از فردا در یک زمان، همه جا هستی

● دولت الکترونیک چگونه دولتی است؟
امروزه، یکی از شاخصهای مهم توسعه در سطح بین المللی، میزان پیشرفت یک کشور، در زمینه فناوری و دانش اطلاعات و ارتباطات است. از این رو، کشور ما نیز با اجرای برنامه هایی تحت عنوان توسعه و کاربرد فناوری اطلاعات (تکفا)، سعی دارد فاصله خود را در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات نسبت به کشورهای توسعه یافته، کاهش دهد.
در این راستا، تکفا، یکی از طرحهای مهم خود را تحقق دولت الکترونیک قرار داده است. دولت الکترونیک یا e-government و به زبان ساده، استفاده بهینه از فناوری اطلاعات در قسمتهای مختلف دولت، در جهت بهبود ارائه خدمات و افزایش کارایی دولت میباشد.
هدف از دولت الکترونیک، کیفیت بیشتر و قابل اعتماد بودن خدمات است؛ به گونه ای که خدمات دولتی، به صورت مستقیم و شبانه روزی به مشتری ارائه شود.
دولت الکترونیکی با کمک فناوری اطلاعات، به ایجاد نوعی تحول در تعاملات و ارتباطات سازمانها با شهروندان میپردازد. در تعریفی دیگر، دولت الکترونیکی، مجموعه ای از ارتباطات الکترونیکی است که بین دولت، شهروندان و شرکتها رخ میدهد.
برای تحقق دولت الکترونیک، ابتدا باید به اجرای صحیح آن پرداخت. همان گونه که در تعریف دولت الکترونیک گفته شد، هدف از آن، بهبود ارائه خدمات، افزایش کیفیت و قابل اعتماد بودن خدمات است. حال اگر اجرای صحیح آن -چه از نظر فنی و امکانات زیرساخت و چه از نظر آموزش عمومی- به درستی انجام نگیرد، تحقق دولت الکترونیکی، نه تنها کمکی به افراد جامعه نخواهد کرد، بلکه باعث بروز شکاف بیشتری میان افراد خواهد شد.
به این ترتیب، انجام امور زیر در تحقق دولت الکترونیکی ضروری خواهد بود:
۱) آموزش افراد و ایجاد یادگیری برای تغییر عملکرد مردم از کارهای سنتی به امور الکترونیکی و ایجاد نیاز در شهروندان نسبت به وجود دولت الکترونیکی؛ یعنی مردم بیاموزند که چگونه کارهایی را که همواره به صورت سنتی انجام میدهند -نظیر مراجعه به ادرات، مراکز آموزشی، درمانی و مراکز خرید کالا و خدمات- را از طریق اینترنت و به صورت آنلاین انجام دهند؛ یعنی تبدیل شهروند سنتی به شهروند الکترونیکی.
۲) ایجاد بستری مناسب برای حفظ امنیت اطلاعات.
۳) ایجاد نظام اطلاع رسانی صحیح و قابل دسترس برای همگان؛ اطلاع رسانی و در اختیار قرار دادن اطلاعات لازم برای مشتریان و کاربران، نظیر ارائه اطلاعات به صورت آنلاین، اخبار در همه ساعات شب و روز، ارائه نشریات، ارائه وضعیت ترافیک، وضعیت آب و هوا، مزایده ها، بورس، ساعات پرواز هواپیماها و... .
۴) ایجاد و توسعه شبکه های اطلاعرسانی و پایگاههای اطلاعاتی و نیز گسترش وسایل ارتباطی از قبیل اینترنت، تلفن، فاکس، تلفن همراه، رایانه، پست الکترونیکی، کارتهای اعتباری و... .
۵) ایجاد روشهای قانونی برای انجام تجارت الکترونیکی (e-commerce)، بانکداری الکترونیکی(e-banking)، امضای الکترونیکی و احراز هویت فروشنده و خریدار (به روش بیومتریک)، چکهای الکترونیکی، پول الکترونیکی و... .
۶) تربیت افراد متخصص در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات.
۷) ایجاد راهکارهایی برای چگونگی ارائه خدمات به افرادی که کمتر با کامپیوتر آشنا هستند.
۸) تعریف دقیق نیازهای مشتریان.
۹) دسترسی ارزان، عادلانه و فراگیر به فناوری اطلاعات و ارتباطات.
۱۰) بررسی جایگاه اخلاق و اصول اخلاقی شهروندان الکترونیکی در دولت الکترونیکی.
۱۱) ارائه آمارهای کاربردی جهت اطلاع از نقاط ضعف و قوت خدمات ارائه شده از سوی دولت الکترونیکی.
۱۲) ایجاد مراکز تجاری آنلاین، فروشگاه های اینترنتی و امکان خرید و فروش کالا به صورت الکترونیکی؛ به این صورت که خریدار با جست وجویی ساده در اینترنت، فروشگاه مجازی را می یابد و کالای مورد نظر خود را با توجه به فهرستی که در اختیارش قرار می گیرد، از نظر رنگ، جنس، قیمت و سایر ویژگی های موجود، انتخاب و پس از مدت زمان ذکر شده، کالای خود را دریافت میکند. صورت حساب نیز به روشهای زیر پرداخت می شود:
الف) به صورت نقدی؛ پس از تحویل کالا.
