کمبود بنزین, با پژوهش حل نمی شود

گفتگو با دکتر مهاجرانی, رئیس پژوهشگاه صنعت نفت

براساس سند چشم انداز بیست ساله نظام، تا سال ۱۴۰۴شمسی ۵۰۱ میلیارد دلار باید در صنعت نفت سرمایه گذاری شود. چند بخشی بودن صنعت نفت در کشورمان و الزام سرمایه گذاری کلان فوق، ضرورت گسترش تحقیق و پژوهش را در این صنعت گریزناپذیر می نمایاند؛ زیرا کسب حداکثر ارزش‌افزوده حاصل از این نعمت خدادادی، تبدیل مزیت نسبی در منابع انرژی به مزیت رقابتی تنها با تدوین برنامه های صحیح تحقیق و توسعه و پژوهش در صنایع مرتبط با نفت محقق خواهد شد که در آن صورت، می توان با آسودگی خاطر از تبدیل تهدیدات ناشی از کاهش منابع اولیۀ انرژی در آینده به فرصتهای مغتنمی برای دستیابی به اهداف توسعه، از جمله اهداف ترسیم شده در سند چشم انداز بیست ساله سخن به میان آورد.

با مرور وضعیت سرمایه گذاری شرکتهای برتر دنیا از جمله سرمایه گذاری ۲/۱ میلیارد دلاری شرکت شل برای تحقیق و پژوهش، دکتر باقر مهاجرانی، رئیس پژوهشگاه صنعت نفت ایران، ضمن اعلام اینکه از ۲۶ سال پیش و پس از اتمام دریافت دکترای شیمی از دانشگاه منچستر، وارد پژوهشگاه شده و برای تکیه بر صندلی اتاق ریاست در طبقۀ هشتم ساختمان زیبا و جدیدالتأسیس آن در دهکدۀ المپیک، عناوین مختلفی را از پـژوهندگی رتبه دو گرفته تا پژوهشگر رتبۀ یک، رئیس گروه، رئیس واحد، رئیس پژوهشکده، معاونت فناوری و امور بین الملل به دست آورده، همچنین یادآوری خاطره ای از دوران تحصیل خود و مقایسۀ امکانات و جایگاه پژوهش در کشورهای توسعه یافته و با وضع کنونی در صنعت نفت ایران، اینچنین مصاحبه با ماهنامه «تازه های انرژی» را آغاز می کند:

● اگر از تاریخچۀ نیم قرنی پژوهشگاه و آخرین وضعیت آن بخواهیم مطلع شویم، بدون شک با توجه به سابقۀ طولانی و مسئولیت شما در مقام رئیس پژوهشگاه، حرفهای بسیاری باید داشته باشید.لطفاً علاوه بر موارد فوق، در مورد آخرین وضعیت منابع انسانی پژوهشگاه نیز توضیحاتی ارائه نمایید.

پژوهشگاه صنعت نفت در ابتدا با نام «ادارۀ توسعه و تحقیقات شرکت ملی نفت ایران» درسال ۱۳۳۸ تأسیس شد که هدف آن، تحقیق و پژوهش در زمینۀ کاربرد مواد نفتی بود. پس از پیروزی انقلاب، نام این سازمان به مرکز پژوهش و خدمات علمی تغییر یافت و در سال ۱۳۶۸ با جلب موافقت شورای گسترش وزارت فرهنگ و آموزش عالی، نام «پژوهشگاه صنعت نفت» را در سردر خود دید. درحال حاضر این پژوهشگاه دارای ۶ پژوهشکده، ۶ مرکز تحقیقات تخصصی به همراه بخشهای دیگری چون مرکز مطالعات و پژوهشهای اکتشاف و تولید، مرکز ایده پردازان جوان، شورای علمی و شورای پژوهشی و سه معاونت است.

