خوراندن دارو به کودک، دهنت رو باز کن بگو آ...

مجله شهرزاد: یکی از کابوس‌های هر پدر و مادری بیمار شدن فرزندشان است؛ اما نگراني که معمولا به دنبال این کابوس می‌آید، دردسرها و کلنجارهایی است که والدین باید برای دادن دارو به کودک‌شان متحمل شوند. مهمترین نکته ای که همیشه درباره مصرف داروها گفته می‌شود این است که باید آنها را به ميزان مناسب و به موقع مصرف کرد و رعایت این موضوع، دارو دادن به کودکان را کمی سخت تر می‌کند.

 

 

تف کردن دارو به بیرون، گریه کردن، بهانه گرفتن، بی قراری و لجبازی کردن همه و همه فقط کمی از انواع مقاومت‌هایی است که کودک یا نوزاد در برابر خوردن داروها که اغلب مزه ای نا آشنا دارند، نشان می‌دهد. به همین دلیل پدرو مادرها برای دارو دادن به کودکان به انواع بازی‌ها و کلک‌ها متوسل می‌شوند. گاهی بعضی از این کلک‌ها جواب می‌دهد و گاهی بعضی از این روش‌ها نه تنها مفید نیست، بلکه ضرری بیشتر از نخوردن دارو دارد!

 

نکات زیر راهنمایی‌های ساده و مفیدي برای کنار آمدن با کودک به منظور دارو خوردن است.

 

 

نوزادان

 

دارو دادن به نوزادان برخلاف چیزی که به نظر می‌رسد چندان کار راحتی نیست. آنها ممکن است به هیچ وجه مزه دارو را تحمل نکنند و آنرا به بیرون برگردانند. برخلاف بچه های بزرگتر، نمی‌توان توجه آنها را با اسباب بازی‌ها، قاشق‌های شبیه هواپیما، گفتن قصه و... پرت کرد و با توجه به وزن کم آنها، کمی بالا و پایین شدن مقدار دارو ممکن است اثرات سمی را به وجود بیاورد.

 

اگرچه اغلب داروهای نوزادان به صورت مایع است و اغلب هم شیرین کننده به آنها افزوده می‌شود، اما نوزادان هنوز توانایی نوشیدن از فنجان یا قاشق‌های معمولی را ندارند و بهتر است برای دارو دادن به آنها از سرنگ یا قاشق‌های درجه دار مخصوص برای اندازه گیری دقیق استفاده کرد. معمولا این قاشق‌ها در بسته بندی دارو و همراه با شیشه های شربت وجود دارد.

 

برای راحتی بهتر می‌توانید از داروخانه یک سرنگ 5 یا 10 سی سی تهیه کنید. خوبی سرنگ‌های درجه دار این است که علاوه بر اینکه می‌توان مقدار دقیق هر بار مصرف دارو نوزاد را تعيين كرد، بلکه این امکان وجود دارد که دارو را به اندازه نیاز دفعه بعدی مصرف در آن ذخیره کرد تا مثلا در اختیار پرستار بچه یا مربی مهدکودک قرار گیرد.

 

 

برای دارو دادن به نوزاد نکات زیر را رعایت کنید

 

برای بهتر انجام دادن این کار به دو نفر احتیاج است تا زمانی که یکی از آنها نوزاد را در آغوش دارد، دیگری به نوزاد دارو بدهد. نوزاد را در بغل بگیرید سرش را روی یک بازو قرار دهید و به آرامی با دست دیگرتان چانه اش را به پایین بکشید تا دهانش باز شود.

 

اگر تنها هستید، نوزاد را در یک ملحفه تمیز بپيچيد تا دست و پا نزند، سپس او را روی یک سطح سفت و مطمئن مثل مبل یا تخت قرار دهید.

 

سرنگ یا قاشق را گوشه دهان نوزاد قرار دهید و سعی کنید دارو را در کنار داخلی لپ نوزاد خالی کنید. این قسمت از دهان نوزاد پرزهاي چشایی حس تلخی را که معمولا در انتهای زبان وجود دارند را ندارد و باعث می‌شود تا کودک، کمتر مزه تلخی را حس کند.

 

اگر از قاشق استفاده می‌کنید آن را روی لب پایین قرار دهید و با بالا بردن قاشق آنرا در زیر زبان و داخل دهان نوزاد تخلیه کنید.

 

دارو را سریع به نوزاد بدهید چون آنها سریع حواسشان پرت می‌شود و حس بد دارو خوردن را فراموش می‌کنند.

 

بعد از دارو دادن به آرامی به صورت نوزاد فوت کنید تا عكس العمل بلعش تحریک شود و دارو را ببلعد.

 

اگر نوزاد دارو را به بیرون تف کرد باید دوباره همه این مراحل را از ابتدا شروع کنید، اما اینبار به آرامی دهان نوزاد را با دست، بسته نگه دارید تا مطمئن شوید دارو را خورده است. از باز بودن مجرای بینی نوزاد در این حالت مطمئن باشید.

