خوب ها در اتاق مراقبت های ویژه!

گفتم: اگر بذری، خواه تخم گیاه باشد و خواه نطفه‌ی حیوان، در جایی مناسب نیفتد وخوراک مناسب به آن نرسد، آسیب می بیند. اما هرچه آن بذر بهتر و اصیل تر باشد، تباهی اش بیشتر است؛زیرا …

گفتم: اگر بذری، خواه تخم گیاه باشد و خواه نطفه‌ی حیوان، در جایی مناسب نیفتد وخوراک مناسب به آن نرسد، آسیب می بیند. اما هرچه آن بذر بهتر و اصیل تر باشد، تباهی اش بیشتر است؛زیرا اثر تباه کننده‌ی فساد در موجودات شریف و اصیل به مراتب کارگرتر است تا در چیزهای غیر اصیل.

گفت: بدیهی است.

گفتم: پس روشن است که در نبود شرایط نشو و نما، موجودات نیک و گرانمایه بیشتر از موجودات پست آسیب می‌بینند.

گفت: آری، روشن است.

گفتم: آدئیمانتوس! به همین جهت بهترین و گرانمایه‌ترین روحها، اگر در معرض تربیت بد قرار گیرد، فاسدتر از دیگران می‌گردد.

سرش را به نشانه ی موافقت تکان داد.

گفتم: آیا معتقدی بزرگترین جنایتها و فجیع ترین کارها از مردم عادی سر می‌زند یا از طبایع توانا و خروشان که بر اثر تربیت بد فاسد شده اند؟ قبول نداری که طبایع ضعیف، منشا هیچ کار بزرگی، خواه خوب و خواه بد، نمی‌توانند بود؟

گفت: حق با توست.

گفتم: یک سرشت توانا و اصیل اگر از تربیتی درست برخوردار گردد، در همه‌ی قابلیت های انسانی سرآمد ابنای بشر می شود. ولی اگر در محیطی نامناسب به بار آید و از تربیت صحیح بی‌بهره بماند، جامع همه ی معایب و مفاسد می‌گردد؛ مگر آنکه خدا به یاری او برسد.

مثلا جوانی با سرشت زیبا و اصیل را در میان توده‌ی مردم –مانند مجامع سیاسی یا دادگاهها یا تماشاخانه ها یا اردوگاهها یا دیگر اجتماعات–تصور کن. این جوان هنگامی که با غوغای مردم یا صدای ابراز انزجار یا تحسین و کف زدن، روبرو می شود چه حالی پیدا می کند؟

بدیهی است تربیتی که تا آن روز به او داده شده در برابر این توفان مقاومت نمی‌تواند کرد؛ بلکه سیل خروشان ستایش و نکوهش، در دمی آن را می‌شوید و از میان می‌برد.

بهترین روح ها، اگر در معرض تربیت بد قرار گیرد، فاسدتر از دیگران می‌گردد.

افلاطون