متأسفانه در گذشته به دلیل وجود دیوار بلند بی اعتمادی میان مؤسسات و پژوهشکده ها و وجود تمایل مسئولان برای نزدیکی به مراکز قدرت، امکان دسترسی افرادی که در چند زمینه تخصص داشتند به تجهیزات و امکانات سایر پژوهشکده ها وجود نداشت و در بهترین حالت، این دسترسی به سختی انجام می گرفت. برهمین اساس اختیارات معاونت پژوهشی که در گذشته متمرکز بود و بر همۀ امور پژوهشی احاطه داشت، به سه زیرمجموعه پژوهش در امور اکتشاف و تولید، توسعۀ تکنولوژی و انرژی و محیط زیست با هدف استفادۀ بهینه از منابع انسانی، تجهیزات و افزایش بودجه تفویض شد.

مدیریت، سیاستگذاری و برنامه ریزی چند مرکز تحقیقاتی دیگر از جمله مرکز تحقیقات نانو نیز به دلیل ویژگیهای تخـصصی و استراتژیک، به طور مستقیم زیر نظر رئیس پژوهشگاه انجام می گیرد.

در حال حاضر منابع انسانی ثابت پژوهشگاه ۷۴۰ نفر است به اضافۀ ۱۶۰ نفر که ارتباطمان با آنان به صورت قرارداد کار معین در قالب پروژه های مشخص است. همچنین با ۳۰۰ نفر از نیروهای پژوهشگر نیز در قالب قرارداد پیمانکاری همکاری داریم که در مجموع می توان گفت نیروی انسانی پژوهشگاه شامل ۱۲۰۰ نفر است که ۳۰۰ یک مجموعه نفری هم به صورت پیمانکاری، خدمات و پشتیبانی از فعالیتهای پژوهشگاه را برعهده دارند.

● بودجۀ مالی پروژه های تحقیقاتی پژوهشگاه از کدام منابع تأمین می شود؟

بودجۀ کلی پژوهشگاه از قراردادهای پژوهشی و خدماتی که به صنعت نفت و مراکز دیگر ارائـه می دهـیم، بـرگـزاری دوره های آموزشی تخصـصی مرتبـط و محصـولات ویژه ای که می فروشیم تأمین می شود. این در حالی است که وزارت نفت، فقط دستمزد ۷۴۰ کارمنـد ثابت ما را تأمین می کند و هزینۀ نیروهای دیگر از منابع داخلی و توسط پژوهشگاه تأمین می شود. در حال حاضر ۲۲۰ پروژه در حوزه های اکتشاف و تولید، توسعۀ تکنولوژی، انرژی و محیط زیست به طور عملیاتی آغاز شده و مراحل پایانی خود را می گذرانند.

با ثبت قریب به ۸۰ پتنت بین المللی در ادارۀ ثبت اختراعات امریکا و اتحادیۀ اروپا و ۹۰ مورد در ادارۀ ثبت اختراعات داخلی، در این زمینه پیشرو بوده، رکورددار محسوب می شویم. در سال ۸۵ در بین پژوهشگاه ها و مراکز تحقیقاتی واحدهای اجرایی رتبۀ اول را کسب کردیم. ثبت ۴ پتنت نانوتکنولوژی در اتحادیۀ اروپا باعث قرار گرفتن ایران در رتبه ۲۲ و در کنار کشورهایی نظیر فنلاند، نروژ و برزیل شده که ۳ مورد حاصل کار پژوهشگران ما و یک مورد دیگر نیز حاصل محققان دانشگاه تهران بود. در زمینۀ عرضۀ ایده به بازار و تجاری سازی، باز هم رتبۀ اول را در کشور کسب کرده ایم.

● همزمان با این روند، آیا پژوهشگاه از لحاظ توسعۀ تکنولوژی هم توانسته پیشرفت داشته باشد و پیشرو باشد؟

پس از ۴۹ سال فعالیت پژوهشگاه، همزمان با اینکه در بسیاری از موارد عملکرد قابل قبولی داشته ایم، کاستیهای بسیاری نیز در عملکردمان وجود داشته که خود، تابع شرایط گوناگونی است که به آن اشاره خواهم کرد.

