بارداری و سرطان‌ها

برای تمام خانم‌هایی که سابقه ابتلا به سرطان را قبل از بارداری تجربه کرده‌اند، همیشه این پرسش وجود دارد که وضع بارداری‌های آینده برایم چگونه خواهد بود؟ آیا می‌توانم باردار …

برای تمام خانم‌هایی که سابقه ابتلا به سرطان را قبل از بارداری تجربه کرده‌اند، همیشه این پرسش وجود دارد که وضع بارداری‌های آینده برایم چگونه خواهد بود؟ آیا می‌توانم باردار شوم؟ و اگر باردار شوم فرزندم چه خواهد شد؟

در پاسخ باید گفت این مسأله به نوع سرطان و داروها و درمان‌های انجام شده بستگی دارد، اما به طور کلی می‌توان به نکات زیر اشاره کرد:

درمان‌های سرطان به جز جراحی شامل رادیوتراپی و شیمی‌درمانی است. هرچند اشعه رادیولوژی برای بررسی‌های معمولی مثل عکس قفسه سینه یا استخوان‌ها هیچ مشکلی حتی حین بارداری برای جنین ندارد، اما درمان‌هایی که با رادیوتراپی برای بیماران انجام می‌شود، می‌تواند به از بین رفتن کامل اسپرم در مردان و اختلال در عملکرد تخمدان در زنان منجر شود. در این موارد گاهی قبل از اقدام به رادیوتراپی جراحی‌هایی برای حفظ تخمدان انجام می‌شود. در این موارد تخمدان را برداشته و در محل دیگری که دور از محل تاباندن اشعه رادیوتراپی پیوند می‌زنند و پس از پایان درمان دوباره به محل اصلی برمی‌گردانند؛ به این ترتیب کارکرد تخمدان تا حدود زیادی حفظ می‌شود.

از درمان‌های دیگر سرطان‌ها می‌توان به شیمی‌درمانی اشاره کرد؛ متاسفانه داروهای شیمی‌درمانی موجب کشته شدن سلول‌های دارای قدرت زاد و ولد در بیضه و تخمدان می‌شود. به منظور حفظ تخمدان در این موارد، از فریز کردن قسمتی از تخمدان بیمار قبل از شروع شیمی‌درمانی استفاده می‌شود، که البته این کار بسیار گران بوده و ممکن است چندان موفقیت‌آمیز نباشد. بافت تخمدان در زمان کودکی در برابر اثر شیمی‌درمانی مقاوم است و کمتر تاثیر می‌پذیرد. پس در دخترانی که در سنین قبل از بلوغ شیمی‌درمانی کرده‌اند، احتمال آسیب به تخمدان کمتر است. به هر حال نوزاد مادرانی که بعد از درمان سرطان، باردار شده‌اند، در صورت بارداری مجدد، دچار عقب‌افتادگی یا اختلالاتی مثل اندام غیرطبیعی نمی‌شود، اما ممکن است زایمان زودرس یا اختلالات رشد جنین پدید آید. همچنین این مادران بیشتر در معرض سرطان‌های دیگر یا مشکلات قلبی و چاقی و... هستند و دچار خونریزی‌های پس از زایمان می‌شوند.

اما بیشترین مشکل، زمانی است که مادر باردار حین بارداری متوجه بیماری سرطان خود شود. در این موارد با توجه به نوع سرطان و کشندگی آن در مورد درمان مادر و ادامه بارداری یا اقدام به سقط و درمان فوری مادر، تصمیم گرفته می‌شود، اما باید دانست که رادیوتراپی بخصوص در سه ماهه اول بارداری، می‌تواند به اختلالات مغزی در جنین به صورت میکروسفالی و عقب افتادگی جنین منجر شود. اثرات رادیوتراپی حتی در ماه‌های آخر بارداری به صورت ضایعات مغزی و اختلالات رشد جنین دیده می‌شود.

در مورد شیمی‌درمانی، در سه ماهه اول این وضع وجود دارد و احتمال آسیب جنین زیاد است، اما در سه ماهه دوم و سوم این اثر کمتر و در برخی موارد شیمی‌درمانی با حفظ بارداری در ماه‌های آخر انجام می‌شود، اما باید دانست که شیردهی در زمان شیمی‌درمانی ممنوع است.

دکتر ثریا عالمی

جراح و متخصص بیماری‌های زنان و زایمان