني كه عملكرد كليه آنها طبيعي است، نيم‌عمر اوليه (مرحله اوليه دفع) دارو 79-25 دقيقه و نيمه‌عمر انتهايي (مرحلة انتهايي دفع) آن 78-58 ساعت است. نيمه‌عمر نهايي سيس‌پلاتين تام مصرف شده تا 10 روز است.
|
اشكال دارويي:
اشكال دارويي:
Injection, Solution : 0.5 mg/ml, 100ml, 0.5 mg/ml, 20ml,
Injection, Powder: 10, 50mg
|
اطلاعات دیگر:
طبقه‌بندي فارماكولوژيك: كمپلكس كورديناسيون پلاتين
طبقه‌بندي درماني: ضد نئوپلاسم
طبقه‌بندي مصرف در بارداري: رده D
نام‌هاي تجاري: Cisplatin Mylan, Ebeplatin
ملاحظات اختصاصي
1- وضعيت هماتولوژيك و كليرانس كرآتينين بيمار بايد قبل از درمان بررسي گردد.
2- براي تهيه محلول سيس‌پلاتين به ويالهاي 10 و 50 ميلي‌گرمي بايد به ترتيب 10 و 50 ميلي‌ليتر آب‌استريل براي تزريق افزود تا محلول حاوي mg/ml 1 سيس‌پلاتين حاصل شود. اين محلول را مي‌توان جهت انفوزيون وريدي با محلول نمكي رقيق تر كرد.
3- براي تهيه محلول سيس‌پلاتين يا تزريق آن، نبايد از سوزنهاي آلومينيمي استفاده كرد، زيرا ممكن است رسوب سياه تشكيل شود. در اين مورد، بايد سوزنهايي از جنس فولاد زنگ‌نزن استفاده گردد.
4- سيس‌پلاتين در محلول نمكي نرمال به مدت 24 ساعت در دماي اتاق پايدار است. نبايد محلول را در يخچال قرار داد، زيرا ممكن است رسوب كند. در صورت وجود رسوب، بايد محلول را دور ريخت.
5- محلولهاي حاوي كلرور (كلرور سديم نرمال، 5/0 نرمال و 25/0 نرمال) جهت انفوزيون پايدارتر هستند.
6- قبل از انفوزيون مي‌توان 5/12 گرم مانيتول به صورت مقدار واحد تزريق وريدي كرد. به دنبال آن، انفوزيون مانيتول به ميزان 10 گرم در ساعت، در صورت لزوم، براي برقراري دفع كافي ادرار طي انفوزيون سيس‌پلاتين و تا 24-6 ساعت بعد از آن تجويز مي‌شود.
7- تزريق وريدي سديم تيوسولفات با انفوزيون سيس‌پلاتين ممكن است خطر مسموميت كليوي را كاهش دهد.
8- قبل از مصرف دارو، بيمار را بايد با محلول نمكي نرمال هيدارته كرد. تا چهار ساعت متوالي قبل و 24 ساعت بعد از انفوزيون دارو، بايد دفع دارو را به ميزان 100 ميلي‌ليتر در ساعت حفظ كرد.
9- در صورت امكان، بايد بيمار را به نوشيدن زياد مايعات تشويق كرد.
10- تهوع و استفراغ ممكن است شديد و طولاني باشد (تا 24 ساعت). مصرف داروهاي ضد استفراغ را مي‌توان 24 ساعت قبل از درمان با سيس‌پلاتين شروع كرد. مقدار مصرف و دفع مايعات را بايد كنترل كرد.
11- هيدارته كردن بيمار با تزريق وريدي را تا زماني كه بيمار قادر به نوشيدن مايعات باشد، بايد ادامه داد.
