سلامت نوزاد، شش نشانه خطرناک

وقتي كه براي نخستين بار صاحب فرزندي مي‌شويد، تجربه شگفت‌انگيزي را احساس مي‌كنيد؛ تجربه‌اي كه به شما لذت وصف نشدني مي‌دهد و حسي كه شبيه هيچ حس ديگري نيست؛ اما در عين حال گاهي اوقات دچار استرس و وحشت زياد نيز مي‌شويد؛ خصوصاً وقتي كه براي اولين بار نوزادتان بيمار مي‌شود. نمي‌دانيد چه موقعيتي جدي و حاد است و كدام موارد چندان جدي نيستند و به راحتي هم برطرف مي‌شوند. گاهي اوقات تا چكاپ بعدي دلهره بسياري داريد و مرتباً از خود مي‌پرسيد آيا همه چيز درست است؟ آيا فرزندم در سلامت كامل است؟ برخي از نشانه‌ها در نوزادان جدي هستند و هيچ‌گاه نبايد از آنها غافل شد.

 

اين نشانه‌ها عبارتند از:

 
كبودي لب‌ها (طب يرقان ازرق)
اگر لب‌هاي نوزاد شما به رنگ آبي متمايل است و يا حتي مواد مخاطي داخل دهان و يا روي زبان نيز رنگ آبي دارند، نشان دهنده نرسيدن اكسيژن كافي به اوست. به اين وضعيت «يرقان ازرق» مي‌گويند و بايد هر چه زودتر به بيمارستان مراجعه كنيد.
زرد شدن رنگ پوست

اگر نوزادتان هر روز بيشتر زرد مي‌شود و با نگاه كردن به چهره‌اش به راحتي متوجه مي‌شويد كه نسبت به زمان تولدش بسيار زردتر شده، مي‌توان نتيجه گرفت كه زردي او خطرناك‌تر شده است. البته تمام انواع زردي‌ها در نوزادان خطرناك نيستند. برخي از آنها بسيار عادي هستند و خود به خود برطرف مي‌شوند. كبد ما انسان‌ها ماده‌اي به نام بيلي روبين (Bilirubin) توليد مي‌كند. كبد نوزادان سرعت عمل بالايي ندارد و باعث مي‌شود كه بيلي‌روبين در بدن بيشتر توليد شده و رنگ پوست به زردي بزند. اگر ميزان بيلي‌روبين كاهش نيابد، روي مغز اثر گذاشته و باعث حملات ناگهاني مي‌شود و عدم درمان به موقع آسيب‌هاي جدي به مغز وارد مي‌كند.

 

در چنين مواقعي بايد به نوزاد بيشتر شير بدهيد تا از طريق مدفوع، بيلي‌روبين اضافي را دفع كند. همچنين او را زير نورهاي ماوراء بنفش قرار دهيد تا تجزيه و تحليل بيلي‌روبينش افزايش يابد. اگر باز هم ميزان آن كاهش نيافت، نياز به تزريق خون است. پزشكان مي‌گويند مراقبت‌هاي پزشكي و فتوتراپي در اكثر موارد براي كاهش سطح بيلي‌روبين كافي است.

 
نفس‌هاي سخت و فشرده
همه نوزادان گاهي اوقات خِرخِر و ناله مي‌كنند؛ اما اگر تنفس آنها به‌طور مداوم سخت و تند باشد و با هر بار نفس كشيدن عضلات قفسه سينه‌شان بيشتر به حركت در آيد و بيني باز و بسته شود، مي‌توان آن را نشانه‌اي از وجود درد در ناحيه دستگاه تنفسي دانست. اگر اين وضعيت تا يك ساعت بعد همچنان ادامه داشت، بدون اتلاف وقت به پزشك يا بيمارستان مراجعه كنيد.
 
كم آب شدن بدن
وقتي نوزاد ما پوشكش را خيس نمي‌كند، نگران مي‌شويم كه مبادا دچار كم‌آبي بدن شده است. مثلاً يك نوزاد شش روزه چيزي حدود شش بار در روز ادرار مي‌كند؛ يعني هر روز حدوداً شش بار پوشكش را بايد تعويض كنيد؛ اما وقتي نوزاد در طول روز فقط يك بار ادرار كند و شما وقتي هر بار پوشكش را نگاه مي‌كنيد، خشك است، به احتمال زياد دچار كم‌آبي بدن شده است. ساير علائم كم‌آبي بدن شامل خشكي دهان، چشمان گود افتاده و فرو رفته و بي‌حالي و رخوت مي‌باشد. در چنين مواقعي بايد به پزشك مراجعه كرد و احتمالاً به نوزادتان پدياليت داد. معمولاً مصرف آب توصيه نمي‌شود؛ چرا كه باعث كاهش ميزان سديم بدن شده و كاهش سديم نيز حمله مغزي ايجاد مي‌كند.
 