در توسعۀ تکنولوژی به دلیل فقدان نیروی انسانی کافی برای جذب، عملکرد ضعیفی داشته ایم و برای پوشش آن، کنسرسیومی میان پژوهشگاه، دانشگاه نفت و دانشگاه صنعتی شریف بر این اساس برقرار کردیم. دانشجویان منتخب و ممتاز، پس از اتمام دورۀ تحصیلی در دانشگاه نفت و دانشگاه صنعتی شریف، تز خود را در پژوهشگاه و براساس اولویتهای ما می گذرانند که در نهایت، مدرک مشترک این کنسرسیوم به آنها اعطا و در پژوهشگاه مشغول به کار بشوند که انتظار طولانی ما برای جذب متخصصان کارآمد در صنایع بالادستی نفت از جمله اکتشاف و حفاری پایان یابد.

در ۸ ماه گذشته حدود ۵۰ نفر از فارغ التحصیلان ممتاز را با مدرک Ph.D و کارشناسی ارشد جذب کرده ایم که در تاریخ پژوهشگاه، بی سابقه است و برهمین اساس، سیاستها و مشوقهای متنوعی برای ماندگاری این عزیزان در پژوهشگاه از جمله مکانیزمهایی برای افزایش حقوق و مزایا، فراهم کردن تسهیلات رفاهی و فعالیتهای علمی اتخاذ کرده ایم.

اما به هرحال، پروژه های مشترکی را در اتریش، مالزی، مسکو، سن پترزبورگ، نروژ و کانادا در دست اقدام داریم. تا به حال وضعیت ایدئالی نداشته ایم و قطعاً بهتر از این هم می توانستیم عمل کنیم، اما به هر حال با توجه به بضاعت و توانمندیهایمان در این نقطه ایستاده ایم و با توجه به اقدامات انجام گرفته، امیدوارم با تلاش مضاعف و حمایت مسئولان، هر چه زودتر به جایگاه واقعی خود دست یابیم.

● با توجه به تشکیل و فعالیت واحد تحقیق و توسعۀ هر ۴ شرکت اصلی وزارت نفت، آیا تداخلی در انجام وظایف پژوهشی میان آنها و پژوهشگاه پیش نمی آید؟ اصلاً آنها در انتخاب و واگذاری پروژه ها با شما مشورتی دارند؟

متأسفانه در چند سال اخیر برای تصمیم گیری در زیرمجـموعه های وزارت نفـت، شاهد به کارگیری سلایق مختلفی بوده ایم، از جمله اینکه برخلاف شرکت ملی پتروشیمی که تمایل زیادی به انجام دادن فعالیتهای تحقیقاتی دارد، شرکت ملی گاز بدون داشتن پژوهشگاه و پژوهشکده و با تکیه بر تجارب ارزندۀ دکتر پاک سرشت در مرکز تحقیق و توسعۀ خود مشغول شناسایی و ارزیابی مشکلات و تقسیم بودجۀ خود میان دانشگاه ها و مراکز پژوهشی است.

شرکت ملی نفت هم پژوهشکدۀ ازدیاد برداشت را با کمک دکتر عمادی راه اندازی کرده و نیازهای دیگر تحقیقاتی خود را به بیرون از شرکت سفارش می دهند.

در شرکت پالایش و پخش هم آقای نعمت زاده و امیرخواه نیز مصمم به تأسیس دفتر و در نهایت پژوهشکدۀ مستقلی هستند. در جلسـات متـعددی که در شـورای عالی پژوهش برگزار می شود، بر این موضوع که «ما هم هستیم، آنها هم هستند، حالا چه باید بکنیم؟» بسیار پافشاری می کنم و امیدوارم به نتایج مطلوبی نیز برسیم.