12- تزريق وريدي مقادير زياد متوكلوپراميد (mg/kg 2) براي جلوگيري و درمان تهوع و استفراغ مصرف شده است. مقدار 20-10 ميلي‌گرم دگزامتازون به صورت تزريق وريدي همراه با متوكلوپراميد، براي كمك به رفع تهوع و استفراغ، استفاده شده است. بسياري از بيماران به درمان با اندانسترون پاسخ خوبي مي‌دهند. درمان با آنتاگونيست‌هاي 5HT3 بايد نيم ساعت قبل از تجويز سيس‌پلاتين شروع شود.
13- براي درمان نشت دارو به بافتهاي اطراف رگ، مي‌توان محلول 6/1 مولارسديم تيوسولفات (مخلوط چهار ميلي‌ليتر سديم سولفات 10 درصد و شش ميلي‌ليتر آب‌استريل تزريقي) را به طور موضعي تزريق كرد.
14- شمارش كامل سلولهاي خون و پلاكت، و انجام آزمونهاي عملكرد كليه قبل از درمان و بعد از هر مصرف انجام مي‌گيرد. مصرف دارو نبايد
تكرار شود، مگر آنكه تعداد پلاكت بيش از mm3 /100000، تعداد گلبولهاي سفيد خون بيش از mm3 /4000، غلظت كراتينين سرم كمتر از mg/dl 5/1 يا غلظت BUN كمتر از mg/dl 25 باشد.
15- مسموميت كليوي با تكرار مصرف دارو شديدتر مي‌شود. كار كليه‌ها قبل از مصرف بعدي دارو بايد به حد طبيعي بازگردد.
16- ميزان الكتروليت‌ها بايد به دقت كنترل شود. بعد از يك دورة درمان، اغلب مصرف مقادير زياد مكمل الكتروليت‌ها مورد نياز است.
17- واكنش‌هاي شبه‌آنافيلاكتيك با مصرف اپي‌نفرين، كورتيكواستروئيدها، يا آنتي‌هيستامين‌ها معمولاً به سرعت درمان مي‌شوند.
18- سيس‌پلاتين براي درمان سرطان بيضه با بلئومايسين و وين‌بلاستين، و براي درمان سرطان تخمدان با دوكسوروبيسين مصرف مي‌شود.
19- از تماس دارو با پوست بايد خودداري كرد. در صورت تماس، بايد پوست را فوراً با آب و صابون شست.
نكات قابل توصيه به بيمار
1- مصرف مايعات زياد و در نتيجه افزايش حجم ادرار به دفع اسيداوريك كمك مي‌كند.
2- در صورت وزوز گوش فوراً به پزشك اطلاع دهيد تا از كاهش شنوايي جلوگيري شود. قبل از اولين دوره‌هاي بعدي درمان آزمون سنجش شنوايي را انجام دهيد.
3- از نزديك شدن به افرادي كه مبتلا به عفونت هستند، خودداري كنيد.
4- در صورت بروز هرگونه خونريزي و يا كبودي فوراً به پزشك اطلاع دهيد.
مصرف در كودكان:
1- مقدار مصرف سيس‌پلاتين در كودكان به طور كامل مشخص نشده است. مصارف ثابت نشدة آن شامل ساركوم استئوژنيك و نوروبلاستوم مي‌شود.
2- مسموميت گوشي در كودكان ظاهراً شديدتر است.
مصرف در شيردهي: ترشح سيس‌پلاتين در شير مادر مشخص نيست. با اين وجود، به دليل خطر بروز عوارض جانبي شديد، براي شيرخوار (اثرات موتاژنيك و كارسينوژنيك دارو) شيردهي طي درمان با سيس‌پلاتين توصيه نمي‌شود.
مصرف در بارداري: طي مصرف دارو توصيه نمي‌شود.
اثر بر آزمايشهاي تشخيصي
سيس‌پلاتين مي‌تواند اسيداوريك سرم را افزايش دهد. همچنين، اين دارو ممكن است سطح كلسيم، منيزيم، فسفر و پتاسيم سرم و هموگلوبين و هماتوكريت را كاهش دهد. دارو ميزان WBC و پلاكت را كاهش مي‌دهد.
|