 

در صورت امکان از پزشک نوزادتان بخواهید تا داروها را در ميزان‌هاي كمتر اما در دفعات بیشتر تجویز کند.

 

هنگام دادن دارو به آرامی و با صدای ملایم با نوزاد صحبت کنید. اگرچه او معنی حرفهای شما را نمی‌فهمد اما احساس آرامش ناشي از شنیدن صدای شما باعث می‌شود تا بهتر دارو را بخورد.

 

اگر 20 دقیقه بعد از خوردن دارو نوزاد دچار تهوع شد، حتما با پزشک تماس بگیرید چون حتی اگر این مسئله ربطی به بیماری یا عوارض دارو نداشته باشد، ممکن است لازم شود تا دوباره ميزان قبلی دارو که نوزاد بالا آورده به وی داده شود.

 

 

انواع دیگر دارو برای نوزادان

 

قطره چشمی

 

نوزاد را آرام در آغوش نگهدارید. از یک نفر دیگر هم کمک بگیرید. پلک پایین را با نوک انگشت به آرامی تا پایین بکشید و اجازه بدهید تا قطره بین چشم و پلک پایین بریزد. سر نوزاد را به عقب خم کنید تا بقیه قطره از گوشه چشمش به پايین سرازیر نشود یا داخل چشم دیگر نرود.

 

قطره بینی

 

نوزاد را آرام نگهدارید و از یک نفر دیگر هم کمک بگیرید. سر نوزاد را به آرمی به عقب خم کنید و هربار حداکثر 2 یا 3 قطره به داخل بینی بچکانید.

 

قطره گوش

 

نوزاد را آرام روی تخت قرار دهید و به پهلو بخوابانید تا گوش مبتلا به سمت بالا باشد. قطره را به آرامی و به اندازه کافی به داخل گوش بچکانید. از تماس سر قطره چکان با گوش نوزاد خودداری کنید. کمی صبر کنید و نوزاد را در همان حالت نگهدارید تا قطره به داخل کانال گوش جریان پیدا کند. با ملایمت قسمت کوچک و برجسته غضروف گوش که در جلوی کانال قرار دارد را با نوک انگشت چندین بار ماساژ دهید تا قطره به داخل کانال گوش جریان پیدا کند.

 

 

کودکان و بچه های بزرگتر

 

بسته به سن كودك و نوع دارو، بايد رویکرد شما در دارو دادن به كودك، فرق كند. در كودكان بزرگتر از 5 سال مي‌توان هدف از دارو خوردن يا نوع اثر كردن دارو را در قالب یک داستان توضيح داد. مثال بمباران میکروب‌ها با اين شربت خوشمزه، كمك كردن به سربازهاي كوچولوي داخل بدن و تغيير حالت و بهتر شدن نسبت به ديروز، چون اجازه دادي اين دارو رو بهت بدم. يا ببين اينجوري زودتر خوب ميشي و مي‌تونيم بريم پارك... . كودكان بزرگتر را مي‌توان با مشاركت دادن در خوردن دارو و كمك گرفتن از خود آنها تشويق كرد مثل نگهداشتن قاشق يا فنجان خوردن دارو.

 

 

لجبازي

 

اگرچه بچه هاي بزرگتر اهميت دارو خوردن را مي‌فهمند اما ممكن است از خوردن آن امتناع كنند. ممكن است اين لجبازي یک دليل روحي رواني داشته باشد و بايد با اين گونه مقاومت‌ها با ملايمت اما جدي مواجه شد. انجام نكات زير مي‌تواند به شما در دارو دادن به كودكان كمك كند:

 

براي اندازه گيري ميزان صحيح دارو، سرنگ يا قطره چكان مدرج را دقيقا تا مقابل چشمتان بالا بياوريد. براي ريختن دارو در فنجان مدرج آن را رو ميز بگذاريد و سپس تا سطح ميز خم شويد.

 

سعي كنيد به سرعت دارو را بدهيد تا رسوب نكند يا نريزد.

 

براي بهتر كردن طعم دارو مي‌توان آنرا با نگهداشتن در يخچال و سردكردن آن يا اضافه كردن طعم دهنده ها يا آب ميوه به آن، دارو را قابل تحمل كرد. آب گريپ فروت آب پرتغال و طعم دهنده هاي آدامسي از اين نوع افزودني‌ها هستند، اما حتما بايد براي اين كار با پزشك در مورد نوع دارو مشورت كرد.

 

اگر مشكلي در خوردن قرص يا كپسول وجود دارد، مي‌توانيد با پزشك مشورت كنيد تا شربت آن دارو را تجويز كند يا شايد بتوان دارو را خرد كرد و با غذاهاي نرم مثل ژله يا كيك مخلوط كرد. اما در اين حالت بايد مطمئن شويد كه كودك آن غذا را تا آخر بخورد و همچنين نسبت به آن غذا حساسيت به وجود نيايد.

