آیا می توان میراث صوتی تصویری را ذخیره کرد

از آغاز پیدایش تمدن تا كنون ,انسان درصدد ایجاد مصنوعاتی بوده که بوسیله آنها طول مدت حیاتش را افزایش دهد تا بخشی از آیندگان باشد و شاید هم به جاودانگی برسد و بدین ترتیب خاطرات حافظه ها را حفظ نماید

ارزش یك ماده قابل دسترس بسیار بالاتر از ماده‌ای است كه در قفسه انبار شده است. وظیفه آرشیوها این نیست كه تصمیم بگیرند كدام ماده باید به دست فراموشی سپرده شوند و از مجموعه حذف شود، بلكه وظیفه این است كه از حداكثر مواد سمعی – بصری تولید شده توسط بشر در نقاط مختلف حفاظت كنند تا برای نسل‌های آینده باقی بمانند. گذشت زمان و نحوه استفاده،عمر مفید این مواد را كاهش داده است و با توجه به بار اطلاعاتی و ارزش ویژه مواد آرشیوی، برای نگهداری و حفاظت آنها تدابیر خاصی اندیشیده شده است. منظور از اجرای پروژه Presto Space حل مشكل بزرگ مربوط به میراث فرهنگی بود و هدف عمده آن توسعه سیستم‌هایی است كه حفاظت رسانه‌های آنالوگ را به صورت قابل دسترس، اقتصادی, مؤثر و سریع به ارمغان آورند. عمده ترین پیوند ارتباطی بشر با گذشته از راه حافظه (خاطرات) است: كه عمدتا سیر تكامل تدریجی بشر را تحت تأثیر قرار داده است.

از آغاز پیدایش تمدن تا كنون ,انسان درصدد ایجاد مصنوعاتی بوده که بوسیله آنها طول مدت حیاتش را افزایش دهد تا بخشی از آیندگان باشد و شاید هم به جاودانگی برسد و بدین ترتیب خاطرات (حافظه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها) را حفظ نماید.برای مدت زمانی نسبتاً طولانی نوشتن, مهمترین و عمده‌ترین رسانه ذخیره‌سازی وقایع و حقایق بوده است. چون نه تنها اعمال، كارها، عقاید و احساسات بشر بوسیله نوشته ثبت می‌گردد، بلكه نوشتن به خودی خود یك ابزار معنوی و فكری است كه نقطه نظرات انسان را در مورد تفكرات دنیوی و همچنین مقدار گسترده‌ای از تفكرات انتزاعی (معنوی) را ارائه می‌كند.

اشكال دیگری از رسانه‌ها مانند: ترسیم ، نقاشی، معماری، مجسمه‌سازی، موسیقی و غیره نیز همواره برای ثبت وقایع و حقایق وجود داشته، هر یك از آنها برای زنده نگهداشتن یك لحظه خاص، یك عقیده یا یك طرز تفكر خلق می‌شد.در پایان سده ۱۹ میلادی اشكال تازه‌ای از حافظه‌های خارجی[۳] ایجاد شد، نخست پیدایش هنر عكاسی بود كه با ثبت تصاویر، حس تازه‌ای از واقع‌گرایی را ایجاد می‌كرد، سپس انتقال صدا و ضبط آن بود كه وابستگی زمان _ مكان را برای شنیدن صداها از بین برد. پس از آن, ظهور تصاویر متحرك بود كه به وسیله آن می‌توانستیم زندگی را به طور غیرواقعی شبیه‌سازی و ایجاد كنیم و ثبت نماییم.چنین رهیافت‌های نوینی كه در مورد حافظه بدست آمد، باعث پیدایش رسانه‌های جدیدی چون رادیو، سینما، تلویزیون و موارد مشابه -كه تكامل یافته این رسانه‌ها هستند-گردید.نكته‌ای كه در مورد تمام این رسانه‌ها عمومیت داشت، این بود كه آنها فقط از طریق واسطه‌ می‌توانستند وجود داشته باشند.در ابتدا فقط می توانستیم اطلاعات را از طریق واسطه‌ها ارسال كنیم و كه این واسطه‌ها اطلاعات الكتریكی یا دیجیتالی را به شكلی درمی‌آورند كه توسط حواس بشر قابل دریافت باشد.

