گام های دردناک

واریس و راه های درمان آن

در مورد زندگی امروز و تاثیر زیانبار شغل‌های کم تحرک و پشت میزی زیاد شنیده‌ایم اینکه این شیوه زندگی ما را مستعد چاقی و ابتلا به انواع بیماری‌های جسمی و روانی می‌کند و برای رویارویی با تمام این مشکلات باید شیوه سالم‌تری برای زندگی خود انتخاب کنیم، شیوه‌ای با رعایت تغذیه مناسب و گنجاندن ورزش و تحرک روزانه در آن.

یکی از مشکلاتی که بسیاری از شاغلان در کارهای کم تحرک با آن مواجه هستند واریس است. افرادی که ساعت‌های طولانی مجبورند روی پا بایستند، افرادی که ساعت‌های طولانی پشت میز کار می‌نشینند بیشتر در معرض ابتلا به واریس قرار دارند.

این افراد معمولا از درد پاها، درد پشت ساق پا، احساس سنگینی در پا و خستگی در هنگام نشستن شکایت می‌کنند. زنان باردار هم در اثر تغییرات هورمونی در معرض ابتلا به واریس قرار دارند. ترشح هورمون‌هایی مانند هورمون پروژسترون و قرص‌های ضد حاملگی روی عروق اثر می‌گذارند و عروق را شل می‌کنند. عامل وراثت و فاکتورهای فامیلی هم در ابتلا به واریس موثر هستند.

دکتر کلانتر معتمدی، متخصص عروق با تاکید بر نقش وراثت در بروز واریس می‌گوید: اگرچه عوامل موثر در ابتلا به واریس متعدد است اما دلایل ارثی یکی از عوامل مهم در این زمینه محسوب می‌شود. افراد مستعد در صورتی که در شرایط بروز این بیماری قرار بگیرند زودتر از سایرین مبتلا خواهند شد.

او در ادامه می‌افزاید: زنانی که زمینه واریس را دارا هستند به ویژه در ماه‌های آخر بارداری چون سر بچه روی ورید‌های ایلیاگ فشار می‌آورد باعث افزایش فشار وریدی پاها می‌شود و واریس را تشدید می‌کند.

● واریس چیست؟

واریس نارسایی وریدها یا همان سیاهرگ‌های سطحی اندام‌هاست که در نتیجه دیواره رگ‌ها و نارسایی دریچه‌های لانه کبوتری ایجاد می‌شود.

اگرچه واریس در اندام‌های تحتانی (پاها) شایع‌تر است اما در سایر اندام‌ها حتی مری هم ممکن است ایجاد شود. هرورید (سیاهرگ) دارای دریچه‌های کنترل کننده جریان خون است. نارسایی در این دریچه‌ها و اختلال در عملکرد طبیعی آن منجر به واریس می‌شوند. کهولت سن، چاقی مفرط،‌ آسیب‌دیدگی پاها و ایستادن مداوم و شیفت کاری طولانی بدون تحرک مانند پرستارها و آرایشگران، تغییرات فشارهای جوی (مهمانداران) و... از دیگر عوامل زمینه‌ساز ابتلا به واریس محسوب می‌شوند.

در این بیماری وریدها برجسته و گشاد می‌شوند و پیچ و خم‌هایی در سطح پاها مشاهده می‌شود. با پیشرفت بیماری واریس کم کم شکل ظاهری پاها بدتر شده که این امر در جوانان بیشتر از سالمندان مشکل‌ساز و ناراحت‌کننده خواهد بود. برخی از سیاه‌رگ‌های واریسی هم به‌طور عمقی درون ساق پا قرار دارند و قابل مشاهده نیستند.