● در کنار کوتاهی و سهل انگاری متولیان پژوهش و تحقیق در شناخت اولویتها و فقدان منابع انسانی مجرب، نگرش بدبینانۀ مدیران ارشد به اثربخشی پژوهش و نداشتن اعتقاد عملی به آن را چگونه می توان اصلاح کرد و آنان را به این باور رساند که «امروزه در جوامع توسعه یافته، بدون پژوهش هرگز کاری را شروع نمی کنند»؟

علاوه بر اینکه باید قبول کرد در گذشته، مدیران ارشد بیشتر به دانشگاه ها توجه داشتند تا مراکز پژوهشی، اینطور هم می شود استدلال کرد که فرآیند ایده تا بازار در بحث پژوهش، فرآیندی است طولانی؛ یعنی شما در مقام پژوهشگر باید زودتر از صنعت به فکر تولید ایده باشید تا زمانی که صنعت نیازمندی خود را اعلام کرد، ایده شما قابلیت عملیاتی شدن پیدا کند. برهمین اساس، وقتی پژوهش با تأخیری به بلندای نیم قرن پا به عرصه صنعت نفت می گذارد، نباید انتظار زیادی داشته باشیم. من از شما مطلبی را می پرسم؛ در راه اندازی و تأسیس واحدهای صنعتی کشور، چند مورد می توانید مثال بزنید که تفکری مدون و مبتنی بر پژوهش و تحقیق، در انتخاب و راه اندازی آن تاثیرگذاربوده است؟ اینکه در انتخاب اولیه و راه اندازی یک واحد خودروسازی یا پتروشیمی یا ماکارونی سازی چقدر از تفکر دانایی محور و مبتنی بر پژوهش بهره برده ا یم؟

جدای از این ضعف، بحث جدی تری هم وجود دارد و آن اینکه در بیشتر مواقع، تا تفکراتمان را راجع به یک محصول جدید متمرکز کرده و بعد از مشکلات فراوان، توانمندی تولید و عرضه آن را به دست آورده ایم، رقبای توانمندمان با پیشدستی و اتکا به تجهیزات پیشرفته و مناسب تر، محصول ما را از بازار خارج کرده است. بدون تعارف باید عرض کنم، متأسفانه در بخش تجهیزات در کشور خیلی ضعیف هستیم؛ در بخش تجهیزات علمی ضعیفتر. واکنشهای غیرمعقول دیگران هم به از بین بردن این ضعفها نه تنها کمکی نخواهد کرد، بلکه به عقب ماندگی ما منجر خواهد شد. موردی را فرض کنید که ما برای اجرای پروژه ای خاص، چند دستگاه کم داریم که پس از اما و اگرهای فراوان و جلب موافقت برای خرید مثلاً ۴ دستگاه، بلافاصله می آیند می گویند «چه خبر است؟ مگر چقدر استفاده دارید؟» این درحالی است که متأسفانه در جاهای دیگر، به وفور شاهد سرمایه گذاریهای هنگفتی هستیم که پشتوانۀ علمـی و منـطقی نـدارد، اما زمـانی که بحث سرمایه گذاری در بخش پژوهش می شود، دست اندازها و اما و اگرها بیشتر خود را نمایان می سازد.

● حتی در این بخش که پژوهشگاه، خود بخشی از صنعت است؟

اجازه بدهید یک مثال بزنم؛ فرض کنید من یک تن کاتالیست ساخته ام. اگر به پتروشیمی اصفهان بگویم لطفاً در واحد آروماتیـک از کاتالـیست تولیـدی پژوهشگاه استفاده کنید، درجا می گویند قبول، اما به شرطی که تضمین بدهید در صورت استفاده، نه پروسۀ تولید متوقف شود و نه کیفیت محصول تغییر کند و از این جور پیش شرطها. منِ پژوهشگر هم بار اول است که چنین کاری می کنم. چه باید بگویم؟ مطمـئناً نمی توانـم تضمـین کنم. هـمه چـیز را کنترل کرده ام؛ می دانم درست است و خطایی در کار نیست. فقط نمی توانم تضمین بدهم. طرف پیشنهاد هم می گوید اگر نمی توانی، فلان شرکت آلمانی حاضر است تمام این موارد را تضمین دهد. تنها راه ممکن، گرفتن دستور وزیر است برای حل مشکل که باز هم در این مرحله، اصلی ترین دغدغۀ وزیر، تضمین است و تضمین. اصلاً کار تحقیقی یعنی همین. من اگر یک درصد هم احتمال خطا بدهم با عقب نشینی طرف معامله مواجه خواهم شد، پس اساساً فرقی نمی کند که در صنعت باشم یا در بیرون آن.

