پشت پا زدن به یک شانس بزرگ

نگاهی به آنچه در سیزدهمین دوره هندبال جام ملت های آسیا گذشت

سیزدهمین دوره جام ملت های هندبال آسیا با قهرمانی کره جنوبی خاتمه یافت. چشم بادامی ها با پیروزی ۲۷ بر ۲۱ مقابل کویت در دیدار نهایی، باردیگر شایستگی هایشان را به اثبات رساندند. این هفتمین قهرمانی کره ای ها در هندبال قاره کهن بود. پرافتخارترین تیم قاره کهن ۳ عنوان نایب قهرمانی را نیز در کارنامه دارد که در مقابل کارنامه عملکرد کویتی ها در تاریخ جام ملت ها چشمگیرتر است. کویت تاکنون چهار عنوان قهرمانی، دو نایب قهرمانی و چهار نشان سومی کسب کرده که سه مرتبه آن به دوره های دهم، یازدهم و دوازدهم برمی گردد. کارشناسان این قهرمانی های کویتی ها را بی ربط با حضور یکی از هموطنان آنها (احمدالصباح) بر مسند ریاست کنفدراسیون آسیا نمی دانند. اگرچه کویت همواره یکی از قدرت های برتر قاره بوده و با پیشرفت فراوانی که داشته است حتی در میادین جهانی نیز حرف هایی برای گفتن دارد.

اما کسب نشان سوم عربستانی ها در اصفهان جالب توجه است. این برای دومین مرتبه در تاریخ است که عربستانی ها به این مهم می رسند. پیش تر، آنها در دهمین دوره رقابت های جام ملت های آسیا، بر سکوی سوم آسیا تکیه زده بودند. عنوان سومی عربستان در سیزدهمین دوره جام ملت ها با پیروزی میلیمتری (۲۳-۲۴) این تیم مقابل ایران در دیدار جنجالی رده بندی به دست آمد تا شانس حضور ایران در جام جهانی ۲۰۰۹ کرواسی را بگیرد. هرچند برخی ها تیم کشورمان را ناکام بزرگ این دوره از جام ملت ها معرفی کردند. اما بررسی کیفیت کار تیم ایران و نیز در نظر گرفتن تاریخچه هندبال قاره آسیا نشان می دهد تیم کشورمان خوش اقبال تر از ژاپن، قطر و... بود که با استفاده از امتیاز میزبانی به جمع چهار تیم برتر آسیا راه یابد. قطر، بحرین، ژاپن، چین، امارات و لبنان هم به ترتیب عناوین پنجم تا دوازدهم را از آن خود کردند.

سیزدهمین دوره جام ملت های هندبال آسیا با حرف و حدیث های فراوان در اصفهان آغاز شد و با جنجال های بسیار نیز خاتمه یافت. درگیری هایی که بین کنفدراسیون آسیا و فدراسیون بین المللی هندبال در ماه های گذشته به وجود آمده بود برگزاری این تورنمنت را در هاله ای از ابهام قرار داد اما سرانجام تحت نظارت مستقیم نمایندگان فدراسیون جهانی این مسابقه ها به انجام رسید تا استقلال کنفدراسیون هندبال آسیا زیرسؤال برود. مشکلاتی که بین این دو نهاد قاره ای و جهانی از رقابت های انتخابی المپیک پکن به وجود آمده بود همچنان ادامه دارد و هیچ بعید نیست در صورت مقاومت سران کنفدراسیون آسیا شاهد تغییراتی در رأس آن باشیم. شکایت های پیاپی قدرت های شرق آسیا به فدراسیون جهانی نسبت به جانبداری کنفدراسیون آسیا از کویت وفشارهای پشت پرده ای که ژاپن و کره به فدراسیون جهانی وارد کرده اند، هندبال آسیا را با بحران تازه ای مواجه کرده است و تنها قدرت بالای مالی کویتی ها و دیگر کشورهای عربی این کرسی را برای آنها محفوظ نگه داشته است. با این تفاسیر به نظر می رسد فدراسیون جهانی هندبال دیگر حمایت ها و نگاه گذشته را به کنفدراسیون آسیا ندارد. پس گرفتن سهمیه المپیک از کویت یکی از نشانه های این ادعاست. کویتی ها که با حمایت های غیرقابل باور داوران چند ماه پیش در ژاپن سهمیه ورودی المپیک را از آن خود کردند با ارجاع فیلم بازیها به فدراسیون جهانی و شکایت دسته جمعی تیم های شرق آسیا مجبور به شرکت دوباره در رقابت های انتخابی شدند و این بار که مسابقه ها با نظارت مستقیم فدراسیون جهانی برگزار شد و از حمایت های داوران خبری نبود، عرصه را به کره جنوبی باختند.