(موناكو [۴]،۲۰۰۰)صنعت سینما، با استفاده از تصاویر متحرك و صدا (همزمان با تصویر)، هنر جدیدی خلق كرد، كه در آغاز شبیه به هنرهای نمایشی موجود بود. اما به تدریج زیبایی‌شناختی و تكنیك‌هایش را توسعه داد و جایگاه خود را در بین عموم مردم باز كرد.شاید توانایی سینما در نمایش واقعیت‌ها و خلق واقعیت‌هایی نو در اذهان مردم بود كه منجر به پیدایش یك انقلاب هنری عظیم در سده بیستم شد.ضبط صدا باعث پیدایش ضبط موسیقی شد، و سپس موسیقی الكترونیكی پدید آمد و در نتیجه توانستیم موسیقی را از هر نوع صوت، چه طبیعی و چه مصنوعی (تركیبی)، بسازیم.ضبط صدا و تصاویر متحرك,زمینه را برای پیدایش رسانه‌های دیگر فراهم كرد رسانه‌هایی چون رادیو و تلویزیون، با وجودی كه تكنولوژی دیگری بودند اما یك حركت اجتماعی (مردمی) محسوب می‌شدند,در عین حال هیچ‌كدام از اینها را نمی‌توان به عنوان واقعه ویژه‌ای در نظر گرفت كه باعث توجه و جلب مخاطبان شده است.

رادیو و تلویزیون به تدریج به صورت بخشی از زندگی روزمره انسان‌ها در آمد.می‌توان گفت آنها مصنوعات مكملی هستند كه باعث ارتباط افراد با یكدیگر و با دنیای اطرافشان می‌شوند.البته ماهیت اطلاعاتی كه به وسیله رادیو و تلویزیون منتقل می‌گردد به گونه‌ای است كه به محض مراجعه به این رسانه‌ها دریافت می‌گردند و در كل باعث ایجاد وضعیت تازه‌ای در ارتباطات ما با دنیای اطراف شده‌اند: زیرا هیچ اطلاعاتی به اندازه این اطلاعات فوری منتقل نمی‌شود.رادیو و تلویزیون زندگی روزمره انسان‌ها را تحت تأثیر قرار داده‌اند، تمام دنیا را به خانه‌های افراد آورده‌اند، اطلاعات را با داستان و قصه، و سرگرمی را با فرهنگ درآمیخته‌اند و پنجره‌ای از كل جهان را به روی انسان گشوده‌اند.

این انتقال بی‌واسطه و فوری همچنین می‌تواند باعث حفظ یك خاطره برای كل مردم، بازسازی وقایع تاریخی با استفاده از وقایع جانبی و حوادث تاریخی به وقوع پیوسته در یك دوره زمانی باشد و در نتیجه مخزن عظیمی از خاطرات (حافظه‌های) مشترك ایجاد كند.اما رادیو و تلویزیون تنها تولید‌كننده عظیم اطلاعات نبودند؛ كلیه تلاش‌های بشر برای تولید تكنولوژی ضبط، گامی در جهت دنبال كردن اطلاعات مربوط به فعالیت‌های انسان بوده است.از اینرو پژوهشگران، موزه‌ها، سازمان‌های دولتی، شركت‌ها و همچنین افراد خصوصی تلاشی را در جهت ثبت تجربیات خود و سازماندهی آن در مجموعه‌ها آغاز كرده‌اند تا از آنها به عنوان یك ابزار كاری استفاده شود و یا اینكه برای فعالیت‌هایشان سند و مدركی داشته باشند.

ظهور آرشیوهای صوتی _ تصویری

مدت‌‌ها طول كشید تا جامعه تكنولوژیكی نوین از لزوم جمع‌آوری مداوم و انبوه موادی كه تولید می‌شدند و اهمیت این امر برای آینده آگاهی یافت.زمان زیادی گذشت تا نخستین آرشیوها به منظور سازماندهی مواد موجود و شرح خصوصیات آنها به گونه‌ای كه بتوان برای استفاده مجدد آنها را بازیابی كرد، ایجاد شدند.آرشیوهای صوتی _ تصویری مطابق با سبك تولیدات (صوتی _ تصویری) ساخته می‌شدند. اشیاء صوتی _ تصویری (جعبه‌های حاوی نوارهای صوتی، فیلم‌ها و مواد دیداری) در قفسه‌هایی كه بر روی آنها برچسب می‌خورد _ مانند مخزن كتاب‌ها در كتابخانه _ نگهداری می‌شدند.

اما با توجهات و بررسی‌های ویژه مشخص شد كه برخی از مواد صوتی _ تصویری تفاوت‌های عمده‌ای با كتاب‌ها دارند؛ بازیابی آنها بر حسب زمان مشكل بود و به طور غیر منتظره ای ثابت شد که عمر مفید آنها كوتاه است، و حتی اگر در بهترین شرایط نگهداری شوند بالغ بر ۵۰ سال نخواهد بود. مسلماً مشكلاتی كه این مواد داشتند در حین استفاده از آنها بروز می‌كرد. (خراب شدن نوارها،بد كار كردن آنها در حین استفاده در پردازش یا انجام عملیات).با این وجود، در روند تكامل تكنولوژی مورد نیاز و در مجموع از نظر دوام رسانه، تا حدودی قابل اطمینان بودند.