اخیراً گویا داستان عوض شده و نشانه های مثبتی دریافت کرده ایم. دوستان ما با استفاده از تکنولوژی نانو، دوغاب سیمان فوق سبکی را طراحی و آن را به مسئولان مناطق نفت خیز ارائه کردند. اگر من هـم جای آن مسئول بودم، شاید اصلاً نمی پذیرفتم، اما مدیر مربوطه دستور داد ۲ حلقه چاه برای آزمایش سیمان و نانوذرات در اختیار پژوهشگران ما قرار دادند که امتیاز بسیار مهمی برای ما بود که خوشبختانه جواب مثبت گرفتیم و هر دو طرف نفسی به راحتی کشیدیم و ۱۰ چاه دیگر را نیز در اختیار ما گذاشتند. اگر اتفاقی از این دست بیفتد، یقین بدانید که می توانیم به بازارهای امارات، کویت و قطر هم برای عملیات مشابه دست پیدا کنیم. همین اتفاق در بحث سولفورزدایی هم افتاد؛ شجاعت بالای مدیر و خطرپذیری او، به همراه نهایت تلاش ما، موفقیتهای بسیاری را نصیب کشورمان کرده است، اما به هیچ وجه نمی توان تضمین کرد که همیشه جواب مثبت بگیریم و اشتباهی رخ ندهد. خوشبختانه اخیراً موفق به تولید نانوکربن شده ایم که محصولات ما مورد استقبال دانشگاه ها و دیگر مراکز شده و با درخواست مالزی برای راه اندازی یک واحد با ظرفیت ۸ کیلوگرم در روز شده ایم و اخیراً هم پیشنهاد همکاری دیگری هم از کیش به ما شده است.

● با توجه به بروز نشانه های مثبت اینچنینی، چه شاخصهایی ممکن است باعث گسترش این نگاه مثبت شود و استراتژی پژوهشگاه در این زمینه چیست؟

با تلاش کلیۀ همکاران و حمایت مسئولان، امروزه محصول گرایی را محور کار خود قرار داده ایم و از همان ابتدا به دنبال محصول هستیم. برهمین اساس، در کنار معاونت بازرگانی، معاونت برنامه ریزی استراتژیک نیروی انسانی را تدارک دیده ایم، زیرا رویکردمان را بیشتر متوجه بحث مدیریت دانش و نیروی انسانی کرده ایم و بررسیهای اقتصادی و فنی، از الزامات پروژه ها محسوب می شود. توجه کامل به جزئیات طرح، بررسی مسائل زیست محیطی، مستندسازی و تحلیل بازار و شناخت رقبای داخلی و خارجی جایگاه مناسبی در پروژه های ما پیدا کرده اند و با توجه به تمرکز فعالیتهایمان بر پایۀ پایلوتهای چندمنظوره، فرآیند تبدیل ایده تا محصول ۳ تا ۴ سال کوتاهتر شده که توان ما را برای رقابت محصولات مشابه داخلی و حتی بین المللی بسیار افزایش داده که موفقیتهای اخیر ما در مقولۀ نانوتکنولوژی، برپایۀ همین اقدامات صورت گرفته است.

همچنین، مطابق با روند حرکت دنیا برای ایجاد ارزش افزوده بر گاز خام (GTL)، جامدسازی و انتقال آن به صورت قالبهای هیدرات یا سوزاندن و تبدیل آن به نانوذرات کربنی مثل نانوکربن تیوب، تبدیل گاز به مایع براثر تبدیل آن به برشهای سبک از جمله گازوئیل یا گریس و پارافین. این تلاشها در دنیا در حال انجام است، ولی تا زمانی که قیمت گاز در این حد باشد، مقرون به صرفه نیست، ولی اگر به دانش فنی و امکان صنعتی شدن آن دست پیدا کنیم، به محض افزایش غیرمعقول نفت و کاهش قیمت گاز یا شرایط پیش بینی نشده با دراختیار داشتن این دانش، برگ برنده ای در اختیار خواهید داشت برای مقابله با تهدیدات. ضمن اینکه فرآیندها همیشه قابل بهینه سازی اند که تاثیر عمده ای در قیمت تمام شده دارند و در اینجا نقش کاتالیستها تعیین کننده است.

