کودک چاق، مشکل والدین امروزی

فرزند خردسالم علاقه زیادی به بازی‌های رایانه ای دارد، عاشق فست فود است و همیشه سفارش خرید تنقلات خوشمزه را می‌دهد. كودكم كمی‌چاق است. این شاید روایت بسیاری از والدین امروزی باشد. به واقع، چاقی به یك مساله عمومی‌بدل شده،به ویژه از این جهت كه دامنه طیف سنی مبتلایان به آن كاهش یافته و تعداد كودكان چاق زیاد شده است.
كم تحركی حاصل از زندگی ماشینی و مدرن امروزی و مصرف غذاهای آماده، پركالری و چرب و نوشیدنی‌ها و موادغذایی ناسالم را عوامل بروز چاقی و اضافه وزن می‌دانند.كشورهای بسیاری گرفتار این معضل هستند، به گونه ای كه نتایج یك بررسی روی ۲۸ میلیون نفر در سراسر جهان در چهار دهه اخیر نشان می‌دهد كه اضافه وزن و چاقی به شدت رو به افزایش است و اضافه وزن یا چاقی از ۲۲ به ۲۴ كیلوگرم در مقیاس توده بدنی (BMI) رسیده است.
همچنین گفته می‌شود كه حدود سه درصد از جمعیت افرادی كه در سطح جهان شاخص BMI كمتر از ۱۸ داشته اند، كاهش یافته و جمعیت افراد چاق با BMI معادل ۳۰ حدود ۷ تا ۸ درصد افزایش داشته است.چاقی به عنوان عامل مرگ سالیانه ۲.۸ میلیون نفر در جهان شناخته شده است و بررسی‌ها نشان می‌دهد كه اگر از این روند پیشگیری نشود، تا سال ۲۰۲۵، حدود ۱۸ درصد افراد دنیا مبتلا به چاقی با BMI بالای ۳۰ خواهند بود.
در ایران نیز بر اساس آمار منتشر شده، بیش از ۲۴ میلیون نفر از جمعیت حدود ۷۵ میلیونی ایران مبتلا به اضافه وزن یا چاقی هستند. این همه در حالی است كه تاثیر چاقی بر كیفیت زندگی و تبعات آن مانند بیماری‌های قلبی و عروقی، دیابت و فشار خون بالا به حدی زیاد است كه به درستی از آن به عنوان یك بیماری نام برده می‌شود.
به رغم شیوع بالای چاقی در كشورهای پیشرفته، آنها توانسته اند با اتخاذ تدابیری در زمینه آموزش و ارائه آگاهی‌های عمومی‌و همچنین اجرای برنامه‌هایی در زمینه تولید موادغذایی سالم طی سال‌های اخیر، افزایش شیوع چاقی را كنترل كنند اما به گفته ساسان شرقی فوق تخصص غدد و مسئول آموزش پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم، در كشورهای در حال توسعه مانند ایران این بیماری در حال گسترش است.
یكی از تدابیر كشورهای پیشرفته در این زمینه اجرای برنامه‌های آموزشی از دوران كودكی به منظور تربیت افراد برای داشتن عادات غذایی سالم است؛ چراكه دوران كودكی به عنوان تاثیرگذارترین دوران برای كسب عادات صحیح در همه زمینه‌ها به ویژه در زمینه غذایی مطرح است.
دكتر شرقی  در این خصوص توضیح داد: هر مزه و طعم جدیدی كه پس از پایان شیرخوارگی به كودك داده می‌شود، ابتدا تعجب را در او برمی‌انگیزد زیرا طعم جدید برای او ناشناخته است و پذیرش آن در ابتدا برایش سخت است اما به تدریج با خوراندن آن در دفعات مختلف، نوزاد به این طعم جدید عادت می‌كند؛ بنابراین در ابتدا این والدین هستند كه باید با دادن موادغذایی كم چرب و كم نمك و كم شیرین، مزاج فرزندان خود را به رژیم صحیح غذایی عادت دهند.
وی افزود: همچنین لازم است كه والدین به ویژه در سال‌های ابتدایی زندگی فرزندانشان، از دادن تنقلات و انواع نوشابه‌ها به انها پرهیزكنند تا مزاج كودكان به این گونه مواد غذایی عادت نكند.شرقی نبود تحرك بدنی كافی در بین كودكان را از دیگر عوامل شیوع چاقی در كودكان عنوان كرد و گفت: از سوی دیگر با گسترش زندگی شهرنشینی و ماشینی تحرك بدنی كودكان حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد كاهش داشته و همین امر سبب شیوع ۴۰ درصدی چاقی و اضافه وزن در بین كودكان شده است.
