صنعت بسته بندی بورس فراموش شده

یک محصول غذایی از اولین مراحل تولید و سپس در روند انتقال وجابجایی به واسطه ها و سپس فروشگاهها تا رسیدن به مرحله پایانی یعنی جای گرفتن در سبد خرید مصرف کننده و حتی در طول دوره مصرف با مخاطبان بسیاری مواجه خواهد شد

یک محصول غذایی از اولین مراحل تولید و سپس در روند انتقال وجابجایی به واسطه ها و سپس فروشگاهها تا رسیدن به مرحله پایانی یعنی جای گرفتن در سبد خرید مصرف کننده و حتی در طول دوره مصرف با مخاطبان بسیاری مواجه خواهد شد. وقتی یک محصول درارتباط مستقیم یا غیرمستقیم با مخاطب قراربگیرد، در دستان او باشد و یا تنها درمسیر نگاه اواطلاعات ، انتقال اطلاعات ازمحصول به مخاطب بلافاصله آغاز می شود. هر مخاطب با توجه به این که چه نوع ارتباطی با محصول دارد، به آن محصول توجه می کند و به دنبال اطلاعات لازم و مورد نیازخود متوجه می شود.

هنر بسته بندی قدمتی به درازای عمر نسل بشر دارد. از زمانی که انسان غارنشین باقیمانده گوشت شکار را برای نگهداری درزمانی طولانی تردربرگ های درختان می پیچید، بسته بندی معنا گرفت.

بسته بندی چراغ قرمزی است در برابر توقف عابران جلوی ویترین خرده فروشی ها و به حق آن را به عنوان فروشنده خاموش می شناسند.بسته بندی چهره کالاست چون مشتری از طریق بسته بندی محصول را شناسایی می کند. بسته بندی پیام تولیدکننده را به خریدار می رساند و بین آنها ارتباط برقرار نموده و اطلاع رسانی می کند.

بسته بندی به محصول شخصیت می دهد ومحافظت ازکالا را دربرابر ضربه ، رطوبت، شرایط اقلیمی، بوها، ارتعاش، میکروارگانیسم ، فشار، متلاشی شدن وحشرات به عهده دارد.

تعدادی از تئوریسین های بازاریابی از بسته بندی به عنوان پنجمین متغیر قابل کنترل در بازار (در کنار محصول، قیمت، مکان و ترفیع) یاد می کنند.امروزه بسته بندی به عنوان یک صنعت دردنیا معرفی ومطرح می شود و برای آن انواع مختلفی برمی شمرند.در بعضی موارد بسته بندی پس از مصرف شدن محتوای اصلی کاربرد مجدد پیدا می کند یا این که پس از مصرف دور ریخته می شود .

بسته بندی به عنوان یکی از ابزارهای مهم بازاریابی شناخته می شود و شرکتها و دولتها برای افزایش توان رقابتی خود در بازارهای داخلی وخارجی از آن سود می برند. امروزه از بسته بندی فقط برای محافظت از کالا استفاده نمی شود، بلکه برای آن نقشها و مسئولیت های زیادی قائلند، ازجمله این که ارزش افزوده ایجاد می کند و به خریدار پرستیژ و اطلاعات می دهد.

گفتنی است، نباید هزینه بسته بندی آنقدرزیاد باشد که بهای فروش کالا را نسبت به کالاهای مشابه غیرقابل رقابت کند. بلکه باید طوری طراحی شود که دسترسی به کالا راحت بوده و به راحتی نیز قابل حمل باشد.به خود کالا لطمه نزند و مطابق با استانداردها، مقررات بازار وکشورمورد نظر باشد. همچنین مواد مصرفی باید قابل بازیافت باشد، تولید آشغال نکند و به محیط زیست لطمه نزند. بسته بندی باید طوری باشد که قابلیت هدیه دادن را داشته باشد و با شرایط آب و هوایی کشور مورد نظرهمگون وهماهنگ باشد.اوزان کشورهدف را در نظر داشته باشد و فرهنگ و سلیقه وعادات خریداران نیز در نظر گرفته شود و با ساختار بازار خرده فروشی سازگاری داشته وسطح درآمد و قدرت خرید مشتریان را درنظر داشته باشد.

