موانع رشد خلاقیت دانش آموزان

اغلب تصور بر این است که خلاقیت (cveativity) آموزش پذیر نیست ؛اما با نبودن شاهد درمورد ارثی بودن آن ، معلمان باید بپذیرند که این مهارت در محیط کلاس و با تعمیم آن در محیط زندگی ، قابل پرورش …

اغلب تصور بر این است که خلاقیت (cveativity) آموزش پذیر نیست ؛اما با نبودن شاهد درمورد ارثی بودن آن ، معلمان باید بپذیرند که این مهارت در محیط کلاس و با تعمیم آن در محیط زندگی ، قابل پرورش است .متاسفانه ، معلمان ما با چگونگی فراهم آوردن جومناسب در کلاس درس ، به گونه ای که خلاقیت در آن شکوفا شود ، آشنا یی کمتری دارند . عده ای از آموزگاران با واداشتن دانش آموزان به اطاعت زیاد از مقررات قراردادی وخشک ، با دادن نمره ی بالا و نیز با پرهیز از تحسین کودکی که می خواهد به ناشناخته ها دسترسی پیدا کند ، خلاقیت را در او خاموش می کنند .

ممکن است چنین تصور شود که آموزگارانی که خود خلاق نیستند ، نمی توانند به آسانی خلاقیت را در دانش آموزان بر انگیزانند . ولی شواهد اندکی در خصوص تایید این عقیده موجود است.هرآموزگاری می تواندکوشش کند و آموزش ببیند ، خلاقیت را در دانش آموزان بازشناسی وتشویق کند وفرصت هایی برای ظهور آن فراهم آورد .ضرورت این امر در دانش آموزان امروزی کاملاً آشکار است ؛ زیرا بقای فرد وجامعه به طور فزاینده ای به آن وابسته است.

در این مقاله ، خلاقیت در کودکان به منزله ی کنجکاوی ، اشتیاق به کشف و آزمایش کردن ، دادن پاسخ های نو به موقعیت های حل مسئله وحساسیت به مسائل و پدیده های محیط زندگی در نظرگرفته شده است.

مراحل خلاقیت

به نظر می رسد که خلاقیت ، در غالب موارد ، مراحل قابل تشخیصی را طی می کند که این مراحل درباره ی کارهای علمی وهنری بسیار مشابه است ،که این مراحل به شرح زیر عبارتند از:

الف) مرحله آمادکی

در این مرحله ، کودک با هدایت و تشویق مربی مساله ای را بررسی وانگیزه ی اولیه پیدا می کند . ممکن است این انگیزه درخود کودک به سبب برخورد با مساله یا مشکل به وجود آید وکنجکاوی ، درک مشکل، علاقه وآمادگی برای حل آن ، مکالمه درونی با خود یا مکالمه خیالی بین خود وفرد دیگر از خصوصیات این مرحله است.

ب) مرحله نهفتگی یا پختگی

دراین مرحله ،کودک درباره ی آنچه مطالعه کرده یا آموخته است ، تجزیه وتحلیل و روابط موجود را کشف می کند .دراین مرحله ، آن قسمت هایی که با مطلب مورد نظر برای حل آن ارتباط دارند ،اهمیت پیدامی کند وبقیه کنار گذاشته می شود. این مرحله حالت نیمه هوشیار و رؤیا مانند دارد ؛ حالتی که انسان بدون وجود احساس ذهنی به کاری اشتغال دارد و به بینش هایی دست می یابد .

ج) مرحله جرقه ی فکری یا اکتشاف

در این مرحله ، برق بصیرت و دانائی ناگهان به اندیشه می رسد که اگر با استدلال منطقی همراه گردد ، مشکل حل می شود . در این مرحله ، کودکان اندیشه های خود را درقالب کلمات می ریزند .برای ظهـورخلاقیت ،معلمان و اولیا بایـد بـر حسب نوع جنس کودک ، حساسیت زنانه و استقلال فکری مردانه را بیشترمورد تشویق و تقویت قرار دهند.

د) مرحله ی مرور یا تکرار و تمرین

در این مرحله ، کودکان برای رسیدن به هدف نهایی با تمرکز شدید فکری،پشتکار و صرف انرژی فراوان مرتباًمساله را دنبال می کنند وغالباً در خلوت به تنهایی کار می کنند . در این مرحله ،ممکن است کودکان با مشاهده ی هر گونه منع و نا ملایمتی از اطرافیان ، مقاومت و بدرفتاری از خود نشان دهند.همچنین امکان دارد لجباز وگوشه گیر شوند که باید به سلامت جسمی و روانی آن ها از قبیل تغذیه وخواب ، رسیدگی کرد.

موانع رشد خلاقیت دانش آموزان

۱) نحوه ی نگرش دانش آموزان

یک مانع اساسی بر سر راه خلاقیت ،نحوه ی نگرش وتفکر دانش آموزان درباره ی خودشان است که در زیر به چند نمونه از نگرش منفی دانش آموزان اشاره می شود:«من ابتکار ندارم»،«من هرگز به جز کارهای عادی،کاری بلد نیستم»،«من هرگز نمی توانم تمرینات خارج از کتاب درسی را بخوبی حل کنم».با دور کردن آنان از این گونه ارزشیابی های منفی درباره ی خود و با واداشتن آنان به گفتن «من خلاقیت دارم»،«من درباره ی این که دیگران در مورد من چه فکری می کنند ،نگران نیستم »، « من گرد کارهای پیش پا افتاده نمی روم»می توان خلاقیت آنان را بالا برد.آگاهی از این واقعیت ها ،بالا بردن رشد خود پنداره(self-concept) وکاهش اضطراب در دانش آموزان برای معلمان فواید زیادی دارد.

۲) نحوه نگرش معلمان

معلمان باید به خاطر داشته باشند که رفتار خلاقانه وعوامل محیطی مرتبط با آن را می توان تغییر داد.آنان ممکن است درباره ی بعضی از دانش آموزان ، به ویژه دانش آموزان تیز هوش و با استعداد احساس منفی داشته باشند . به دلیل این جهت گیری ، معلمان برای درک خود آنچه دانش آموزان خلاقشان برای پیشرفت در مدرسه به آن نیاز دارند ، مسئولیت سنگینی بر دوش دارند.

۳) کمبود پشتکاروتحمل اندک دانش آمو زان

ما باید به دانش آموزان کمک کنیم اندیشه های جدید ، یگانه و حتی عجیب را تحمل کنند . آن ها باید با صبر وپشتکار فراوان به بررسی آزمایش افکار جدید خود بپردازند ومشقت های احتمالی راه را به جان بخرند . بدیهی است معلمان ، مربیان و اولیا نیز باید اسباب لوازم مورد نیازآنان را در اختیارشان قرار دهند.

http://mehrbaran۴۹.blogfa.com/۸۶۱۲.aspx