آنها در جام ملت های آسیا هم نشان دادند توان مقابله با پیشرفت دوباره کره را ندارند. با وجود این که مقر کنفدراسیون هندبال آسیا در کویت بنا شده و احمد الصباح نیز رئیس همیشگی آن بوده است. اما برای نخستین بار است که این تیم عربی با بحرانی به نام نبود حمایت های داوران مواجه می شود. مشکلاتی که در ماه های گذشته هندبال آسیا با آن دست و پنجه نرم کرده به سیزدهمین دوره جام ملت های آسیا هم سرایت کرده بود، طوری که تا چند روز پیش از آن برگزاری مسابقه ها در پرده ای از ابهام قرار داشت. فدراسیون جهانی نیز با تصمیمی جنجال برانگیز انجام رقابت ها را تحت کنترل خود قرارداد و با ارسال ناظران و داوران اروپایی عملاً اختیار عمل را از کنفدراسیون آسیا سلب کرد. هرچند این تصمیم به مزاج تیم های عربی خوش نیامداما شرقی ها به خوبی از آن استقبال کردند و برای کسب سهمیه ورودی جام جهانی با تمام قوا به اصفهان سفر کردند.

● اجرای عدالت

الکساندر کوزوخوف یکی از ناظران فدراسیون جهانی پس از پایان رقابت ها در باره حضورش در اصفهان گفت: «این برای نخستین بار بود که چنین اتفاقی رخ می داد. قبلاً ناظران جهانی در رقابت های آسیایی فعالیت مستقیم نداشتند. فراموش نکنید حضور پررنگ ناظران و داوران جهانی برای رعایت شدن عدالت بوده است. سطح این رقابت ها بالاتر از حد تصور من بود. به خصوص تیم های کویت، کره، ایران، عربستان و بحرین بهتر از بقیه بودند. ژاپن و چین هم بد نبودند. با روندی که هندبال آسیا در پیش گرفته قطعاً در دو سال آینده شاهد کسب نتایج درخشان از سوی این تیم ها خواهیم بود. کوزوخوف تأکید کرد فدراسیون بین المللی برای کمک به قاره ها این کار را انجام می دهد و اگر در قاره دیگری هم تخلفی مشاهده شود اقدامات اینچنینی صورت می گیرد».

گفتنی است سه ناظر از کشورهای اوکراین، روسیه و اسپانیا که تحت هدایت کوزوخوف روس بودند سیزدهمین دوره جام ملت های آسیا را زیر نظر داشتند. رامون خالخو اسپانیایی که از سطح قضاوت های جام ملت ها رضایت داشت درباره این مسابقات گفت: «من به عنوان ناظر فدراسیون جهانی از سطح کیفی مسابقه ها راضی هستم و داوری ها را هم کاملاً مورد تأیید قرار می دهم. البته در ابتدای کار برخی اشتباهات وجود نداشت اما با کلاس های توجیهی که هر روز تشکیل دادیم و ضعف ها را برطرف کردیم اوضاع به مرور بهتر شد.

