بچه هایی که با ایدز به دنیا می آیند

یکی از راه های انتقال ویروس HIV اچ آی وی انتقال از مادر به جنین است در دوران بارداری که مادر و جنین از طریق بند ناف به هم متصل هستند, اگر مادر به HIV مبتلا باشد, ممکن است جنین آلوده شود

یکی از راه‌های انتقال ویروس HIV (اچ.آی.وی) انتقال از مادر به جنین است. در دوران بارداری که مادر و جنین از طریق بند ناف به هم متصل هستند، اگر مادر به HIV مبتلا باشد، ممکن است جنین آلوده ‌‌شود...

هنگام زایمان نیز وقتی جنین از کانال زایمان عبور‌می‌کند، احتمال انتقال آلودگی زیاد است. ویروس HIV از طریق شیر مادر هم منتقل می‌شود و احتمال دارد بچه با خوردن این شیر به ویروس آلوده شود. حال سوال اینجاست که اگر زن یا مردی که به HIV آلوده است بخواهد بچه‌دار شود، برای پیشگیری از انتقال آلودگی به جنین باید چه اقدام‌هایی انجام دهد؟ دراین?باره با دکتر طاهره افتخار، متخصص زنان و عضو هیات علمی‌دانشگاه علوم پزشکی تهران، گفت‌وگو کرده‌ایم.

▪ خانم دکتر! خانم ‌HIV مثبت می‌تواند بارداری سالمی ‌داشته باشد؟

- بیماران مبتلا به ایدز ۲ گروه‌ هستند؛ آنهایی که تحت درمان دارویی قرار دارند و کسانی که دارو مصرف نمی‌کنند. (بیمارانی که میزان ویروس در خونشان خیلی بالا و سیستم ایمنی‌شان مختل شده باشد، باید دارو مصرف کنند.) خانم‌هایی که قبل از بارداری دارو مصرف می‌کرده‌اند، نباید در دوران بارداری مصرف دارو را قطع کنند بلکه باید با پزشک متخصص عفونی مشورت کنند و در صورت لزوم نوع داروی‌شان را تغییر دهند و از داروهایی که برای جنین بی‌ضرر است یا خطر کمتری دارد، استفاده کنند. البته بهتر است این کار پیش از اقدام به بارداری انجام شود.

اگر میزان ویروس در خون بالا نباشد، سیستم ایمنی هنوز از کار نیفتاده و فرد باردار شده باشد، باید در اولین فرصت که اغلب بعد از ۳ماهه اول است، تحت درمان دارویی قراربگیرد. البته گاهی تا ۲۸ هفته هم می‌توان مصرف دارو را به تعویق انداخت.

▪ بنابراین این بیماران منعی برای بارداری ندارند؟

- اگر میزان ویروس در خون بیمار خیلی بالا و سیستم ایمنی‌اش ضعیف شده باشد (اصطلاحا می‌گویند ایدز دارد) در کشور ما بارداری توصیه نمی‌شود چون احتمال انتقال به جنین خیلی بیشتر می‌شود اما در افرادی که بیمار نیستند و به HIV مثبت مبتلا هستند، احتمال خطر کمتر است.

▪ اگر خانمی ‌در آزمایش‌های اولیه مربوط به بارداری متوجه شود HIV مثبت است، باید چه کند؟

- در این صورت آزمایش‌هایی انجام و فاکتورهای مربوط به سلول‌های دفاعی در برابر ویروس در خون بیمار بررسی می‌شود. اگر فرد فقط ناقل باشد، باتوجه به سن بارداری، مصرف داروی آنتی HIV آغاز خواهد شد.

▪ اگر یک خانم HIV مثبت باردار شود، چقدر احتمال دارد بچه سالمی ‌به دنیا بیاورد؟

- اگر هیچ دارویی مصرف نشود، شانس انتقال ویروس به جنین ۱۵تا۳۰ درصد است و با مصرف دارو این احتمال خیلی کمتر می‌شود. البته علاوه بر اینکه در دوران بارداری به مادر دارو داده می‌شود، بعد از تولد بچه هم بلافاصله در اولین فرصت به او دارو می‌دهند و مصرف داروی خوراکی باید تا یک هفته بعد از تولد ادامه پیدا کند. در فاصله ۶ و ۹ ماه نیز برای بررسی آنتی‌بادی‌های بچه، آزمایش‌هایی انجام می‌گیرد. (در بدو تولد ممکن است آنتی‌بادی‌ها مثبت باشند زیرا ممکن است جنین آنتی‌بادی را از مادر گرفته باشد.) آزمایش‌های اختصاصی هم وجود دارد که وجود ویروس را در بدن تشخیص می‌دهد. این آزمایش‌ها هزینه بالایی دارند اما برای اطمینان بیشتر می‌توان آنها را انجام داد.

▪ اگر زن و شوهری قصد بارداری داشته باشند و یکی از آنها آلوده به HIV باشد، باید چه اقدام‌هایی انجام دهند؟

- اگر پدر به ایدز مبتلا باشد، با استفاده از روش‌های شیمیایی اسپرم شسته و پاک و بعد به رحم زن تلقیح می‌شود. اگر پدر منفی و مادر مثبت باشد، باز هم باید اسپرم گرفته و داخل رحم تلقیح می‌شود. این زوج‌ها نباید برای باردار شدن روش‌های محافظتی و پیشگیری را کنار بگذارند بلکه باید پیش از بارداری به پزشک متخصص زنان مراجعه کنند تا روش مطمئنی برای کنترل ویروس و پیشگیری از آلودگی به آنها توصیه کند.

▪ چه نوع زایمانی برای خانم‌های باردار مبتلا به ایدز مناسب‌تر است، طبیعی یا سزارین؟

- انجام زایمان سزارین احتمال انتقال ویروس به جنین را کم می‌کند. البته در کشورهای مختلف، دستورالعمل‌ها متفاوت است اما در کشور ما سزارین را توصیه می‌کنند، چون احتمال انتقال در زمانی که جنین از کانال زایمان می‌گذرد و جنین ترشحات مادر را می‌بلعد، خیلی زیاد است ولی وقتی جنین از شکم بیرون می‌آید، احتمال انتقال کمتر می‌شود.

▪ یک مادر HIV مثبت می‌تواند به نوزادش شیر بدهد؟

- شیر ویروس HIV را منتقل می‌کند و ۵ تا۲۰ درصد احتمال دارد بچه با خوردن شیر مادر به HIV آلوده شود. در کشور ما توصیه می‌شود در این موارد به بچه شیرخشک داده شود.

▪ حرف یا توصیه آخر؟

- برخی اقدام‌ها احتمال انتقال ویروس به بچه را بیشتر می‌کند؛ مثلا مصرف سیگار، مصرف مواد مخدر، سوء‌تغذیه و کمبود برخی ویتامین‌ها باعث می‌شود احتمال انتقال بیماری به جنین بیشتر شود، بنابراین مادر مبتلا به ایدز برای اینکه احتمال انتقال را کمتر کند، باید سبک زندگی سالم و تغذیه مناسبی داشته باشد.

فرزانه فولادبند