در مراحل پیشرفته بیماری فرد در پای خود احساس درد و کوفتگی به ویژه در زمان عصر و شب خواهد کرد. گاهی در مبتلایان به واریس لکه‌های قهوه‌ای رنگی در پایین ساق پا مشاهده می‌شود. این لکه‌ها ناشی از رسوب موادی در زیر پوست است و کم کم پوست پا ضخیم و شبیه چرم می‌شود. در صورتی که در این مرحله درمان انجام نشود ممکن است به علت بالا رفتن فشارها در این ناحیه زخم ایجاد شود. این زخم‌ها در یک سوم تحتانی ساق پا و نزدیکی قوزک ایجاد می‌شوند و زخم واریس نام دارند.

در برخی از خانم‌ها مویرگ‌های سطحی پاها برجسته می‌شود که به آن «تلانژکتازی» یا «وریدی‌های عنکبوتی» گفته می‌شود. این پدیده علاوه بر ظاهری بد شکل و ناراحت‌ کننده نشان دهنده نارسایی وریدهای عمقی هستند.

هنگامی که وریدهای عمقی نارسا می‌شوند ممکن است مراحل اولیه واریس ایجاد نشود و فقط مویرگ‌های سطحی برجسته شوند که گاهی به دنبال یک ضربه خفیف و یا خود به خود پاره شده و باعث ایجاد کبودی و تغییر رنگ و منظره بد می‌شوند. این کبودی‌ها به‌طور معمول بعد از چند روز از بین می‌روند. اما در این موارد فرد باید هر چه سریع‌تر اقدامات پیشگیرانه را شروع کند.

● پیشگیری بهتر از درمان است

پوشیدن جوراب واریس اولین و شایع‌ترین راه‌های پیشگیری از این بیماری است. اما راه‌های دیگری هم برای پیشگیری از این بیماری و جلوگیری از پیشرفت آن وجود دارد. نشستن در حالتی که پاها در سطحی بالاتر از قلب قرار داشته باشد یکی از راه‌های موثر است.

به‌طور مثال توصیه می‌شود این افراد در حالت نشسته پاهای خود را روی یک صندلی قرار دهند و لحظاتی را روی زمین دراز بکشند.

جلوگیری از یبوست هم گاهی موثر در پیشگیری است. یبوست باعث افزایش فشار بر سیاهرگ‌های ساق پا می‌شود همین امر زمینه‌ساز واریس است. رژیم‌‌های غذایی غنی از فیبر باعث کاهش یبوست و پیشگیری از واریس می‌شود.

مصرف غلات و صبحانه سبوس‌دار، پاستا و برنج هم در این زمینه موثر است. غلات غنی از فیبر نامحلول، مدفوع را حجیم کرده و آب را در خود نگه می‌دارد.

به این شکل فشار کمتری به وریدهای پا وارد می‌شود. البته باید توجه داشت که افزایش دریافت فیبر در رژیم غذایی باید همراه با افزایش دریافت آب کافی باشد.

مصرف مواد حاوی ویتامین ث مانند مرکبات هم بسیار مفید است این ویتامین برای حفظ استحکام کلاژن ضروری است. کلاژن به حفاظت از دیواره رگ‌ها کمک می‌کند. فقدان ویتامین ث در رژیم غذایی منجر به پارگی وریدهای کوچک و بدتر شدن واریس و ریدها می‌شود.

● درمان

دکتر کلانتر معتمدی معتقد است اگر واریس به موقع تشخیص داده شود می‌توان به راحتی آن را درمان کرد اما اگر واریس تبدیل به زخم شود درمان آن مشکل خواهد شد و گاهی این زخم‌ها تا استخوان فرد پیش می‌رود که معالجه را بسیار مشکل و حتی غیر ممکن می‌کند. درمان واریس در برخی از مراحل نیاز به عمل جراحی و یا استفاده از لیزر دارد.

● مراقب جوراب‌های واریس باشید

برخی استفاده از جوراب‌های واریس را بی‌ضرر می‌دانند و معتقدند اگر سودمند نباشد حداقل ضرری ندارد. این در حالی است که جوراب‌های ضدواریس باید استاندارد باشند و سایز درستی داشته باشند. استفاده خودسرانه و نادرست این جوراب‌ها دارای عوارض است.

شهرزاد عبدیه