با معضل اعتیاد چه باید کرد

بسیاری از والدین نگران اعتیاد فرزندان خود هستند و نمی دانند در صورت بروز این مشکل چه واکنشی نشان دهند

بسیاری از والدین نگران اعتیاد فرزندان خود هستند و نمی دانند در صورت بروز این مشکل چه واکنشی نشان دهند. تعداد زیادی از والدین دلیل تمایل فرزندان خود را به موادمخدر درک نمی کنند. آنها باید بدانند تجربه مسائل جدید و گذشتن از مرزها بخشی از روند رشد است بنابراین جای تعجب نیست که گروهی از جوانان به اعتیاد روی می آورند، هر چند خوشبختانه بیشتر آنها معتاد نمی شوند.

گاهی ما فکر می کنیم تنها جوانانی که در زندگی خود مشکلاتی دارند به موادمخدر روی می آورند ولی همیشه اینطور نیست.

در هر حال مصرف موادمخدر شیوه ای است که برخی از جوانان به خیال باطل خود برای حل مشکلات به آن متوسل می شوند.

به نظر می رسد جوانان هر چه دیرتر به مصرف موادمخدر رو بیاورند مشکلات کمتری خواهند داشت. هر چند این مسئله شاید تا حدی موجب آسایش خیال والدین شود ولی اهمیت زیادی دارد که آنها اطلاعات لازم را برای نحوه برخورد با جوانان خود به دست آورند.

● چرا جوانان به اعتیاد روی می آورند؟

برخی از والدین فکر می کنند جوانان تنها در صورتی معتاد می شوند که دچار افسردگی بوده و یا در خانه و مدرسه با مشکلاتی دست به گریبان باشند. دانستن دلایل گرایش جوانان به موادمخدر به والدین کمک می کند از میزان فشار به آنها بکاهند.

برخی از دلایل گرایش جوانان به موادمخدر:

۱- دلایل معمولی مثل سرگرمی یا انجام کاری متفاوت

۲- در دسترس بودن. متأسفانه دسترسی به موادمخدر چندان دشوار نیست.

۳- کنجکاوی و تجربه اندوختن. «می خواستم ببینم با مصرف موادمخدر چه احساسی پیدا می کنم.»

۴- پذیرش از سوی گروه. «بیشتر دوستان من موادمخدر مصرف می کنند»

۵- تمرد. گاهی جوان پس از روبرو شدن با جواب منفی والدین به موادمخدر روی می آورد.

۶- افسردگی. «می خواستم احساس بهتری پیدا کنم.»

۷- اعتماد به نفس بیشتر. «می خواستم نسبت به خودم تصور بهتری پیدا کنم»

۸-مقابله با استرس، خستگی، دل زدگی و درد. «تمام مشکلات برای مدتی از نظرم محو شد».

۹- احساس اوج گرفتن. «احساس پرواز کردن را دوست داشتم»

۱۰- تبعیت از والدین. آیا شما الگوی خوبی برای فرزندتان هستید؟

اگر شما موادمخدر مصرف می کنید نباید از اعتیاد فرزندان شگفت زده شوید!

۱۱-تاکید بیش از حد والدین بر مضرات موادمخدر ممکن است کنجکاوی فرزندان را تحریک کند.

جوانان معمولا اطلاعات مربوط به موادمخدر را از دوستان خود دریافت می کنند که این اطلاعات غالبا دقیق نیستند.

● نقش والدین

والدین در زندگی فرزندان خود نقش مهمی دارند و باید این نقش را به خوبی ایفا کنند، هر چند آنها تنها عامل تأثیرگذار نیستند. جوانان در سنی هستند که خودشان تصمیم گیری می کنند. اگر متوجه شدید فرزندتان موادمخدر مصرف می کند سرزنش کردن تأثیر مثبتی ندارد. در عوض بهترین کاری که می توانید انجام دهید این است که او را برای گرفتن تصمیمات درست آماده کنید.

به موارد زیر توجه کنید:

۱- یادتان باشد نحوه زندگی شما بر روی فرزندتان تأثیر می گذارد. اگر شما خودتان موادمخدر مصرف می کنید نهی کردن فرزندتان از این کار ثمری ندارد.

