گزارشی از عملکرد و گستره نشریات زرد در کشور

نشریات زرد به واسطه نوع مطالب خود كه غالبا بر گرفته از اینترنت و سایت‌های خبری و اطلاع‌رسانی است از نیروی انسانی زیادی استفاده نمی‌كنند. چندی پیش یكی از اعضای به اصطلاح تحریریه این نشریات گفته بود: «من ظرف یك روز تمام مطالب هفته‌نامه متبوع خود را از اینترنت جمع‌آوری می‌كنم». در بسیاری از مطبوعات زرد روال بدین گونه است كه این مطالب مثلا از یك سایت اینترنتی استخراج می‌شود، سپس مطالب استخراج شده را از نظر ظاهری تغییر می‌دهند. مثلا تیتر آن را عوض می‌كنند، یا نام منبع را از متن خبر حذف می‌كنند و احیانا اگر خبر خیلی بلند باشد، آن را كوتاه می‌كنند و در نهایت این اخبار پس از انجام این تغییر و تحولات برای درج در نشریه آماده می‌شود.
وسایل ارتباط جمعی را می‌توان یكی از مهمترین ابزارهای ارتقای سطح آگاهی یك جامعه تلقی كرد. اگر چه در سال‌های اخیر علی‌رغم ظهور ابزارهای پیشرفته رسانه‌ای و ارتباط جمعی نظیر اینترنت، ماهواره و ... رسانه‌های مكتوب همچنان جایگاه خود را به عنوان یك رسانه تعیین كننده در جوامع امروزی حفظ كرده‌اند. شاید به جرأت بتوان گفت مطبوعات به عنوان ركن چهارم دموكراسی قادرند به وسیله‌ای جهت پیشرفت همه جانبه جوامع تبدیل شوند و با طرح مشكلت و ا نعكاس این موارد به مسؤولین ، جامعه را به سمت تعالی و بالندگی سوق دهند. با استناد به آمار و ارقام، تعداد نشریات كشور در دهه اخیر به شكل قابل توجهی رشد داشته است. برای مثال در سال ۱۳۶۵ تنها ۹۹ نشریه در ایران انتشار می‌یافت در حالی كه این رقم در سال ۱۳۸۵ طبق آمار اداره كل مطبوعات وزارت ارشاد از مرز ۲۵۰۰ نشریه نیز فراتر رفته است.
● تاریخچه نشریات زرد
واژه «نشریات زرد» یا به اصطلاح وسیعتر آن «روزنامه‌نگاری زرد» یعنیism yellow journal ریشه در تاریخ آمریكا و دعوای دو روزنامه‌نگار آمریكایی به نام‌های Randolph Hearst William و Joseph Pulitzer دارد.
بحث این دو در اواخر قرن ۱۹ بر سر این نكته بود كه چه كار كنند كه فروش روزنامه‌شان در آمریكا بیشتر شود، در آن موقع علاوه بر اخبار و مطالب دیگری كه در روزنامه درج می‌شد، داستان‌های مصوری به نام كمیك استریپ در روزنامه چاپ می‌كردند كه یكی از معروف‌ترین آنها داستانی بود به نام Yellow Kid یا «بچه زرد».
● نحوه اداره نشریات زرد؛
نشریات زرد به واسطه نوع مطالب خود كه غالبا بر گرفته از اینترنت و سایت‌های خبری و اطلاع‌رسانی است از نیروی انسانی زیادی استفاده نمی‌كنند. چندی پیش یكی از اعضای به اصطلاح تحریریه این نشریات گفته بود: «من ظرف یك روز تمام مطالب هفته‌نامه متبوع خود را از اینترنت جمع‌آوری می‌كنم». در بسیاری از مطبوعات زرد روال بدین گونه است كه این مطالب مثلا از یك سایت اینترنتی استخراج می‌شود، سپس مطالب استخراج شده را از نظر ظاهری تغییر می‌دهند. مثلا تیتر آن را عوض می‌كنند، یا نام منبع را از متن خبر حذف می‌كنند و احیانا اگر خبر خیلی بلند باشد، آن را كوتاه می‌كنند و در نهایت این اخبار پس از انجام این تغییر و تحولات برای درج در نشریه آماده می‌شود.