 

 

دادن جايزه

 

مي‌توانيد با دادن یک خوردني يا نوشيدني بسيار سرد مثل يخمك، بستني و آب ميوه يخ زده، (با مشورت دكتر) جوانه هاي چشايي زبان كودك را براي مدتي بي حس كنيد تا مزه بد دارو را متوجه نشود. اين‌كار مي‌تواند براي كودك جنبه تشويق هم داشته باشد.

 

یک برنامه ثابت براي دارو دادن داشته باشيد، زمان معين و مكان ثابت براي دارو خوردن. مثلا 5 عصر داخل آشپزخانه؛ اين‌کار باعث به وجود آمدن یک نظم ثابت براي كودك مي‌شود كه مقاومت در برابر آن سخت تر است يا راحت‌تر مي‌تواند دارو خوردن را تحمل كند.

 

مي‌توانيد یک جدول برنامه خوردن دارو را روي در يخچال نصب كنيد تا هربار كه كودك دارو خورد، خودش یک خانه از آن را رنگ كند. اين‌كار كودك را به خوردن منظم دارو تشويق مي‌کند.

 

حواس كودك را از دارو خوردن پرت كنيد.

 

اين‌كار در مورد بچه هاي كوچكتر معمولا انجام مي‌شود. دادن دارو به یک خرس اسباب بازي يا عروسك و سپس تشويق كودك به خوردن دارو.. اما حواستان باشد كه كودكان بزرگ تر ياد بگيرند كه اجازه ندارند خودشان به خواهر يا برادر كوچكترشان يا حيوان خانگي دارو بدهند.

 

 

بچه ها را گول بزنيد

 

كودكان را در دارو خوردن مشاركت بدهيد. به آنها تا حدي حق انتخاب بدهيد مثال اينكه از آنها بپرسيد كه چه جور طعم دهنده اي را دوست دارند اما اجازه ندهيد با شما در مورد دارو خوردن چانه بزنند. فقط در مورد اينكه دوست دارد تا كجا دارو را بخورد يا با قاشق چه رنگي دوست دارد دارو بخورد.

 

اگر كودك در خوردن دارو خيلي مقاومت كرد به او یک استراحت بدهيد تا مدتي بگذرد و آرام شود و بتواند دوباره تصميم بگيرد. براي بار دوم قبل از خوردن دارو به او یک ليوان آب بدهيد و بغلش كنيد تا آرام شود. سپس از او بخواهيد تا دارويش را بخورد، حواستان باشد كه مدت استراحت بيشتر از 5 دقيقه نشود.

 

به بچه هاي بزرگتر يادآوري كنيد كه دارو نخوردن آنها مي تواند نشانه غير قابل اعتماد بودن آنها يا بزرگ نشدن آنها باشد! مي توانيد حتي به آنها بگوييد كه در صورت دارو نخوردن ممكن است امتيازاتي را مثل ديدن تلويزيون يا رفتن به پارك را از دست بدهند.

 

در عوض مي‌توانيد به آنها بگوييد كه در صورت خوردن دارو، ممكن است امتيازاتي مثل آنچه بزرگترها دارند را به دست بياورند، اما در مورد اين امتياز دادن حواستان را جمع كنيد كه از آن سوي بام نيافتيد!

 

 

راه حل هاي ديگر

 

اگر هنوز كودك، در خوردن دارو مقاومت مي‌كرد او را به یک بزرگتر ديگر بسپاريد. اين‌كار هم باعث مي‌شود تا شايد كودك همكاري كند و هم ممكن است علت لجبازي او را برطرف كند. از طرفي به او يادآوري مي‌كند كه بزرگترهاي مختلفي مي‌توانند به او دارو بدهند. خوردن دارو در مدرسه يا مهدكودك از دست معلم يا مربي كمك كننده است.

 

بعد از هربار خوردن دارو او را تشويق كنيد و به او بگوييد كه چه بچه خوبي است.

 

به هيچ وجه براي دادن دارو از زور يا فريب هاي ناراحت كننده استفاده نكنيد؛ چون اثرات روحي رواني بدي را به دنبال دارند.

 

 

براي دارو دادن به كودكتان چه سوالهايي را بايد از دكتر بپرسيد:

 

خوردن اين دارو چقدر براي كودك من لازم است؟

 

چطور مي‌توانم از تف كردن به بيرون دارو توسط نوزادم جلوگيري كنم؟

 

اگر كودكم اين دارو را نخورد بايد چه کار كنم؟

 

كودكم اين دارو را دوست ندارد. آيا داروي مشابه ديگري يا دارويي با طعم و شكل ديگر وجود دارد؟

 

آيا مي‌توانم آب ميوه يا طعم دهنده به اين دارو اضافه كنم؟چه جور آب ميوه اي؟

 

آيا اين دارو را مي‌توان همراه با غذا مصرف يا با غذاي خاصي مخلوط كرد؟

 

آيا مي‌توانم اين دارو را در يخچال نگه دارم يا با يخ مخلوط كنم؟

 

آيا مي‌توان اين دارو را خرد يا له كرد؟