عمل جنسی تحت‌تأثیر عوامل زیست‌شناختی، روان‌شناختی و اجتماعی قرار می‌گیرد. دستگاه تناسلی خارجی و داخلی هورمون‌ها و هورمون‌های عصبی، پویش‌های درون‌روانی، ارتباطات بین‌فردی، وضعیت اجتماعی، اقتصادی، و آداب و رسوم غالب‌فرهنگی، همه بر تظاهرات جنسیتی تأثیر می‌گذارند. اختلال در یک یا چند مورد از موارد ذکر شده می‌تواند. منجر به اختلال جنسی گردد. اپیزودهای مکرر اختلال جنسی، ایجاد اضطراب در مورد انجام عمل جنسی می‌کند و اضطراب اختلال در عملکرد جنسی را تشدید و منجر به دائمی شدن آن می‌گردد. اختلال می‌تواند بر اواع مادام‌العمر یا اکتسابی (که پس از یک دوره عملکرد طبیعی ایجاد می‌شود)، نوع فراگیر یا نوع موقعیتی (محدود به یک شریک خاص یا یک موقعیت خاص)، و نتیجه عوامل فیزیولوژیک عوامل روان‌شناختی، یا ترکیبی از عوامل باشد. هفت طبقه‌بندی اصلی اختلالات عملکرد جنسی که در DSM-IV-TR ذکر شده عبارتند از:
۱. اختلالات میل جنسی
۲. اختلالات انگیختگی جنسی
۳. اختلالات ارگاسمی
۴. اختلالات درد جنسی
۵. اختلال جنسی ناشی از یک بیماری طب یک عمومی
۶. اختلال جنسی ناشی از مواد
۷. اختلال جنسی که به‌گونه‌ای دیگر مشخص‌نشده.
در جدول مراحل چرخه پاسخ جنسی در DSM-IV-TR و اختلالات جنسی همراه با آن هرکدام از مراحل چرخه پاسخ جنسی طبق DSM-IV-TR و اختلالات جنسی که معمولاً همراه با آن مرحله است، فهرست شده است.
جدول مراحل چرخه پاسخ جنسی در DSM-IV-TR و اختلالات جنسی همراه با آن
مراحل
ویژگی‌ها
اختلال
۱. میل
از هر مورد دیگری که انحصاراً با فیزیولوژی تشخیص داده می‌شود مجزا است و نشان‌دهنده انگیزش‌ها، سائق‌ها و شخصیت بیمار است. با خیالپردازی‌های جنسی و میل به برقرار کردن روابط جنسی مشخص می‌شود.
اختلالات کمبود میل جنسی، اختلال انزجار جنسی، اختلال کمبود میل جنسی به‌دلیل یک بیماری طبی عمومی (زن یا مرد)، اختلال جنسی ناشی از مواد با اختلال میل جنسی
۲. تحریک
حس ذهنی لذت جنسی و تغییرات فیزیولوژیک همراه آن، همه پاسخ‌های فیزیولوژیک که در مرحله تحریک و Plateau در روش مسترز و جانسون (Masters and Johnson) وجود دارد. در این مرحله جای می‌گیرد.
اختلال انگیختگی جنسی در زن، اختلال نعوظ در مردان (ممکن است در مراحل سه و چهار هم رخ دهد)، اختلا لنعوظ در مردان به‌دلیل یک بیماری طبی عمومی، مقاربت دردناک به‌دلیل یک بیماری طبی عمومی (مرد یا زن)، اختلال جنسی ناشی از مواد همراه با اختلال انگیختگی
۳. ارگاسم
اوج لذت جنسی، با رها شدن تنش جنسی و انقباض ریتمیک ماهیچه‌های پرینه‌ای و اندام‌های تناسلی لگنی
اختلال ارگاسمی در زن، اختلال ارگاسمی در مرد، انزال زودرس، اختلال جنسی دیگر به‌دلیل یک بیماری طبی عمومی (زن یا مرد)، اختلال جنسی ناشی از مواد همراه با اختلال ارگاسم
۴. فرونشینی
احساس آرمیدگی عمومی، خوشی، و آرمیدگی ماهیچه‌ای. در این مرحله مردان نسبت به رسیدن به ارگاسم دیگر مقاوم هستند که این زمان با بالا رفتن سن افزایش می‌یابد. در حالی‌که زنان بدون مرحله مقاومت، می‌توانند چند ارگاسم داشته باشند.
دیسفوری پس از مقاربت، سردرد پس از مقاربت.
اختلالات میل جنسی
اختلالات میل جنسی به دو گروه تقسیم شده است: اختلالات کمبود میل جنسی، که با کاهش یا فقدان خیالپردازی‌های جنسی و میل برای فعالیت جنسی، و اختلال انزجار جنسی، که با انزجار و اجتناب از تماس تناسلی جنسی با شریک جنسی مشخص می‌گردد.
بیمارانی که مشکلات میل جنسی دارند ممکن است از مهار میل جنسی به‌عنوان دفاع علیه ترس‌های ناخودآگاه در مورد ارتباط جنسی استفاده کنند. ممکن است فقدان میل جنسی همراه با اضطراب یا افسردگی مزمن، یا مصرف داروهای مختلف روانگرا و داروهای دیگری که سیستم عصبی مرکزی را تضیف می‌کنند باشد. در درمانگاه‌های مشکلات جنسی، فقدان میل جنسی یکی از شایع‌ترین شکایات در بین زوج‌های ازدواج‌کرده است، و زنان بیشتر از مردان مبتلا می‌شوند.
اختلال درد جنسی
- واژینیسم (vaginismus):
واژینیسم، انقباض غیرارادی ماهیچه یک‌سوم خارجی واژن است که موجب تداخل در ورود آلت تناسلی مردانه و مقاربت جنسی می‌گردد. این اختلال بیشتر در زنان گروه‌های بالاتر اجتماعی - اقتصادی وجود دارد. آسیب جنسی مثل تجاوز یا سوءرفتار جنسی در کودکی، می‌تواند عامل آن باشد. زنانی که تعارض‌های روانی - جنسی دارند، ممکن است آلت تناسلی مردانه را همچون اسلحه‌ای بیندازند. تربیت مذهبی سختگیرانه، که ارتباط جنسی را معادل گناه می‌داند یا مشکلات در ارتباط دونفره، نیز می‌تواند در این موارد دیده شود.
- مقاربت دردناک:
درد مکرر یا دائمی در ناحیه تناسلی که قبل، در حین، یا پس از مقاربت جنسی اتفاق می‌افتد. علل طبی (آندوستریوز، واژینیت، التهاب سرویکس، یا اختلالات لگنی دیگر) در این بیماران باید رد شود. در زنانی‌که سابقه تجاوز یا سوءرفتار جنسی در کودکی دارند، درد مزمن لگنی شکایت شایعی است. مقاربت دردناک ممکن است منجر به تنش و اضطراب گردد. مقاربت دردناک در مردان غیرشایع است و معمولاً با یک وضعیت طبی همراه است.
