حضور پوتین و اهمیت آن در اجلاس خزر

ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه در راستای شرکت در اجلاس سران کشورهای حاشیه دریای خزر روز ۱۶ اکتبر (۲۴ مهر ماه) نخستین سفر رسمی خود را به جمهوری اسلامی ایران انجام داد.
با توجه به اهمیت این سفر و تاثیر آن در روابط دوجانبه ، منطقه ای و بین المللی تهران و مسکو، می توان گفت اجلاس سران کشورهای حاشیه خزر ، فرصتی فراهم کرد تا پوتین بازدید خود از ایران را - که از چند سال پیش انتظار آن می رفت - انجام دهد.این سفر در شرایطی انجام گرفت که جمهوری اسلامی ایران عمدتا در رابطه با برنامه هسته ای خود در محور توجه سیاست جهانی قرار گرفته و از این رو بسیاری از ناظران ، سفر پوتین را بیشتر از این زاویه می نگریستند.با این وجود روابط ایران و روسیه ، تنها محدود به بررسی موضوع عدم گسترش سلاحهای هسته ای و همکاری در زمینه انرژی اتمی نیست.
باید دانست که ایران از جهت وسعت ، جمعیت و ذخایر نفت و گاز و درآمد ناخالص ملی به میزان ۸۰۰میلیارد دلار در سال ، یک قدرت منطقه ای است.
ایران از طریق دریای خزر، همسایه روسیه است ولی تا پیش از فروپاشی شوروی سابق با این کشور مرزهای خشکی نیز داشت که با استقلال جمهوری های جنوبی شوروی ، این همسایگی پایان یافت.
مناسبات دو کشور ایران و روسیه عمدتا از سالهای نخست فروپاشی شوروی آغاز شد و این دو کشور در مورد مسائل منطقه ای نیز همکاری گسترده ای را آغاز کردند.با توجه به دیدارهای روسای جمهوری ایران و روسیه در سالهای اخیر در مسکو و نیز در حاشیه اجلاس های بین المللی ازجمله اجلاس سازمان همکاری های شانگهای که ایران به عنوان عضو ناظر آن شناخته می شود، باید یادآور شد که مواضع تهران و مسکو در مورد مسائل بین المللی و منطقه ای تا حدود زیادی با یکدیگر منطبق است.
این موضوع عاملی برای ثبات منطقه است و نمونه ای از آن را می توان نگاه ایران به درگیری های جمهوری چچن روسیه به عنوان یک مساله داخلی این کشور مورد بررسی قرار داد.دیدار پوتین از منظر اقتصادی نیز مورد توجه است و می توان یادآور شد که عمده مبادلات اقتصادی بین ایران و روسیه شامل دوسوم صادرات روسیه به ایران و یک سوم صادرات ایران به روسیه است که فلزات روسیه و مواد غذایی ایران ، عمده ترین آنها را تشکیل می دهد.با توجه به سفر پوتین و همکاری ایران و روسیه در زمینه ساخت نیروگاه اتمی بوشهر که با قراردادی به ارزش یک میلیارد دلار در سال در حال انجام است و با توجه به افزایش مشکلات پیش آمده در ساخت این نیروگاه در ماههای اخیر، به دلیل اختلافات مالی و فنی دو کشور، می توان این سفر را نقطه عطفی در راه اندازی این نیروگاه دانست.
اشاره به این موضوع اهمیت دارد که علاوه بر همکاری های فنی و نظامی ایران و روسیه که آخرین آن تحویل ۲۹ مجموعه از پدافند هوایی «تور.ام یک» به ایران است ، این دو کشور در مورد نفت و گاز نیز همکاری نزدیکی با یکدیگر دارند.
درخصوص این همکاری ها می توان به حضور شرکتهای روس در طرحهای نفت و گاز و نیز حمل و نقل و راه آهن ایران از جمله مشارکت در پارس جنوبی توسط گازپروم و نیز تات نفت در طرحهای مشترک انرژی و نیز راه آهن روسیه در ساخت خط آهن آستارا رشت قزوین اشاره کرد حتی احتمال می رود حضور شرکت گازپروم روسیه در طرحهایی نظیر خط لوله گاز ایران هند پاکستان هم اتفاق بیفتد.
با این حال میزان همکاری های اقتصادی دو کشور هنوز تا حد مطلوب فاصله زیادی دارد. تاکید رهبر معظم انقلاب در دیدار رئیس جمهور روسیه و گلایه از مطلوب نبودن سطح همکاری های اقتصادی دو کشور قطعا تحرک تازه ای به روابط تهران مسکو خواهد داد؛ همکاری هایی که می تواند علاوه بر منافع دو کشور منافع سایر کشورهای حوزه دریای خزر را تامین نماید.

محمدرضا زرگری

منبع : روزنامه جام‌جم