در کوران برگزاری سیزدهمین دوره جام ملت ها مشکلات عجیب و غریبی به وجود آمد. بی شک عجیب ترین آن درگیری بین بازیکن های بحرین و کویت در هتل محل اقامت تیم ها و بازگشت غیرمنتظره بحرینی ها به منامه بود. بحرینی ها مدعی بودند کویت به طور عمدی بازی برده مقابل ایران را در لحظات پایانی واگذار کرده است تا زمینه های حذف بحرین فراهم آید. البته حرف و حدیث ها در این باره زیاد است و با وجود این که رحیمی رئیس فدراسیون ایران و نایب رئیس کنفدراسیون آسیا هرگونه مسائل پشت پرده به دلیل رابطه دوستانه ای که با رئیس کویتی کنفدراسیون آسیا دارد را رد می کند اما هنوز تردیدهایی در این باره وجود دارد. با این همه رامون خالخو ناظر فدراسیون جهانی با نادرست خواندن ترک مسابقه توسط بحرینی ها می گوید: «این اشتباه بزرگی بود که بحرینی ها مرتکب شدند. هیچ تیمی نباید در میانه تورنمنت بازی ها را ترک کند. آنها باید می ماندند و با هم صحبت می کردیم. بی شک فدراسیون جهانی از کنار این مسئله به سادگی عبور نمی کند.»

شایعه دوپینگ بازیکن های عربستانی و حضور نیافتن یکی از بازیکن های این تیم در اتاق آزمایش دوپینگ و پس ازآن پیشنهاد دریافت رشوه برای لاپوشانی این موضوع نیز از جمله اتفاقات دیگر این تورنمنت بود. سیزدهمین دوره جام ملت های آسیا یک نکته بارز دیگر هم با ادوار گذشته داشت و آن حضور چشمگیر تماشاچیان اصفهانی به خصوص هنگام برگزاری بازی های تیم ایران بود. از این اتفاق خرسند همه تیم های آسیایی شگفت زده شدند و ناظران جهانی نیز آن را بسیار مهم دانستند.

● یک فرصت بزرگ

بدون تردید میزبانی جام ملت های آسیا فرصت بزرگی بود تا تیم ایران برای نخستین بار به مرحله نهایی رقابت های جام جهانی صعود کند اما این موقعیت به راحتی از دست رفت. تیم کشورمان اگرچه در گام نخست با نتیجه ۲۸ـ۳۶ از سد چین گذشت و در مسابقه دوم نیز لبنان را ۳۴ بر ۲۷ از پیش رو برداشت اما نداشتن تنوع تاکتیکی در دیگر دیدارها تیم ملی را به بن بست رساند. به طوری که در چهار بازی بعدی تنها یک بار و با حرف و حدیث فراوان برنده از زمین خارج شد. شاگردان یوری حکیم اف مقابل بحرین در حالی که نیمه نخست را ۲۰ بر ۱۸ پیروز بودند. در نهایت ۳۲ـ۳۳ بازنده شدند، در برابر کویت پیروزی ۳۵ بر ۳۴ را رقم زدند اما در مواجه با کره جنوبی و عربستان به ترتیب ۳۳ بر ۲۴ و ۲۴ بر ۲۳ شکست را پذیرفتند تا جایگاه چهارمی دوره قبل را تکرار کنند. شاید اگر هر یک از تیم های حاضر در جام ملت ها از پشتوانه تحسین برانگیز تماشاگران ایران برخوردار بودند نتیجه ای به مراتب بهتر از آنچه نصیب تیم کشورمان شد را از آن خود می کردند اما یوری حکیم اف و شاگردانش به این شانس بزرگ پشت پا زدند و انتقادهایی را هم متوجه خود دیدند. تیم ایران با در نظر گرفتن رتبه ای که در جدول رده بندی از آن خود کرد