با توجه به گستردگی بسیار صنایع گاز، مطمئن هستم که با در اختیار داشتن دانشهای فنی مرتبط، موفق به انجام دادن کارهای بسیار بزرگی خواهیم بود. اعتقاد راسخ دارم دانشمندان حوزه نفت و گاز، با توسعۀ تکنولوژی و نیازهای زمان، تا آخرین قطرۀ نفت چاه های نفتی را استخراج خواهند کرد، چون در آینده و با کاهش ذخایر نفتی، ارزش و بهای آن بسیار بیشتر از بهای فعلی آن خواهد شد.

اصلی ترین وظیفۀ ما، برطرف ساختن نگرانیهای کلان وزارتخانه از جمله کمبود بنزین، تولید روزانۀ بیشتر نفت، حل مشکلات زیست محیطی، خوردگی لوله های انتقال، برداشت بیشتر گاز از حوزه مشترک با قطر و... است که این موارد در شورای عالی پژوهش متشکل از رئیس پژوهشگاه، مدیرکل پژوهش وزارتخانه، رئیس دانشگاه نفت، رئیس مؤسسۀ مطالعات انرژی و رؤسای واحدهای تحقیق و توسعۀ ۴ شرکت تابعه وزارتخانه با مسئولیت دکتر کردان مطرح می شود. در گذشته، همکاران ما همزمان با اجرای پروژه های مختلف از جمله سولفورزدایی با مشکلات دیگری از جمله خوردگی و موارد دیگر هم مواجه می شدند که برای آنها هم اقدام به تعریف پروژه های پیش بینی نشده می کردیم. برهمین اساس و با توجه به اینکه تا سال گذشته برنامۀ کلانی برای طرحهایمان نداشتیم، با کمک همکارانم در پژوهشکده های مختلف، توانمندیهایمان را در یک دوره ۱۲ ماهه تدوین و برپایۀ آن، برنامۀ جامع امسال تدوین شد که با استقبال بسیار مناسب اعضای شورای عالی پژوهش مواجه شد و قول حمایت همه جانبه از جمله تأمین اعتباراتش را گرفتیم. در مجموع، ۸۰ عنوان اولویت را مطرح کردیم که با تأکید رئیس شورای عالی پژوهش، ۷ مورد از جمله دانش دوغاب سیمان فوق سبک برای استفاده در کلیۀ چاه های کشور، طراحی واحدهای سولفورزدایی، راه اندازی واحد پایلوت چندمنظوره، نرم افزار مخازن هیدروکربنی، به عنوان اصلی ترین دغدغه های وزارت نفت در اولویت دستور کار امسال قرار گرفته است.

همچنین در مباحث بایوتکنولوژی و نانوتکنولوژی، اولویت بندی طولانی مدت تری نیز صورت گرفته که با هماهنگی مرکز تحقیقات نانو، دستیابی به دانشهای فنی متعددی را مدنظر داریم که متعاقباً، برنامۀ پنجسالۀ پژوهشگاه برهمین اساس تدوین خواهد شد.

با توجه به اعلام شما مبنی بر تدوین طرحهای پژوهشی پژوهشگاه براساس واقعیات جامعه و اولویت بندی پژوهشگاه در ۳ سال اخیر و نهایتاً، تدوین طرح جامع در سال جاری، این سوال مطرح می شود که چرا ما قادر به تأمین بنزین موردنیاز داخل یا برداشت گاز از حوزۀ مشترک با قطر نیستیم؟ آیا موضوعاتی به این مهمی که گریبانگیر کشور است و اتفاقاً، کلیه مسئولان کشور بر روی آن اجماع دارند، در اولویتهای پژوهشگاه قرار نگرفته یا مسئولان اجرایی بنابر ملاحظات خاص، با چنین اقداماتی موافق نیستند؟