در مورد رفتار خود فکر کنید.

۲- اوقاتی را در کنار فرزندتان بگذرانید (بهتر است این کار را قبل از نوجوانی او شروع کنید) و با دوستان، آموزگاران و علائق او آشنا شوید. به جای «کنجکاوی» کردن در زندگی فرزندتان خود را نسبت به زندگی او علاقه مند نشان دهید.

۳- رفتار مسئولانه را به فرزندتان بیاموزید و اجازه دهید از اشتباهات خود درس بگیرد. به تدریج مسئولیت های بیشتری به او واگذار کنید.

۴- رابطه میان «حقوق» و «مسئولیت» را به فرزندتان بیاموزید، به طوری که متوجه این مسئله شود که مسئولیت با حق همراه است. به عنوان مثال از فرزندتان بپرسید کجا می رود ولی به او اجازه دهید درباره زمان برگشتن به خانه نظرش را بیان کند.

۵- با ورود فرزندتان به دوران نوجوانی برای لذت بخش کردن زندگی او برنامه ریزی کنید. اگر شما در اوقات فراغت خود فقط به تماشای تلویزیون بپردازید فرزندتان نیز یاد می گیرد همین کار را بکند. تعطیلات آخر هفته فرصت خوبی برای انجام فعالیت های سالم و لذتبخش است.

۶- جوانانی که علائق دیگری دارند به ندرت به اعتیاد روی می آورند. فرزندتان را به ورزش کردن و فعالیت های دیگر ترغیب کنید.

۷- اعتماد به نفس فرزندتان را تقویت کنید. به او نشان دهید که برای وی ارزش زیادی قائل هستید و به کارهایش علاقه مندید.

۸- راه ارتباط شفاف و صادقانه را باز بگذارید و همیشه در دسترس فرزندتان باشید به عقاید او گوش دهید حتی اگر با آنها موافق نیستید. هرگز کاری نکنید که فرزندتان از حرف زدن با شما دلسرد شود. او باید مسائل ضروری را با شما در میان بگذارد.

۹- وانمود نکنید که همه مسائل را می دانید. اگر مسئله ای را نمی دانید به فرزندتان بگویید که برای یافتن جواب تلاش خواهید کرد.

۱۰- برای نوجوانان خود امکانات لازم را فراهم کنید که در صورت بروز مشکل بتواند از آنها استفاده کند. به عنوان مثال به او اجازه دهید در صورت لزوم تاکسی بگیرد و کرایه آن را خودتان بپردازید.

۱۱-برای رفتار مسئولانه فرزندتان پاداش در نظر بگیرید. به عنوان مثال به او اجازه دهید شب ها کمی دیرتر به خانه برگردد.

۱۲- جوانان خودشان در مورد دوستان و فعالیت های شان تصمیم گیری می کنند. به انتخاب های فرزندتان احترام بگذارید و به او در رسیدن به اهدافش کمک کنید.

۱۳- جوانانی که تحصیل نمی کنند، از زندگی دلزده شده اند، بیکار هستند و هیچ گونه سرگرمی ندارند در برابر اعتیاد آسیب پذیر می باشند.

۱۴- گاهی جوانان برای مقابله با اضطراب خود به موادمخدر روی می آورند. در صورت بروز چنین مشکلی حتما از دیگران کمک بگیرید.

دانستن این مسئله مهم است که مصرف موادمخدر به مفهوم اعتیاد نیست. در بیشتر موارد اعتیاد به مرور زمان در اثر استفاده مکرر روی می دهد و برخی از مردم سریع تر معتاد می شوند.

در هر حال مصرف هر نوع ماده مخدر خطرناک است و می تواند باعث آسیب رساندن به مغز و حتی مرگ شود.

● نقش دوستان

برای روشن شدن نقش دوستان در زندگی جوانان به موارد زیر توجه کنید:

۱- غالبا در مورد نقش دوستان در زندگی جوانان اغراق می شود ولی واقعیت این است که بیشتر جوانان بدون اینکه اجباری در کار باشد به موادمخدر روی می آورند. هر چند آنها ممکن است دوستان خود را به علت کارهایی که انجام می دهند- از جمله مصرف موادمخدر- انتخاب کنند.