نكته مهمی كه در اداره مطبوعات زرد وجود دارد بحث اجاره دادن این نشریات است. اجاره نشریه و به طور كلی نشریات اجاره‌ای كه ظاهرا برای مسؤولان اداره كل مطبوعات داخلی تبدیل به یك معضل بزرگ شده است، اخیرا شدت و رواج بیشتری یافته است. بررسی‌های انجام شده توسط مسؤولان و متولیان امر حاكی از افزایش روند اجاره نشریاتی است كه عمدتا صاحبان آنها (صاحب امتیاز و مدیر مسؤول ) به دلایلی از قبیل مشكلات مالی، عدم توانایی انتشار نشریه و همچنین با هدف كسب درآمد بیشتر اقدام به واگذاری نشریه به افرادی كرده‌اند كه این افراد غالبا سابقه اجاره نشریات را در كارنامه خود دارند.
مطلب دیگر در خصوص اداره این قبیل نشریات آن است كه مطبوعات عامه پسند غالبا توسط دو یا سه نفر اداره می‌شوند و تمام مراحل آماده كردن نشریه تا مرحله چاپ توسط همین دو یا سه نفر انجام می‌پذیرد.
● محتوای نشریات زرد
طرح و تركیب اغلب این نشریات شبیه به هم است و تقریبا اكثر قریب به اتفاق این نشریات در محتوا از الگوی واحدی پیروی می‌كنند. چند عنوان درشت و عكس‌های بزرگ در صفحه اول، بخشی راجع به فال و پیشگویی ، یك صفحه برای تماس‌های تلفنی خوانندگان با نشریه، صفحات میانی برای عكس‌های بزرگ هنرپیشه‌ها یا فوتبالیست‌ها برای چسباندن به دیوار، مقداری داستان و ماجراهای عشقی و جنایی تقریبا در تمامی این نشریات تكرار می‌شود.
▪ اخبار اجتماعی و حوادث
درج اخباری از قتل ، غارت ، تجاوز به عنف، طلاق ، دختران فراری ، زورگیری ، اعتیاد ، فساد ، فحشا و ... كنار هم، آن هم بدون كوچكترین تحلیلی در خصوص این موضوعات خواننده را دچار آشفتگی ویران كننده‌ای می‌كند كه این مسأله خود می‌تواند شكل دهنده بسیاری از معضلات و مشكلات اجتماعی در جامعه باشد.
▪ اخبار هنری؛
درج اخبار از بازیگران و ورزشكاران مشهور غربی نیز یكی از موضوعات مورد توجه همه نشریات زرد است. اكثر مطبوعات زرد در مطالب خود وارد خصوصی‌ترین مسایل زندگی این افراد می‌شوند.
▪ سخنی با مسؤولان؛
تأثیرات بسیار عمیقی كه مطبوعات زرد بر فكر و ذهن مخاطب می‌گذارند را می‌توان در راستای استحاله آرام فرهنگی كشور ارزیابی كرد. بالاخره ، متولیان فرهنگی كشور باید مشخص كنند كه حد یقف این نشریات در پرداختن به مطالب سخیف ، لمپن ، كذب و بی‌ارزش تا كجاست؟
به همین دلیل پیشنهاد می‌شود كارشناسان زبده فرهنگی این موضوع را در كانون توجهات خود قرار داده و برای این قبیل نشریات منشوری تدوین كنند تا چارچوبی باشد برای ادامه فعالیت آنان.
با توجه به نكات ذكر شده به نظر می‌رسد مسؤولان باید با اخطار جدی به نشریات زرد خانوادگی نظیر تدبیر و زندگی، خانه و خانواده ، خانواده شاد ، خانواده سبز و ... آنان را از این روند ناثوابی كه در پیش گرفته‌اند بر حذر دارند و در خصوص نشریات جدول نیز راهكارهای عملی اتخاذ نمایند.
ذكر این نكته ضروری است كه تساهل و تسامح امروز ما با این نشریات كه برخی از مسؤولان آن نیز به بعضی منابع قدرت اتصال دارند به قیمت آلودگی فكری نسل فردای ایران عزیز تمام می‌شود.

منبع : سایر منابع