وی افزود: این مساله سبب شده كه دیابت نوع ۲ نیز در بین كودكان شایع شود، درحالی كه در گذشته دیابت نوع یك (در اثر عوامل ژنتیكی و مادرزادی) در بین كودكان شیوع بیشتری داشت.شرقی در زمینه چاقی به طور خاص در كودكان تهرانی گفت: به دلیل كاهش میزان تحرك بدنی، حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد كودكان تهرانی اضافه وزن دارند.
پایین بودن سن ابتلا به چاقی
مسئول آموزش پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم گفت: هرچه سن ابتلا به چاقی پایین تر باشد، مدت زمانی كه فرد دچار عوارض چاقی است، طولانی تر است و این مساله سبب آسیب‌های جدی تر به سیستم‌های مختلف بدن می‌شود؛ فرد ۶۰ ساله ای كه از كودكی چاق است، در واقع ۶۰ سال عوارض چاقی بر او تحمیل شده و به ناچار با عوارض و بیماری‌های ناشی از چاقی گذران عمر می‌كند و كیفیت زندگی‌اش تحت تاثیر این مساله است.
چاقی در سنین نوزادی و بلوغ
شرقی اظهار كرد: همچنین چاقی در سنین نوزادی و دوران بلوغ در اثر افزایش دریافت كالری سبب می‌شود كه تعداد سلول‌های محل ذخیره چربی در بدن، افزایش یابد در حالی كه با چاق شدن افراد در سنین بالا، تعداد سلول‌های چربی در بدن زیاد نمی‌شود بلكه حجم آنها در اثر وارد شدن میزان زیاد چربی، بیشتر می‌شود.
 شرقی برای توضیح بیشتر اشاره كرد: چاقی ناشی از افزایش تعداد سلول‌های چربی برگشت پذیر است در حالی كه چاقی پس از این دو دوره زندگی (نوزادی و بلوغ)، اگر حتی فرد رژیم بگیرد و لاغر شود، باعث می‌شود كه سلول‌های چربی همچنان باقی بمانند و هرگونه كالری اضافی را دریافت و ذخیره كنند و منجر به چاقی مجدد شوند.
 ۸۰ درصد دیابتی‌ها چاق هستند
مسئول بخش آموزش پژوهشگاه غدد و متابولیسم با اشاره به این كه چاقی یكی از موثرترین عوامل در بروز بیماری دیابت است، گفت: نه تنها در كشورهای درحال توسعه بلكه در كشورهای توسعه یافته نیز شیوع دیابت همگام با افزایش دیابت نوع ۲ روبه افزایش است. شرقی افزود: بیش از ۹۰ درصد جمعیت دیابتی‌ها را افراد دارای دیابت نوع ۲ تشكیل می‌دهند و ۸۰ درصد از این تعداد افراد چاق هستند.
وی ادامه داد: همچنین چاقی عامل ایجاد دیابت و عوارض ناشی از آن مانند بیماری‌های قلبی، كلیوی و چشمی‌است و با انواع سرطان‌ها مانند سرطان معده و روده، سنگ كیسه صفرا، فشار و چربی خون بالا در ارتباط است و همه این موارد سبب می‌شود كه كیفیت زندگی بیماران مبتلا به چاقی و طول عمر آنها كاهش یابد.
چاقی و ساكنان تهران
به گفته شرقی، هرچه جوامع صنعتی گسترش یابند، چاقی نیز افزایش می‌یابد و این مساله در ایران نیز قابل مشاهده است به طوری كه در شهرهای صنعتی شیوع چاقی بیشتر از شهرهای كوچك و روستاها است. وی با بیان این كه در عین حال، میزان چاقی در روستاها نیز به تدریج رو به افزایش است، افزود: حدود دو سوم جمعیت تهران اضافه وزن دارند و حدود یك سوم تا نیمی‌از تهرانی‌ها چاق هستند.
چاقی و اضافه وزن
شاخص توده بدنی (BMI) و تعیین وزن مناسب برای هر فرد بالغ از طریق این فرمول كه وزن بدن بر حسب كیلوگرم تقسیم بر قد بر حسب متر به توان دو شود ، به دست می‌آید؛ عدد به دست آمده اگر بین ۱۸ تا ۲۵ باشد، فرد دارای وزن طبیعی است، بالای ۲۵ تا ۳۰ دارای اضافه وزن، بالای ۳۰ مبتلا به چاقی، بالای ۳۵ مبتلا به چاقی مرضی و بالای ۴۰ چاقی است كه به درمان و مداخلات پزشكی نیاز دارد.
روش ساده تری نیز وجود دارد به این صورت كه عدد سمت چپ میزان قد را برداشته و عدد باقی مانده برای مردان و برای زنان عدد باقی مانده منهای عدد پنج، وزن مناسب به شمار می‌رود.
نی‌نی‌بان جدیدترین و بهترین مطالب خود را در تلگرام و از طریق سه کانال «راهنمای بارداری»، «زندگی با کودک» و «سلامت زنان» در اختیار شما قرار می‌دهد.