۲- جوانان به آسانی دوستان خود را کنار نمی گذارند. از آنها نخواهید با دوستان قدیمی خود کاملا قطع رابطه کنند. اگر جوانان در چند گروه عضو باشند بهتر است زیرا در صورت مصرف موادمخدر در یک گروه، می توانند به گروه دیگری ملحق شوند.

فرزندان خود را به عضویت در چند گروه ترغیب کنید و با دوستان او رابطه خوبی داشته باشید.

چگونه می توانید به اعتیاد فرزندتان پی ببرید؟

این سؤال متداول ترین سؤال در میان والدین است و باید گفت متأسفانه هیچ پاسخ آسان و مطمئنی برای آن وجود ندارد!

امکان دارد آثار ظاهری مصرف موادمخدر خیلی زود برطرف شود. در ضمن حتی اگر رفتار فرزندتان کاملا تغییر کند ممکن است علت دیگری- مثل بیماری- داشته باشد.

والدینی که فرزندان خود را به خوبی می شناسند متوجه هرگونه تغییر ناگهانی در رفتار او می شوند.

● تغییرات

۱- هرگونه رفتار غیرعادی

۲- سکوت، قهر و بداخلاقی با دیگران

۳- نوسانات رفتاری

۴- عدم همکاری و بی ادبی

۵- کناره گیری از خانواده

۶- افت تحصیلی، فرار از مدرسه

۷- کنار گذاشتن فعالیت های ورزشی، هنری،...

۸- تغییر دوستان به طور ناگهانی

۹- تغییرات فیزیکی مثل سرخ شدن چشم ها

۱۰- مشکلات تغذیه

۱۱- خستگی مفرط

۱۲- گم شدن پول یا وسایل ارزشمند در خانه

مراقب باشید که زود نتیجه گیری نکنید و تمام دلایل احتمالی تغییر رفتار فرزند خود را در نظر بگیرید:

۱- آیا این تغییرات بخشی از روند رشد یا رسیدن به بلوغ است؟

۲- آیا بروز مشکل در مدرسه یا در ارتباط با دوستان عامل این تغییرات است؟

۳- آیا مسائل درون خانواده بر روی رفتار فرزندتان تأثیر منفی گذاشته است؟

یادتان نرود تغییر رفتار فرزند شما می تواند دلایل زیادی داشته باشد و شما باید به درستی واکنش نشان دهید.

● مطرح کردن مسئله

شما باید با اعتماد به نفس مسئله را با فرزندتان در میان بگذارید. نحوه مطرح کردن موضوع در واکنش فرزندتان تأثیر زیادی دارد.

به موارد زیر توجه کنید:

۱- درباره موادمخدر اطلاعات کافی به دست آورید. شما باید بدانید که راجع به چه مسئله ای می خواهید حرف بزنید.

۲- زمانی که هر دو طرف در شرایط خوبی هستید به طرح موضوع بپردازید. هرگز هنگامی که عجله دارید مسئله موادمخدر را با فرزندتان در میان نگذارید.

۳- نحوه آغاز بحث اهمیت زیادی دارد. به عنوان مثال این طور شروع کنید: «من متوجه شده ام که رفتار تو اخیراً تغییر کرده است.» اگر فرزندتان از مجازات نترسد و به شما به عنوان یک حامی نگاه کند نتیجه بهتری خواهید گرفت.

۴- کاری کنید فرزندتان بتواند به راحتی با شما حرف بزند. بهتر است با او راجع به یک شخص ثالث صحبت کنید. به عنوان مثال: «من با یک دوست راجع به پسرش حرف می زدم. او نگران سیگار کشیدن پسرش بود. تو در این مورد چه فکر می کنی؟»

گاهی جوانان با حرف زدن در مورد یک دوست قصد امتحان کردن شما را دارند. در این مواقع مراقب واکنش خود باشید زیرا منظور فرزندتان، خودش است!