به طورکلی در بسته بندی محصولات دو جنبه عمده کاربردی بودن و جذابیت باید مورد توجه قرارگیرد.هدف اصلی از تهیه بسته، حفظ و نگهداری خواص محصولات و دسترسی راحت به محتویات داخل بسته است. به علاوه هریک ازعوامل توزیع و مصرف نیزاز بسته بندی انتظاراتی دارند. برای مثال خرده فروشان بسته بندی را نیاز دارند تا به راحتی در معرض دید و نمایش خریداران قرارگیرد ویا دراندازه های متفاوت باشد تا با قدرت خرید مشتریان گوناگون متناسب باشد. مصرف کنندگان نیز نوعی از بسته بندی را می پسندند که به راحتی قابل حمل باشد و به راحتی به محتویات آن دسترسی پیداکنند.

هزینه بسته بندی نباید قیمت تمام شده محصول را به حدی بالا ببرد که تعداد قابل توجهی ازمشتریان ازخرید محصول منصرف شوند. بدون شک بخش کشاورزی درکشورما که ازدیرباز نقشی مهم دراقتصاد داشته ،هم اینک نیزهمچنان اهمیت خود را حفظ کرده است.این بخش درعرصه های تولید محصولات زراعی، باغی، دام و طیور، شیلات وآبزیان و صنایع تبدیلی وابسته حدود ۱۵ درصد تولید ملی کشور را دراختیار داشته و مستقیم وغیرمستقیم حدود ۵ میلیون نفرمن جمله ۵ میلیون نفر کشاورز را که با احتساب خانوارهایشان ۴۰ درصد جمعیت را تشکیل می دهد شاغل نموده است.

موقعیت متنوع اقلیمی و آب وهوایی و شرایط مناسب خاک به ویژه دربرخی نقاط و همچنین امکان بالقوه دسترسی به آب مورد نیاز که طی سالهای اخیر با احداث سدهای مختلف در کشور وضعیت مساعدتری را یافته، بستری را فراهم کرده است که درصورت برنامه ریزی علمی و توجه ویژه دولت و سازماندهی مناسب می تواند هم بخشی از مشکل بیکاری امروز جامعه را حل نموده و هم میزان تولید را از ۹۰ میلیون تن فعلی طی مدت ۱۰ سال به ۲۰۰ میلیون تن برساند و در خصوص برخی محصولات که کشور ما دارای مزیت در تولید آنهاست نظیر پسته ، زعفران، زیره، مرکبات ، انار و انواع میوه ها و سبزیجات و حتی محصولات استراتژیک نظیر شکر و دانه های روغنی و همچنین مواد غذایی بخشی از بازار جهانی به ویژه اتحادیه اروپا را که سخت نیازمند چنین محصولاتی است دراختیار گیرد.

درحال حاضر این بخش با تامین ۸۵ درصد نیازهای غذایی و ۹۰ درصد مواد اولیه صنایع تبدیلی کشاورزی و دارا بودن ۲۵ درصد سهم صادرات غیر نفتی و درصد بالایی از اشتغال کشورنقش تعیین کننده ای دراقتصاد دارد. ازبین ۶۶ محصول اصلی کشاورزی، ایران از تولیدکنندگان عمده در ۲۵ نوع آن می باشد که اغلب آنها جزو محصولات باغی می باشند و از نظر تنوع محصولات ایران رتبه سوم را درجهان داراست.

امروزه علیرغم مشکلات تولید و پایین بودن عملکرد محصولات کشاورزی نسبت به منابع به کار رفته، ( پایین بودن بهره وری) به دلیل وسعت زیاد، گوناگونی اقلیم در کشور، ایران دربسیاری از محصولات کشاورزی مانند پسته، زعفران، مرکبات، سیب، انگور، خرما، خشکبار، زیره و غیره ازعمده تولیدکنندگان و صادرکنندگان درجهان شناخته شده است. با این وجود و با وجود مزیت های نسبی فراوان ، سهم ایران درتجارت جهانی به مراتب کمتر از تولید جهانی است. به ویژه ایران دربسیاری ازمحصولات صادرکننده مهم در بازارهای جهانی است. اما ارزآوری صادرات محصولات کشاورزی کمترازمقدار واقعی آن می باشد.

