ادرار و مدفوع نوزاد، راه تشخیص بیماری‌ها

برترین ها: نوزادان در اولین 24 ساعت زندگیشان تنها یک بار ادرار میکنند، اما بعد از گذشت يك هفته، تکرر ادرار تازه وارد به 8 تا 10 مرتبه هم خواهد رسید. البته دکتر مدنی میگوید: « نوزادان 18 تا 20 بار در روز هم ادرار میکنند. » ادرار یکی از مهمترین دفعیات بدن است که ویژگیهای آن نكات مهمي را درباره سلامت عمومی بدن نشان ميدهد. به عنوان مثال رنگ ادرار، بوی ادرار و تکررش میتواند نشان دهد کودک چه مشکلات احتمالی دارد. ما بهترین و معتبرترین پایگاههای سلامت کودک را جست وجو كرديم و البته سراغ دکتر عباس مدنی، متخصص کودکان و فلوشیپ فوق تخصصی بیمار یهای کلیوی رفتیم تا اطلاعات بيشتري درباره ادرار بچه ها دريافت كنيم.
روزهای اول
خیس شدن کهنه های پارچه ای راحت تر تشخیص داده میشود، اما اگر از پوشک برای فرزندتان استفاده میکنید، تشخیص اينكه آن را خیس کرده یا نه کمی سخت است. برای این که از ادرار فرزندتان با خبر شوید، دستمال کاغذی تمیزی را روی پوشک قرار دهید تا هر وقت خیس شد، پوشک را عوض کنید. گاهی والدين هنگام تعویض پوشک فرزندشان از رنگ ادرار او وحشت میکنند. در روزهای ابتدای تولد ممکن است رنگ ادرار نارنجی باشد و شبیه ادرار خونی به نظر برسد، اما باید بدانید نارنجی شدن ادرار، ناشی از تجزیه بیلیروبین و نشانه نیاز فرزندتان به مایعات بیشتر است. دکتر مدنی میگوید: « ادرار بيشتر نوزادان در روزهای ابتدای تولد روشن است اما گاهی به دلیل این که مایعات کمی به بدن نوزاد میرسد، ادرار نارنجی دیده میشود. » با افزایش وعده های شیر فرزندتان باید به تدریج طی 5 روز تکرر ادرارش را به هر 4 ساعت یک بار برساند. در غیر این صورت با متخصص اطفال مشورت كنيد.

قطره های روزهای اول
روز اول: پوشک یک بار خیس میشود آن هم به رنگ نارنجی مایل به قرمز.
روز دوم: پوشک 2 بار خیس میشود و نارنجی روش نمیشود.
روز سوم: انتظار 3 بار ادرار نارنجی مایل به زرد را داشته باشید.
روز چهارم: نوزاد 4 بار ادرار به رنگ زرد روشن دارد.
روز پنجم: در این روز فرزندتان 6 تا 8 بارا درار به رنگ لیمویی روشن دارد.
کریستالهایی در ادرار نوزاد
ممکن است هنگام تعویض پوشک نوزاد، روی سطح پوشک کریستا لهایی را مشاهده كنيد. نگران نباشيد، دیدن کریستال در ادرار نوزادان مسئله ای عادی است، اما بهتر است فرزندتان توسط متخصص اطفال معاينه شود.
رنگ کریستالها
معمولا رنگ کریستال ها شدت بیماری کودک را نشان میدهد. کریستال های روشن مربوط به خود پوشک هستند. این کریستال ها به منظور جذب بیشتر پوشک در آن قرار دارند، اما گاهی به سطح پوشک می آیند. کریستال های نارنجی یا صورتی معمولا متشکل از نمکهای کلسیم و اوره هستند و از ادرار نوزاد به پوشک راه مییابند. این حالت در میان پزشکان به «لکه های خشتی » معروف است و نشان میدهد بدن کودک کم آب شده است.
سهمیه شیرم کم است
کریستالهای نارنجی اورات در نوزادان بزرگتر، نشاندهنده نرسیدن مقدار کافی شیر به بدن اوست.این حالت زمانی ایجاد میشود که مادر شیر کافی ندارد یا نوزاد نمیتواند درست سینه مادرش را بمکد و شیر کافی بخورد. در این حالت فرزندتان را نزد متخصص اطفال ببريد. او نوزادتان را وزن میکند و به شما میگوید خوب وزن میگیرد یا نه. اگر از الگوی رشدش جا مانده بود، متخصص اطفال برایش شیر خشک مخصوص تجویز میکند و تا زمانی که نتواند خودش را با شیر شما سیر کند بایداز این شیر خشک هم میل کند تا به وزن مناسبب رسد.
