نقاب اسلام بر چهره منافق

"و من الناس من یقول آمنا بالله فاذا اوذی فی الله جعل فتنه الناس کعذاب الله و لئن جاء نصر من ربک لیقولن انا کنا معکم او لیس الله باعلم بما فی صدور العالمین و لیعلمن الله الذین آمنوا …

"و من الناس من یقول آمنا بالله فاذا اوذی فی الله جعل فتنه الناس کعذاب الله و لئن جاء نصر من ربک لیقولن انا کنا معکم او لیس الله باعلم بما فی صدور العالمین و لیعلمن الله الذین آمنوا و لیعلمن المنافقین؛ و از مردم، کسانی هستند که می‌گویند به خدا ایمان آورده‌ایم و چون در راه خدا آزار کشند، آزار مردم را مانند عذاب خدا قرار می‌دهند و اگر از جانب پروردگارت پیروزی رسد، حتماً خواهند گفت: ما با شما بودیم. آیا خداوند به آنچه در سینه‌های جهانیان است آگاه‌تر نیست؟ و قطعاً خدا کسانی را که ایمان آورده‌اند می‌شناسد و یقیناً منافقان را نیز می‌شناسد"(عنکبوت: ۱۰ و ۱۱).

بعد از پایان فتنه جمل امیرالمومنین علی(ع) مردم بصره را مورد خطاب قرار داد و در مذمت آنها فرمود: "کنتم جند المرأه و اتباع البهیمه، رغا فاجبتم و عقر فهربتم، اخلاقکم دقاق و عهدکم شقاق و دینکم نفاق؛ ای مردم بصره شما سپاه زنی و پیروان چارپایی بودید، به صدای شتر جمع شدید و چون پی شد فرار کردید، اخلاق شما سست و پیمان تان ناپایدار و آیین شما دورویی است"(نهج‌البلاغه).‏

حضرت(ع) در مذمت سپاه جمل، آنها را با وصف "منافق" مورد خطاب قرار داده و می فرماید: "دینکم نفاق" یعنی روش و منش شما، دورویی است. "منافق" از ریشه "نفق" به معنای دالانی است که زیر زمین می‌زنند تا برای استتار یا فرار از آن استفاده کنند، مانند لانه های دو سوراخه ای که حیواناتی چون موش صحرایی و روباه و سوسمار برای خود می‌سازند یک سوراخ آشکار که از آن وارد می شوند و دیگری پنهان تا هنگام خطر از آن بگریزند. به آن سوراخ پنهانی "نافقاء" می‌گویند. اگر به انسان دو رو و دو چهره "منافق" گفته می شود از این باب است که علاوه بر راه و روش ظاهری، راه و روش مخفیانه و مرموزی را نیز برای خود برگزیده است. ‏

امام علی(ع) از این گروه که دشمنی شان را پنهان می‌کنند به عنوان خطرناکترین دشمنان یاد کرده و می‌فرمایند: "اینان کسانی‌اند که نقاب اسلام به چهره می زنند ولی از گناه باکی ندارند و از آن دوری نمی‌کنند." (نهج البلاغه: خطبه ۲۱۰) اهل نفاق، در ظاهر، خود را مومن و پیرو دین نشان می‌دهند لکن در حقیقت و در واقع برخلاف دستورات دین و مصلحت جامعه اسلامی عمل می‌کنند. امیرالمومنین(ع) اهل نفاق را "گمراه و گمراه کننده" معرفی کرده و مردم را از همراهی و معاشرت با آنها برحذر می‌دارد: "از اهل نفاق و دورویی پرهیز کنید که اینان گمراه و گمراه کننده، لغزیده و لغزاننده اند، دل هاشان بیمار ولی رویشان پاکیزه است"(غررالحکم، ج ۲، ص ۵۱۵)

قرآن در یک طبقه بندی کلی در سوره مبارکه حمد مردم را یا پیرو صراط مستقیم می داند، که آنان هدایت یافتگانند، یا غیر اینها. در ابتدای سوره بقره با تفصیل بیشتری فرموده اند که مردم یا جزء گروه "متقین" هستند که آنان رستگارند: "اولئک هم المفلحون" یا جزء گروه "کفار" هستند که عذاب الهی برای آنان است: "لهم عذاب عظیم" و یا منافقند. آن گاه در توصیف "نفاق"، سخن از ناهماهنگی قلب و زبان به میان می آورد: "و من الناس من یقول آمنا بالله و بالیوم الآخر و ما هم بمومنین؛ برخی از مردم می گویند ما به خدا و روز قیامت ایمان آورده ایم ولی حقیقتاً ایمان نیاورده اند." (بقره: ۸) مطابق این بیان، منافقین کسانی هستند که در باطن کافرند ولی در ظاهر اظهار ایمان می کنند. حضرت علی(ع) در توصیف منافقان با اشاره به وصف مذکور (دورویی در گفتار و عمل)، می فرمایند: "المنافق قوله جمیل و فعله الداء الدخیل؛ منافق گفتارش زیبا و عملش دردی جانسوز برای اوست."(غررالحکم ۵۱۵:۲) نیز می فرمایند: "منافق زبانش شادی می‌آورد و قلبش زیان می رساند."(همان) ‏

مقام معظم رهبری در خصوص دشمنان داخلی و منافقین و لزوم هوشیاری در مقابل آنها، می‌فرمایند: "اگر از داخل، این ملت دشمن داخلی نداشته باشد، نفوذی نداشته باشد، دوچهرگان در مسائل کشور تخریب نکنند، دشمن خارجی نمی‌تواند کار زیادی انجام بدهد. عزیزان من اگر ما در داخل متحد و منسجم باشیم، اگر مردم با دولت و مسئولانشان صمیمی باشند و ارتباط داشته باشند، دشمن خارجی هیچ تاثیر سوئی نمی‌تواند بگذارد و هیچ اقدامی نمی‌تواند بکند، اما متاسفانه در داخل، ایادی دشمن هستند. امروز در این کشور عبدالله بن ابی‌های منافق هستند"(بیانات رهبر معظم انقلاب، ۱/۲/۷۹).

علی خانی