تدوین استراتژی مناسب و تعیین کننده قطب های صادرات محصولات کشاورزی تحت عنوان بازارهای فرابورسی (OTC) بین المللی که صادرات محصولات کشاورزی به کشورهای عضو اکو، کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی ( OIC ) و کشورهای حوزه خلیج فارس افزایش یابد. بازار یک محصول ، یک بخش یا یک نظام اقتصادی، به مثابه صحن نمایش می باشد که تمام زحمات و تلاش ها درآن جلوه پیدا می کند. یک بازار وسیع و کارا قادر است علاوه بر انجام معامله و تقسیم ثروت ، انگیزه افزایش تولید را بیشتر کرده و سرمایه ها را به سمت تولید بکشاند. هیچ صنعتی ولو با تکنولوژی مدرن قادر به ادامه فعالیت در بلند مدت نبوده، مگر اینکه به بازارمطمئنی دستیابی داشته باشد. بازارمحصولات کشاورزی درایران ازکارایی پایینی برخورداراست. سهم کم تولیدکننده ازقیمت نهایی مصرف کننده ، ریسک بالا، عدم شفافیت اطلاعات و رانت های حاصله، کنترل شدید وگاها غیرلازم توسط دولت به نحوی که مکانیزم های بازارغیرفعال می شود، ازجمله شواهد کارآیی پایین بازارمحصولات کشاورزی درایران است.

حفظ ساختار فعلی موجب خواهد شد نیاز به دخالت دولت بیشتراحساس گردد و در زمانی که دولت قادر نباشد کنترل بازار را ادامه دهد، صدمات سنگینی نصیب تولیدکنندگان خواهد شد. بنابراین لازم است دولت برنامه هایی برای اصلاح این ساختار داشته باشد و آن را به اجرا بگذارد. مهمترین راه اصلاح ساختار، ایجاد و تقویت بازارهای جدید است . بورس کالای کشاورزی به عنوان بازار رقابتی مدرن می تواند از چنین قابلیتی برخوردار باشد. امنیت معاملات، رقابتی کردن بازار، شفافیت واز بین بردن رانت اطلاعاتی از جمله پیامدهای بورس کالای کشاورزی است. این سازمان که اکنون در مراحل اولیه فعالیت قراردارد باید مورد حمایت قرارگرفته و توسعه آن در آینده نزدیک صورت پذیرد. علاوه بر بورس، بازارهای فرابورسی نیزمی تواند برای محصولاتی که در بورس امکان مبادله آن وجود ندارد، تاسیس وتقویت گردد. با توجه به تاثیر پارامترهای روانی (شایعات، اخبار غیرموثق، پیش بینی ها ) بر رونق و رکود بازار لازم است این اثرات از طریق صندوق ها و یا شرکت هایی که نقش بازارسازی دارند، تعدیل یا محو شود. یکی از نکات مهم نقش گسترده دولت است که باید طی یک برنامه زمان بندی شده محوگردد تا این که درآینده نزدیک دولت به جای نقش کارفرما ، نقش ناظر را ایفاء کند.

در پایان می توان گفت، سهم کم تولیدکننده از قیمت نهایی مصرف کننده ، ریسک قیمت در بازار، عدم کارایی اقتصادی دربازار، عدم شفافیت در بازار، کمبود مراکز ذخیره سازی محصولات کشاورزی، کمبود سردخانه درمناطق عمده تولید محصولات باغی، استاندارد ودرجه بندی ، انحصارگر عمل کردن لایه های اولیه بازار درمحصولات کشاورزی و مشکلات گمرکی از جمله مشکلات بازارداخلی محصولات کشاورزی است. به منظور حل این مشکلات می توان نسبت به تشکیل واحدهای بازاریابی از خود تولیدکنندگان جزء ، ایجاد بازار بورس کالا برای برای محصولات زراعی با عرضه و تقاضای گسترده، ایجاد بازار فرابورسی برای محصولات فسادپذیر مانند محصولات باغی، گل و گیاهان زینتی ، حمایت گسترده دولت در ایجاد بازارهای بورسی و فرابورسی ، نقش داشتن دولت در بازار به صورت نظارتی نه دخالتی و ایجاد شرکت های سرمایه گذاری اقدام کرد.