نوزادان چند روزه
لکه های خشتی در نوزادانی که تنها چند روز از تولدشان گذشته، بسیار شایع است اما چندان جدی نیست. بچه هایی که از شیرمادرشان تغذیه میکنند در روزهای ابتدای تولدشان در اصل «شیرماک » می خورند؛ شیر ماک ماده ای مغذی است که بدن مادر 3 تا 5 روز پس از زایمان آن را میسازد و ترشح میکند. از آنجا که مقدار شیرماک خیلی ناچیز است، بدن نوزادان چند روزه معمولا کم آب میشود. کم آبی بدن نوزاد مسئله اي جدی نیست زیرا به زودی شیر می خورد و مقادیر کافی آب به بدنش می رسد، اما وجود لکه های خشتی در ادرار نوزادان بزرگتر می تواند به علت سوتغذیه باشد.
شماره 2 چه شکلی است؟
دکتر مدنی ميگويد: « خوشتان بیاید یا نه، ویژگیهای مدفوع کودک اطلاعات زیادی را درباره وضعیت داخلی او در اختیار والدين قرار میدهد، البته تمام این ویژگیها به سن کودک و تغذیه او بستگی دارد. »
نوزاد که فقط شیر می خورد پس چرا مدفوع دارد؟
درست در اولین روزهای تولد، ماده ای به نام «مکونیوم »از بدن نوزاد دفع میشود که چسبناک و سبز مایل به قهوه اي است. این ماده در طول دوران بارداری در روده های فرزندتان از مایع صفراوی، مخاط،سلولهای دیواره روده بزرگ، ترشحات و مایع آمنیوتیک ( مایع محافظ اطراف جنین) ساخته ميشود. اگر چه خروج این ماده به دليل آنكه شبیه مدفوع عادی نیست و راحت پاک نمیشود، کمی پدرمادرها را نگران میکند، اما وجود آن دليل بر سلامت روده نوزاد است. یکی دو روز که از تولد گذشت و برنامه تغذیه ای کودک کامل و اضافات مكونيوم از بدن خارج شد، مدفوع به رنگ سبز مایل به قهوه ای درآمده و شل و دانه و دانه میشود.
مدفوع کودکی که شیر مادر می خورد
شیرماک درست مانند یک ملین عمل میکند و باعث خروج مکونیوم از بدن طفل میشود. بعد از 3- 2 روز شیر دادن به طفل، مدفوع کودک به رنگ زرد یا خردلی روشن درمیآید، بوی شیرینی دارد، شل اما منسجم است( نه مثل حالت اسهال آبکی)، گاهی دانه دانه است و در بعضی بچه ها یک دست و منحنی. در هفته های اول تولد ممکن است شیرخوار حین یا بعد از شیر خوردن مدفوع کند،اما به مرور مطابق برنامه مشخصی عمل دفع را انجام ميدهد. به طوری که دفع مدفوعش در طول روز در زمانهای مشخصی صورت میگیرد. اما با به وجود آمدن تغییراتی در زندگی کودک، برنامه دفعش هم عوض میشود. مثلا وقتي نوزاد شروع به خوردن غذاهاي جامد ميكند، يا وقتي مریض شود و كمتر غذا ميخورد.
از شیر گرفتن فرزند تاثیری بر مدفوعش دارد؟
اگر میخواهید فرزندتان را از شیر بگیرید باید این کار را به تدریج و دست كم طی 2 هفته انجام دهید تا دستگاه گوارش كودك با شیر خشک تطبیق یابد و طفل ناگهان دچار یبوست نشود. به علاوه از شیر گرفتن ناگهانی سبب درد و تورم در سینه های شما هم میشود.
مدفوع چند بار در روز؟
تکرر دفع، به نوع شیری که کودک میخورد و این که غذاهای جامد را شروع کرده یا نه برمیگردد. مثلا کودکانی که از شیر مادر تغذیه می شوند ممکن است روزی 3 تا 4 بار مدفوع کنند، اما اگر نوزاد این میزان دفع ندارد، نباید نگران شوید. مگر این که ماده دفعی خیلی سفت یا خیلی شل باشد. اگر کودک شیر خشک میخورد باید هر روز دفع مدفوع داشته باشد تا دچار یبوست نشود.