ب) واریز وجه به حساب بانکی فروشنده.
ج) پرداخت از طریق پول الکترونیکی یا از طریق کارتهای اعتباری.
به این ترتیب، در دولت الکترونیکی، تجارت الکترونیکی نتایج زیر را به دنبال خواهد داشت:
الف) افزایش رقابت در بازارهای جهانی.
ب) خرید و فروش کالا در حداقل زمان ممکن.
ج) ایجاد اشتغال و انتقال فناوری جدید.
د) حذف واسطه های بازار.
ذ) افزایش سرمایه گذاری.
ن) تبلیغات گسترده به صورت پیامهای تبلیغاتی، نمایش کالا و... در سطح بین المللی.
خ) کاهش ترافیک و حذف ترددهای غیرضروری و بهره وری در منابع انرژی و حفظ محیط زیست.
و) افزایش تولید.
ه) کنترل سریع و دقیق موجودی های گمرگی، انجام مناقصه های بین المللی و امور بانکی.
ی) انتقال سریعتر نظرات و انتقادات مشتریان به فروشندگان کالا و خدمات و عرضه محصول، با توجه به سلیقه ها و نیازهای مشتریان.
۱۳) ایجاد مراکز فرهنگی نظیر موزه های الکترونیکی، گردشگری الکترونیکی (e-tourism) و انجام امور مربوط به گردشگری؛ مثل تهیه بلیت، محل اقامت و... .
۱۴) ایجاد کتابخانه های مجازی و کتابهای الکترونیکی (e-books)، که کمک فراوانی به پژوهشگران، محققان و سایر افراد خواهد کرد.
به این ترتیب، امکان جست وجوی سریع و طبقهبندی شده در منابع، همراه با استفاده از امکانات چندرسانه ای (صوتی، تصویری و...) برای افراد، فراهم خواهد شد.
از طرفی علاوه بر عدم نیاز به فضاهای فیزیکی نظیر کتابخانه ها و انبارهای کتاب، افراد میتوانند از سراسر نقاط کشور و حتی خارج از کشور به آخرین ویرایشها و نسخه های کتابها و از همه مهمتر، به منابعی همچون دایره المعارفها و کتابهای نایاب دسترسی یابند.
به این ترتیب، یکی دیگر از وظایف دولت الکترونیکی علاوه بر موارد فوق، ایجاد شرایطی برای حفظ حق تکثیر برای ناشر و مؤلف میباشد.
۱۵) ایجاد زیرساختهای لازم برای مراکز آموزشی، نظیر دانشگاه های مجازی (vu)، مدارس اینترنتی (e-school)، آموزشهای الکترونیکی (e-learning) که برای تحقق اهداف زیر ضروری می باشند:
الف) عدم نیاز به حضور فیزیکی استاد و دانشجو در کلاس درس.
ب) در دسترس بودن استادان و دانشگاه ها در تمام ساعات.
ج) انجام تمام امور مربوط به ثبت نام، امتحانات و کارنامه، از طریق اینترنت.
د) استفاده از امکانات چندرسانه ای در آموزش.
و) استفاده از استادان مختلف در سراسر کشور و نیز استفاده از استادان بین المللی.
۱۶) ایجاد روشهای حمل و نقل هوشمند.
۱۷) ارائه سرویس هایی برای انجام فعالیتهای سیاسی؛ به طور مثال شرکت در گفت وگوها و بحثهای سیاسی و انجام انتخابات به صورت اینترنتی.
۱۸) ایجاد مراکز بهداشتی درمانی الکترونیکی (e-health)، ایجاد پرونده الکترونیکی سلامت، پزشکی از راه دور (tetemedicine) برای مواجهه با شرایط بحرانی و حوادث غیرمترقبه و نیز ارائه خدمات به نقاط دورافتاده کشور و... .
دولت الکترونیکی سبب خواهد شد تا خدمات، بدون محدودیت زمانی و مکانی و بدون نیاز به مراجعه مستقیم به سازمانی خاص، به راحتی در اختیار کاربران قرار گیرد. از سوی دیگر، ساکنین مناطق دورافتاده نیز خدمات بهتر و سریعتری را دریافت خواهند کرد.
واکنش نسبت به حوادث غیرمترقبه، ارتباط تجاری و اقتصادی کارگاه های کوچک با یکدیگر و سایر کشورها، افزایش رضایت مردم از دولت، بهبود خدمات عمومی، ایجاد هزاران شغل وابسته به فناوری اطلاعات (کارآفرینی الکترونیکی)، ایجاد فرصت برای مشارکت مردم با دولت، حذف کاغذبازی در ادارات و کاهش هزینه ها به دلیل حذف واسطه ها و روشهای غیرضروری دیگر از مزایای دولت الکترونیکی میباشند. دولت الکترونیکی نه یک تخیل، بلکه واقعیتی دست یافتنی است؛ به گونهای که بسیاری از کشورها هم اکنون از مزایای مختلف آن استفاده می کنند.

رضوان السادات میرمحمدی
۱. http:..mpo-fr.gov.ir
۲. http:..itanalyze.ir
۳. http: ..lahiyancity.com
۴. پرسمان، شماره ۳۲، کتاب الکترونیک، رضوان السادات میرمحمدی.
۵. همان، شماره ۳۴، همه چیز درباره تجارت الکترونیک، رضوان السادات میرمحمدی.
۶. همان، شماره ۴۲، به دانشگاه مجازی خوش آمدید، رضوان السادات میرمحمدی.

منبع : پرسمان