پیدایش سیستم‌های دیجیتالی تا حدی باعث تقویت این عقیده شد كه رسانه‌های صوتی _ تصویری می‌توانند فناناپذیر باشند.این حقیقت كه یك سیگنال دیجیتالی (اطلاعات دیجیتالی) با گذشت زمان كمتر دچار آسیب می‌شود و می‌توان آن را به سادگی و بدون از دست دادن اطلاعات تكثیر كرد، اولا آنچه باعث پیدایش این باور شد این بود كه مواد دیجیتالی بادوام‌تر از نوارهای مغناطیسی هستند، و ثانیاً باعث بروز مفهومی به نام انتقال[۵] شدند. راه حلی كه برای حل كردن مشكل زوال و انحطاط نوارهای مغناطیسی در اثر مرور زمان، به فكر بشر رسید.اگرچه در آن زمان فارغ از این مسئله بودیم كه: هر روز رسانه‌های دیجیتالی جدید وارد بازار شوند و باعث ایجاد یك شرایط بسیار ویژه یعنی: تغییر و دگرگونی بی‌رحمانه، سریع و روزافزون فرمت رسانه‌ها می شوند, كه این امر سبب تغییر دائمی محیط و شرایط تكنولوژیكی شده و كار حفظ و نگهداری از رسانه‌ها را مشكل نماید.

در نتیجه این باور غلط در ذهن ها شكل گرفت كه دیگر نباید در مورد آنالوگ نگرانی داشته باشیم، آن هم به دلیل اینكه «روزی» تمام انواع مواد آنالوگ به طور مفید و مناسب به دیجیتال تبدیل خواهند شد.بدین‌ترتیب بود که ما منتظر فرمت و رسانه دیجیتالی تمام و كمالی بودیم كه ظهور كند و بتوانیم آن را به طور تضمینی برا ی‌ مدت زمان طولانی حفظ و نگهداری كنیم.این خوش باوری,اعتماد بیش از حد به آینده و عدم آگاهی كافی از مشكلات نهفته‌ آتی,برای آیندگان دردسر آفرین خواهد بود.بنابراین اگر مشكل حفظ و نگهداری را كنار بزنیم؛ مشكلات دیگری هم وجود خواهند داشت كه گهگاهی با آنها مواجه می‌شویم. اما این مشكلات به صورت مشكلات محلی و موردی هستند و رویكرد كلی اتخاذ شده در مورد رسانه‌ها را تحت تأثیر قرار نمی‌دهند.به هرحال در پی باورهای نادرست و دوگانه‌ای كه وجود داشت –یكی از باورها این بود كه نوارهای مغناطیسی آنالوگ برا ی مدت زمان طولانی پایدار می‌مانند و یا با ورود یك فرمت نهایی، ذخیره‌سازی دیجیتالی، مشكل ریختگی مغناطیسی را در نوارهای آنالوگ برطرف می‌كند- اما عملاً هیچ اقدام اساسی تا پایان دهه۱۹۸۰ انجام نگرفت.

یادداشتها:

[۱] Daniel Teruggi.(۲۰۰۴) Can We Save Our Audio-visual Heritage?.Ariadne(۳۹)۲.also at http://www.ariadne.ac.uk/issue۳۹/teruggi/#author۱

[۲] دانشجوی كارشناسی ارشد كتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال

[۳] external memory

[۴] Monaco

[۵] migration

[۶] documentation

[۷] Wright

[۸] Presto Project

[۹] online

[۱۰] metadata

[۱۱] preservation factories

[۱۲] contact-less

[۱۳] PrestoSpace Consortium

[۱۴] R&D

منابع

۱. Monaco, J., "How to read a film", Oxford University Press, New York, Oxford, ۲۰۰۰.

۲. Presto project: http://presto.joanneum.at/index.asp

۳. Project information: PrestoSpace: An integrated solution for Audio-visual preservation and access http://www.prestospace.org/

۴. Wright, R. "Preserving Europe Memory", Cultivate Interactive, issue ۷, ۱۱ July ۲۰۰۲ http://www.cultivate-int.org/issue۷/presto/

دانیال تراگی(Daniel Teruggi)

ترجمه :شیما مرادی[۲]

---