نسبت به دوره پیشین هیچ پیشرفتی نداشت و این در حالی بود که از امتیاز میزبانی برخوردار بود. هرچند که مسئولان هندبال کشور در توجیه این ناکامی تزریق برخی نیروهای جوان به ترکیب تیم و سرمایه گذاری برای بازی های آسیایی ۲۰۱۰ گوانگ ژو را مطرح می کنند اما اگر واقع بین باشیم اشکالات فنی بسیاری را در تیم ایران دیدیم که تا پایان مسابقات پابر جا ماند و هیچ تلاشی از سوی کادر فنی برای رفع آن به چشم نیامد. شاید مهم ترین ضعف تیم ایران در بازی های مهم واگذاری نیمه مربیان بود. جدای از بازی با کویت در سایر دیدارهای حساس، حریفان نیمه مربیان را از چنگ کادر فنی تیم ایران در آوردند و این انکارناپذیر است. ضعف قوای جسمانی هم در بین بازیکنان ایرانی مشهود بود که گروهی این موضوع را به باور نداشتن کلیم اف به بدنسازی اختصاصی ربط می دهند. تیم ملی که با تاکتیکی یکنواخت مقابل همه حریفان تنها به شکافتن عمق خط دفاعی آنها چشم داشت کمتر از گوش ها و بازیکن های بغل زن بهره می گرفت و بدین ترتیب بودکه وقتی با دفاع فشرده ای مثل کره مواجه شد به بن بست رسید. هرچند در پایان تورنمنت رحیم مؤمنی زاده به عنوان بهترین بغل زن چپ آسیا انتخاب شد اما این بازیکن همواره با جهش های بلندی که داشت در پستی دیگر انجام وظیفه می کرد تا راهگشا و تاج بخش به عنوان دو بغل زن در ترکیب تیم ملی قرار گیرند. شاید تیم ایران جزو معدود تیم های جام ملت ها بود که کمترین کارایی را در استفاده از بازیکن های بغل زن داشت. ناهماهنگی ها در دفاع که با حرکت سریع مهاجمان حریف شکافته می شد و نیز استفاده نکردن از توپ های ریباند شده و دوم هم جزو نکات بارزی بود که در بازی تیم کشورمان به چشم می آمد. مجموع این مشکلات و عواملی دیگر مثل مشکلات روحی دست به دست هم دادند تاهندبال ایران یک فرصت بزرگ را برای رسیدن به دروازه های جهانی از دست بدهد. علیرضا رحیمی رئیس فدراسیون هندبال با اشاره به رقابت های جام ملت های آسیا می گوید: «به قرار گرفتن روی سکوها خیلی امیدوار بودیم و این یک افتخار واقعی بود اما باید نقاط ضعف خود را برطرف کنیم تا در آینده به اهدافمان دست یابیم. قصد توجیه ندارم اما غیبت چند بازیکن سرنوشت ساز به خاطر مصدومیت ۳۰درصد از توان ما را کم کرد. با این حال اعتراف می کنم سایر تیم ها نیز بازیکنان مصدوم داشتند. به هرحال شاید تا سال ها چنین فرصتی نصیب تیم ایران نشود و باید به راهمان برای پیشرفت ادامه بدهیم». وی در تشریح مشکلات تیم ملی در این دوره از مسابقه ها توضیح می دهد: «بازیکن ها تلاش خود را کردند. از عملکرد آنها راضی ام و در پی توجیه ناکامی نیستم. فکر می کنم تیم ما بدنسازی خوبی نکرد. البته با مشکلات خاصی نیز مواجه شدیم. از طرفی نمی توانستیم لیگ را تعطیل کنیم و از طرفی دیگر برخی از باشگاه ها نیز بدنسازی خوبی نداشتند.»