اگر به اعتیاد فرزند خود مشکوک و یا از آن مطمئن شدید چه باید بکنید؟

۱- بلافاصله واکنش نشان ندهید! اگر ناراحت هستید کمی دست نگه دارید تا آرامش خود را بازیابید. واکنش توام با خشم رایج است ولی مؤثر نیست. هرگز به سرزنش فرزندتان یا سخنرانی کردن برای او نپردازید، در غیراین صورت رابطه تان با وی لطمه می بیند.

۲- اگر فرزندتان پس از مصرف موادمخدر به خانه برگشت آن روز واکنش نشان ندهید و فردا صبح با او حرف بزنید. یادتان باشد عصبانیت راه ارتباط را می بندد.

۳- تصویری از آینده فرزند خود ترسیم کنید و از او بخواهید در مورد اتفاقاتی که افتاده توضیح دهد.

۴- میان شخص و رفتارش تمایز قائل شوید. فرزندتان باید بداند هر چند عمل او را تأیید نمی کنید ولی همچنان وی را دوست دارید.

۵- به فرزندتان بگویید که نسبت به آینده او نگران هستید و فکر می کنید که وی موادمخدر مصرف می کند.

۶- به فرزند خود درباره ارزش های اخلاقی حاکم بر خانواده توضیح دهید.

۷- حتی اگر فرزندتان مستقل شده به او بگوئید در خانه شما حق مصرف موادمخدر را ندارد.

۸- برخی از والدین فرزندشان را تهدید می کنند که در صورت مصرف موادمخدر باید خانه را ترک کند. یادتان باشد فرزندتان را در یک موقعیت خطرناک تر قرار ندهید.

۹- درباره موادمصرفی فرزند خود اطلاعات لازم را کسب کنید. بهترین راه این است که از خود او سؤال کنید ولی جداً از تجسس بپرهیزید. این کار اثر مثبتی ندارد. حتی اگر در اتاق فرزندتان موادمخدر پیدا کردید این احتمال را در نظر داشته باشید که شاید به دوست او تعلق دارد. هرگز نقش یک پلیس را بازی نکنید. از بین رفتن اعتماد میان شما و فرزندتان اثرات مخربی خواهد داشت.

۱۰- درباره پیامدهای مصرف موادمخدر با فرزندتان حرف بزنید. آیا فرزندتان از این پیامدها باخبر است و می داند مصرف موادمخدر چه تأثیری بر روی رابطه او با اعضای خانواده و دوستانش و نیز تحصیلات و آینده شغلی وی دارد؟

۱۱- از فرزندتان حمایت کنید ولی او باید مسئولیت اقدامات خود را بپذیرد.

۱۲- از فرزند خود بپرسید چگونه می توانید اعتماد از دست رفته را ترمیم کنید.

۱۳- تنبیه کردن هرگز فرد را از مصرف موادمخدر منصرف نمی کند.

۱۴- یادتان باشد مصرف موادمخدر تنها مشکل جوانان نیست و والدین بارها در زندگی خود با این سؤال روبه رو می شوند که حقوق و نیازهای خودشان و فرزندشان چیست.

۱۵- برای حل مشکل خود از دیگران کمک بخواهید. شما نباید به تنهایی دست به کار شوید بلکه بهتر است با افراد متخصص تماس بگیرید.

● یادتان نرود که...

۱- والدینی که رابطه خوبی با فرزندشان دارند، به دقت به حرف های او گوش می دهند و به جای دستور دادن، وی را راهنمایی می کنند می توانند مهارت های لازم برای تصمیم گیری درست را به کودک خود بیاموزند.

۲- برای حرف زدن درباره موادمخدر با فرزند خود زمان مناسبی را انتخاب کنید و قبل از آن اطلاعات لازم را به دست آورید.

۳- عصبانیت، قضاوت و انتقاد کردن نه تنها مشکلی را حل نمی کند بلکه به بدتر شدن اوضاع منجر می شود.

۴- با فرزند خود صادقانه راجع به موادمخدر حرف بزنید.

۵- هرگز واکنش تندی از خود نشان ندهید. برای اینکه نتیجه مثبتی بگیرید باید حتماً آرامش خود را حفظ کنید.

۶- در کمک خواستن از دیگران تردید نکنید. لزومی ندارد که به تنهایی مشکل تان را حل کنید.

آذر شایان