امر و نهی به کودک، خوب یا بد؟

تأثیر امر و نهی بر روی فرزندان

امر و نهی کردن والدین به فرزندان در تربیت نقش مؤثری دارد ولی باید توجه داشت که زیاده روی در این امر، باعث بروز اختلال در رفتار فرزندان می گردد.

 

زیاده­ روی در امر و نهی:
اگر در امر و نهی زیاده­ روی کنیم ممکن است فرزندانمان دچار خودکم ­بینی شده و اعتماد به نفس خود را از دست بدهند. چنین بچّه ­هایی جرأت بروز دادن خلاقیّت خود را نداشته و دوست دارند به جای آنکه روی پای خود بایستند، دنباله ­رو و تابع دیگران باشند. همچنین با زیاده ­روی در امر و نهی ممکن است کودک به ستوه آمده و والدین خود را موجوداتی آزار دهنده و بی ­منطق ببینند. در چنین شرایطی ممکن است کودک از اطاعت والدین خود شانه خالی کند و مقابلشان بایستند.
دو نکته ی ضروری:
1- سلب نکردن آزادی از کودکان:
نباید نسبت به همه­ ی رفتارهای فرزندانمان حساس باشیم. باید بگذارید بچّه ­ها قدری آزاد باشند و آزادانه به بازی و فعالیت ­های دیگر خود بپردازند. به هر حال وقتی کودک بازی می ­کند، ممکن است اتاق خود را نامرتب نماید و حتی ممکن است تا حدّی لباس خود را هم کثیف کند. در این صورت اگر بخواهیم مدام بالای سر بچه ­ها بایستیم و امر و نهیشان کنیم، هم لذت بازی را از آن ها گرفته ­ایم، و هم آن ها را آماده ­ی قیام علیه خود نموده­ ایم. بهترین راه­کار این است که بگذاریم بازی کنند؛ اما بعد از بازی به آن ها آموزش دهیم اطاقشان را مرتب کنند.  
2- استفاد­ی حدّاقلی از امر و نهی:
جهت استفاده نکردن از امر و نهی بی­ مورد، می­ توانیم از روش­ های جایگزین استفاده کنیم. به جای آن که به فرزندمان بگوییم: «اتاقت را مرتب کن!» بهتر است بگوییم: «عزیزم! بهتر نیست اطاقت را مرتب کنی!»با این روش هم به او گوشزد کرده ­ایم تا وظایفش را انجام دهد، هم آمرانه با او صحبت نکرده­ ایم و هم شخصیتش را مورد تکریم قرار داده ­ایم.یکی دیگر از روش­ های جایگزین، ورود به دنیای بازی کودکان است. هنگام بازی با کودک می ­توانیم وظایف کودکانمان را به اسباب بازی ­های او گوشزد کنیم و با امر و نهی کردن عروسکش به او یاد دهیم که باید به وظایف خود عمل کند. مثلا به عروسکش بگوییم: «اطاقت را مرتب کردی؟ یک عروسک خوب باید اطاق مرتبی داشته باشد.» وقتی کودک ما چنین صحبت  ­هایی را می­شنود می­ آموزد که باید به وظایف خود عمل  کرده و در انجام آن ها کوتاهی نکند.
روش دیگر این است که با فرزندانمان برای انجام مسئولیت­ ها مسابقه بگذاریم. مثلا به جای آن­که بگوییم: «اطاقت را مرتب کن!» بگوییم: «یک مسابقه! ببینم کدام یکی از ما اطاقمان را زودتر و بهتر مرتب می­ کنیم؟» بعد شما به اطاق خودتان بروید و فرزند شما هم به اطاق خود می ­رود تا در مسابقه برنده شود. با این روش نه تنها به فرزندمان آموخته ­ایم که به وظایفش عمل کند؛ بلکه انجام مسؤولیت را هم برای او شیرین کرده­ ایم.  
کوتاهی در امر و نهی
کوتاهی در امر و نهی کودک هم موجب می­شود تا بچّه­ ها از تعادل رفتاری خارج شده و بدون این که والدین را ناظر بر رفتار خود ببینند دست به هر کاری بزنند و از انجام برخی از کارهای واجب خود غفلت نمایند. همچنین موجب می­شود تا کودکانمان بد عادت شده و گمان کنند والدین حقّ هیچ گونه اظهار نظری در مورد رفتار آنها را نخواهند داشت. در چنین صورتی وقتی والدین بخواهند در مقابل اشتباهات رفتاری فرزندانشان واکنش نشان دهند و به آن ها تذکر دهند، فرزندان رو در روی آن ها ایستاده و به گمان این که والدین پا را از گلیم خود فراتر گذاشته و آزادی آنها را زیر سؤال برده­اند، با آن ها برخورد خواهند کرد!