درخصوص مشکلات تیم ملی ایران تاکاشی گامو سرمربی تیم ژاپن نظر جالبی ارائه کرده است. وی پس از تماشای دو، سه بازی تیم ایران مدعی شد این تیم از ناهماهنگی بازیکنانش رنج می برد و با این که بازیکن هایی بلندقد و با فیزیک مناسب در اختیار دارد اما بیشتر به حرکات انفرادی دل می بندد و از کارهای گروهی در این تیم خبری نیست.

● ضعف جسمانی

هانی زمانی عضو باسابقه تیم ملی هندبال در بررسی علل ناکامی تیم کشورمان ضعف قوای جسمانی و مشکلات دفاعی رامدنظر قرار می دهد. وی می گوید: «بعداز چند بازی دیگر هیچ نیرویی برایمان باقی نمانده بود. از طرفی مشکل اصلی ما در خط دفاع است که بازیکنان حریف به راحتی به سمت دروازه ما یورش می آوردند. در بسیاری از لحظات حتی نحوه جایگیری بازیکنان بسیار اشتباه بود و این عامل را کسانی که از هندبال سررشته دارند تأیید می کنند. رحیم مؤمنی زاده که در تیم منتخب آسیا نیز جای گرفته است در تأیید حرف های همتیمی خود می گوید: «حبیبی و صادقی دو مربی تیم ملی با بچه ها کار بدنسازی می کردند اما یوری کلیم اف ، سرمربی تیم اعتقاد چندانی به بدنسازی نداشت. ما در نیمه های دوم کم می آوردیم که این به بدنسازی بر می گشت. البته فکر می کنم از لحاظ تاکتیکی مشکلی نداشتیم و اگر رجبی و پیمان صادقی قبل از شروع رقابت ها مصدوم نمی شدند وضع تیم ما خیلی بهتر می شد.» محسن اخگر یکی از اعضای کادر فنی تیم ملی نوع برنامه ریزی فدراسیون و تصمیم های نامناسب سرمربی تیم را جزو عوامل شکست تیم ایران در راه صعود به جام جهانی عنوان می کند. وی البته پا را فراتر می گذارد و با بیان این که کلیم اف در آرایش بازیکنان در زمین خوب عمل نمی کند یادآور می شود بازیکن بزرگ سال های دور شوروی سابق مربی بزرگی نمی تواند باشد و به همین خاطر کادر فنی تیم ملی از پتانسیل بالای بازیکن ها بهره لازم را نگرفته است. کیوان صادقی یکی دیگر از مربیان تیم ملی نیز گفته است: تیم ایران با سیستم یکنواختی به مصاف حریفان رفت و این موضوع باعث شد تا حریفان به راحتی تاکتیک های تیم ایران را خنثی کنند. این مربی تأکید می کند: برای بهبود شرایط و پیشرفت بیشتر باید کار کارشناسی صورت گیرد و فدراسیون نیز با در نظر گرفتن همه جوانب تصمیم درستی را اتخاذ کند. صادقی همچنین می گوید: «تیم ما با مشکلات بدنی زیادی مواجه بود. بچه ها در نیمه نخست خوب کار می کردند اما در وقت دوم دیگر توان مقابله با حریف را نداشتند و اشتباهات مکرری از آنها سر می زد. از طرفی یوری کلیم اف به پیشنهاد همکارانش برای تغییر سیستم توجهی نداشت و در نهایت هیچ تغییری در تاکتیک ها ندیدیم. نمی دانم چرا یوری کلیم اف معتقد است تیم ملی همیشه با سیستم یکنواختی کار کند »

قاسم شعبانپور سرمربی سابق تیم کابل خودرو سبزوار و مدیر فنی تیم جوانان ایران هم نسبت به تاکتیک و کیفیت بازی های تیم ملی نگاه خوشبیانه ای ندارد. این کارشناس توضیح می دهد: «ما وقتی که حریفان تغییر سیستم می دادند توانایی کوچینگ تیم ملی را نداشتیم و حتی در بازی با عربستان در دقایقی که حریف دو یار کمتر داشت با همان تدبیر قبلی به کارمان ادامه دادیم و علاوه بر این که گلی به ثمر رساندیم از حریف گل هم دریافت کردیم. این موضوع اصلاً خوشایند نیست. از طرفی ارنج تیم ما خوب نبود و بازیکنی که بارها توپ خراب می کرد یار تعویضی نداشت. در خط دفاع نیز بسیار باز بازی می کردیم.»

بررسی های کارشناسان و نظرات مربیان و بازیکنان انتقادهایی را متوجه یوری کلیم اف سرمربی روس و پا به سن گذاشته تیم ملی می کند. برخی ها معتقدند با وجود خدمات مؤثری که این مربی در سال های قبل در هندبال ایران داشته است دیگر حرف تازه ای برای پیشبرد اهداف تیم ملی ندارد و عمر مربیگری اش در تیم ملی ایران به سر آمده است.

رحیمی رئیس فدراسیون هندبال در این باره می گوید: کلیم اف از ما درخواست قطع همکاری کرده و با این پیشنهاد موافقت کرده ایم. تلاشمان بر این است یک مربی بزرگتر جذب کنیم. امیدواریم رئیس فدراسیون بازنگری به برنامه های خود و همکارانش را نیز داشته باشد. وقتی سرمربی تیم ملی یکی دو روز پس از قرعه کشی جام ملت ها حتی از نام حریفان خود آگاه نیست و در تماس خبرنگار «ایران» با تلفن همراهش، اقدام به یادداشت نام رقبا می کند، نمی توان این بی تفاوتی را تنها به نام سرمربی خارجی تیم ملی ثبت کرد.

علی رضایی