برای حل مشکل بنزین، با استفاده از تکنولوژی نانو، اخیراً فعالیتهای بسیار مناسبی انجام داده ایم که با آزمایش آن بر روی پژو جی.ال.ایکس، موفق شدیم مصرف بنزین را به اندازۀ ۳ درصد کاهش دهیم. در حالی که با توجه به مصرف روزانه بیش از ۷۰ میلیون لیتر بنزین و تعداد خودروهای موجود، این موفقیت قابل توجه است، اما هزینۀ استفاده از این تکنولوژی بالاست و ما قادر به حل مشکل امروز بنزین نیستیم. اساساً بحران بنزین و مسائل پیرامون آن، خارج از حوزه پژوهش است، زیرا با اتخاذ تصمیمهایی از جمله آزادسازی قیمت بنزین، سهمیه بندی، واردات و... صورت مسئله کاملاً تغییر پیدا می کند و به طور کلی، فرآیند تولید بنزین از اختیار محقق خارج است. اما همان طور که وزیر نفت نیز بارها اعلام کرده است، در شرایط خاص می توان طی مدت زمان ۳ تا ۴ روزه و با تغییر فرآیندها و تولید محصولات اصلی، در چند پالایشگاه، بنزین تولید کنیم. همزمان با اینکه اعلام می کنم مشغول پژوهش روی کیفیت بنزین و کاهش مصرف آن هستیم، صادقانه باید بگویم که نمی توانیم با پژوهش مشکل ۳۰ تا ۴۰ میلیون لیتری بنزین را حل کنیم. اگر هم بخواهیم برای آن سرمایه گذاری بکنیم، هیچ توجیهی ندارد و ترجیح می دهیم روی تبدیل نفت سنگین به سبک یا GTLکار کنیم که توجیه بیشتری دارد.

● صنعت نفت در کشور ما سابقۀ ۱۰۰ ساله دارد، اما در کشورهایی مثل نروژ با سابقۀ بسیار کمتر، شاهد پیشرفتهای چشمگیری هستیم. دلیل این تفاوت را در چه می دانید؟

با توجه به افزایش فشارهای بین المللی و سیاسی، تحریمها و مسائلی از این قبیل، بسیاری از ملاحظات اقتصادی و سلیقه ای مدیران کمرنگ تر شده و مدیران ارشد داخلی بیشتر به پژوهش و پژوهشگاه توجه می کنند. در بسیاری از مسائل از جمله پتروشیمی و بایو و صنایع بالادستی، متأسفانه نتوانسته ایم مشکلات را حل کنیم، اما مشکلات کشور را به طور واقعی تری لمس و آمادگیهای بیشتری را کسب کرده ایم، به طوری که در بخش پژوهش شناخت بیشتری نسبت به گلوگاه ها از جمله قطعی گاز در زمستان یا مشکل بنزین پیدا کرده ایم. از سوی دیگر، خوشبختانه نگاه مدیران ارشد به بخش پژوهش مهربان تر شده و با توجه به شرایط موجود، خطاها و کمبودها را بیشتر پذیرا هستند.

اما به هر حال، زیبندۀ کشور ما و صنعت نفت ما با سابقۀ ۱۰۰ ساله و جمعیتی بیش از ۷۰ میلیون نفر نیست که تنها ۷۰۰ تا ۱۰۰۰ پژوهشگر داشته باشد، بلکه نیازمند طرح جامع پژوهشی در کل صنعت نفت با جامعه ای در حدود ۷۰۰۰ پژوهشگر هستیم. چرا نباید مشکل بنزین، مشکل روغنها، طراحی خودرو، محیط زیست و بسیاری از مشکلات دیگر تاکنون حل شده باشند، چون همواره به حداقلها اکتفا کرده ایم.

با ۴۵ تا ۵۰ نفر که نمی توانیم علاوه بر حل مشکل بنزین، ازدیاد برداشت از مخازن، دستیابی به دانش فنی GTL، تولید سوخت از زباله ها و غلات و... هرکدام منابع انسانی و تجهیزاتی متناسب با ابعاد خود را طلب می کند که متأسفانه کشور ما فاقد چنین ظرفیتی است. به هر حال تمام تلاش خود را به کار خواهیم بست تا بیش از پیش، در خدمت صنعت نفت و کشورمان باشیم.