استفراغ زردآب

نوزادان زياد استفراغ مي‌كنند (وقتي كه زياد سرفه مي‌كنند، وقتي به سختي گريه مي‌كنند، وقتي زياد مي‌خورند و ...) اگر استفراغ آنها همراه با خروج زردآب باشد، نشانه خطرناكي است. استفراغ‌هايي كه رنگ كاكائويي تيره دارند نيز خطرناك هستند. زردآب نشان مي‌دهد كه روده مسدود است و بايد سريعاً نوزاد درمان شود. استفراغ‌هايي كه به رنگ كاكائويي تيره هستند نيز نشانه خونريزي داخلي مي‌باشند. استفراغ كردن بعد از آسيب‌ديدگي سر نيز نياز به بررسي دارد؛ زيرا ممكن است مغز آسيب ديده باشد. در هر صورت آسيب‌ديدگي‌هاي ناحيه سر (چه با استفراغ و چه بدون استفراغ) بايد مورد توجه قرار بگيرند.

 

سلامت نوزاد تازه رسيده بيش از هر چيز ديگري ذهن پدر و مادر كم تجربه را به خود مشغول مي‌كند. رفتار اطرافيان نيز اضطراب آنها را افزايش مي‌دهد. تنها با كمي آگاهي و داشتن اعتماد به نفس بيشتر اين نگراني‌ها بسيار كاهش مي‌يابد. گاهي اوقات دماي اتاق پايين مي‌آيد كه اگر طفل شما در خواب باشد، اين كاهش دما خطرناك مي‌شود؛ بنابراين هميشه به دماي متعادل اتاق توجه كنيد.

 

اغلب نوزادان در حالت خواب وقتي كه احساس گرسنگي كنند، از خواب بيدار مي‌شوند. نيازي نيست شما او را از خواب بيدار كنيد، مي‌توانيد به اين علائم توجه كنيد و به او شير بدهيد.

 

خواب نوزادان روزهاي اول پس از تولد، بسيار زياد است؛ اما به تدريج كاهش مي‌يابد. به خصوص اگر حمام كرده باشند، بيشتر به خواب احتياج دارند. نوزادان در صورت گرسنگي از خود علائمي نشان مي‌دهند كه از نوع و نحوه گريه آنها مي‌توان پي به گرسنگي‌شان بُرد. برخي نوزادان سرخود را به اين طرف و آن طرف مي‌چرخانند، برخي دست‌ها و حتي مچ دست‌هايشان را به سمت دهان مي‌برند، برخي به سمت سينه مادر خيز برمي‌دارند و ... شما نيز با مشاهده اين علائم مي‌توانيد پي به علت آن برده و هر چه زودتر به او شير بدهيد.

 

گاهي اوقات كمبود آهن مي‌تواند به بد‌خوابي او منجر شود. نوزادان در حال رشد هستند و نياز به ويتامين‌ها و املاح و مواد معدني بيشتري دارند؛ بنابراين بعد از آنكه نوزاد شما شش ماهه شد، سعي كنيد كم‌كم به او غذاهايي كه حاوي آهن بيشتر هستند، بدهيد؛ مثل گوشت، ماهي، انواع حبوبات، سبزي و ميوه‌ها. براي نوزاد خود حتماً از صابون، شامپو و مواد شوينده‌اي كه خاصيت قليايي ضعيف دارند، استفاده كنيد تا از ايجاد هر گونه حساسيت و خارش پوستي جلوگيري شود.

 
تب بالاي 38 درجه سانتيگراد
اگر نوزاد شما كمتر از 2 ماه دارد و درجه حرارت ناحيه مقعدي او بالاي 38 درجه سانتيگراد است، سريع به پزشك مراجعه كنيد؛ زيرا تب آنها بايد به سرعت پايين بيايد؛ هر چند كه مي‌تواند در اثر سرماخوردگي يا مننژيت نيز به وجود آمده باشد. هميشه تب نوزاد خود را از ناحيه مقعد اندازه‌گيري كنيد؛ چرا كه ساير روش‌ها به اندازه اين روش نمي‌توانند تب دقيق او را نشان دهند. پس از مشخص شدن علت تب، ممكن است به نوزاد شما آنتي‌بيوتيك داده شود. در كودكان بزرگ‌تر، تب كردن خطر كمتري دارد؛ چرا كه سيستم دفاعي او رشد بيشتري داشته است.