مدفوع بچه هایی که شیر خشک میخورند
نوزادانی که از شیر خشک تغذیه ميكنند، مدفوعی روشن و به رنگ زرد مایل به قهوه ای دارند. به دلیل وجود باقیمانده های شیر خشک، بافت مدفوع به نظر حجیم تر از مدفوع نوزادی است که با شیر مادر تغذیه شده است. دلیل این تفاوت هم به هضم نشدن برخی ترکیبات شیر خشک در بدن شيرخوار مربوط ميشود. پس باز هم به اين نكته ميرسيم كه شیر مادربه مراتب سالمتر است و کاملا در بدن طفل هضم و جذب میشود. مدفوع شیرخواری که از شیر خشک تغذیه شده باشد بوی بسیار بدی دارد و از مدفوع یک بزرگسال به مراتب بدبوتر است. اگر فرزندتان از شیرخشک تغذیه میکند، باید روزی یک بار دفع مدفوع داشته باشد تا احساس راحتی کند. در غیر این صورت به یبوست مبتلا میشود. بنابراین اگر به فرزندتان شیر خشک میدهید و روزی یک بار مدفوع نمیکند حتما مسئله را با متخصص اطفال درمیان بگذارید.
خوردن غذاهای جامد
مهمترین تغییری که در مدفوع کودک ایجاد میشود زمانی است که غذاهای جامد را شروع میکند. در اين حالت دیگر مدفوع کودک به سادگی و بی بویی دورانی که فقط شیر میخورد، نیست.از این به بعد، تمام غذاهایی که کودک خورده بعد از هضم و جذب از بدن خارج میشوند.اگر به فرزندتان هویج پخته بدهید، مدفوع بعدی اش به نارنجی میزند؛ا گر پوره ای از مواد غذایی مختلف به او بدهید، مدفوعی تیره و بودارتر خواهد داشت. همینطور که خوراکیهای جدیدتر را به او معرفی میکنید، ویژگیهای جالبی را در مدفوعش میبینید. مثلا اگر به او زرشک، کشمش یا حبوبات بدهید تا زمانی که دستگاه گوارشش تکامل یافته تر شود و بتواند این مواد را هضم کند آنها را به صورت كامل در مدفوعش میبینید. البته معلوم است که چنین مواردی در سنین کم مطلقا توصیه نمی شود.
موارد غیر طبیعی
1. اسهال: دراین حالت مدفوع شل و آبکی است، گاهی حجم و تکررش بیشتر میشود و ممکن است ناگهان از بدن کودک بیرون بزند.اگر کودک از شیر مادر تغذیه شود،ا حتمال ابتلای شبه اسهال به مراتب کمتر است چرا که شیرمادر فعالیت میکروبهای عامل اسهال را در بدن مهار میکند. کودکانی که از شیر خشک تغذیه میشوند راحتتر در معرض عفونت اسهالی قرار میگیرند. به همین دلیل است که همیشه میگوییم تمام لوازم طفل را ضدعفونی کنید و قبل از هر بار غذا دادن به کودک دستهایتان را خوب با آب و صابون بشو یید.
علل اسهال: عفونتهای گوارشی، خوراندن مقدار زیادی آبمیوه یا میوه، دندان در آوردن، دارویی که کودک مصرف میکند و حساسیت به برخی خوراکیها.
اسهال باید خود به خود طی 24 ساعت بهبود یابد، در غیر این صورت باید فرزندتان را نزد پزشک متخصص اطفال ببرید.
2. یبوست: کودکی که یبوست دارد هنگام دفع مدفوع زور میزند و قرمز میشود. از دیگر علائم میتوان به مشکل در دفع مدفوع (مدفوع به صورت تکه های کوچک خارج میشود)، درد شکمی، تحریکیپذیری، وجود رگه های خون در مدفوع ) به دلیل خراشیدگیهایی که در اثر زور زدن و عبور مدفوع در پوست مقعد پدید آمده کمی خون به مدفوع میریزد( اشاره کرد.اطفالی که از شیر مادر تغذیه میشوند معمولا یبوست نمیگیرند زیرا شیر مادر تمامی مواد روان کننده را دارد.اگر در مدفوع فرزندتان خون دیدید، برای اطمینان بیشتر نزد متخصص بروید تا احتمال مشکلات دیگر را برای فرزندتان رد کند. پزشکان توصيه ميكنند هنگام يبوست كودك، مایعات و خوراکیهای فیبردار بیشتری به او بدهید.
3. مدفوع سبز:ا گر مدفوع کودک سبز و کف مانند است، احتمالا لاکتوز (قند شیر) بیش از حد به بدنش میرسد و اين به اين معناست كه بايد با فواصل کوتاهی به او شیر دهید. این حالت میتواند به دلیل کم غذا دادن یا زیاد غذا دادن به بچه یاحتی انگلهای گوارشی هم باشد.