● روش های نوین بسته بندی

بررسی ماندگاری فرآورده ها در بسته بندی با اتمسفر اصلاح شده (MAP)

هدف از این مقاله آنالیز تغییرات پارامترهای کیفی فرآورده های بسته بندی شده در اتمسفر اصلاح شده وابسته به ترکیب اصلی مخلوط گازها در بسته بندی است. بادام زمینی های بسته بندی شده در کیسه های ورقه ورقه فلزی به عنوان ماده ای اولیه برای آزمایش استفاده می شدند. سه نسخه از ترکیب اولیه مخلوط گازها که استفاده می شود عبارت است از:

% ۱ – ۰ O۲ (N۲% ۱۰۰ – ۹۹)، O۲ % ۳ – ۱ (N۲% ۹۹ – ۹۷) و O۲ % ۶ – ۳ (N۲% ۹۹ – ۹۷).

آزمون ها طی ۱۳ ماه انبارداری در دوره های یک ماهه (۴ هفته ای) انجام می شود. در این مدت تغییرات پارامترهای کیفی فرآورده مثل شاخص کل کیفیت حسی (ITSQ)، مقدار اسید (AV)، مقدار پراکسید (PV) و محتوای آب تجزیه و تحلیل می شود. آزمون ها مشخص می کند که ترکیب اولیه مخلوط گازها در بسته بندی یک فاکتور مهم است که روی تغییرات در پارامترهای کیفی، به ویژه شاخص کل کیفیت حسی، مقدار اسید و محتوای آب اثر می گذارد.

● معرفی MAP:

مفهوم استمسفر اصلاح شده برای کالاهای بسته بندی شده شامل محدوده اتمسفر اصلاح شده یک فرآورده غذایی توسط خلا، فشار گاز یا تراوایی کنترل شده بسته است که بدینگونه فعالیت های شیمیایی، آنزیمی و میکروبی کنترل می شود به طوری که از کاستی های مهمی که ممکن است اتفاق بیفتد اجتناب و یا کاسته می شود. این روش نگهداری کیفیت تازه فراورده های غذایی را بدون عملیات حرارتی و شیمیایی به کار رفته توسط تکنیک های نگهداری قابل رقابت مانند کنسرو کردن، فریز کردن، خشک کردن و فرایندهای دیگر میسر می کند.

تکنیکهای MAP در حال حاضر در محدوده وسیعی از غذاهای تازه یا سرد شده شامل غذاهای نیم پخته، ماکیان و ماهی، پاستای تازه، میوه و سبزیجات و اخیرا قهوه، چای، غذاهای آماده و فرآورده های نانوایی استفاده می شود. به نظر می رسد مطالعه مواد اولیه در دسترس به عنوان اطلاعاتی در زمینه برآورد وسیعی از کیفیت فراورده های بسته بندی شده در مخلوط گازها که پیش بینی ماندگاری فراورده بسته بندی شده را تسهیل کند کافی نیست.

ماهیت تحقیق که باتوجه به عوامل تعیین کننده ی تغییرات کیفی در فراورده های بسته بندی شده در اتمسفر اصلاح شده، نسبتا انتخابی بود تا تا تاریخ معینی هدایت شد. برای نمونه C.jager تحیقیق را جهت تاثیر مخلوط گازهای استفاده شده در بسته بندی میوه ها (مانند توت فرنگی) روی درجات کیفیت حسی هدایت کرد. او خود را به آنالیز فراورده های موجود در بازار محدود کرد و هیچ تلاشی در زمینه در نظر گرفتن تغییرات رخ داده طی انبارداری نکرد.

کار تحقیق به وسیله M.washuttl، B.wepner و M.Tacker درباره گوشت، ماهی و فراورده های نانوایی نیز در مسیری مشابه انجام شد. کار آزمایشگاهیC.Cardelli، T.Labuga به تعیین دوره های تئوری مشخص ماندگاری فراورده های انتخاب شده (به عنوان مثال قهوه) منجر شد. بهرحال این مواد به عنوان فراورده های بسته بندی شده با اتمسفر اصلاح شده به کار نرفتند. از تحقیقات بالا این نتیجه حاصل شد که ماندگاری فراورده ها اگر بسته بندی با مخلوطی از گازها پر شود می تواند گسترش یابد. هدف از این تحقیق، آنالیز کردن تغییرات در پارامترهای کیفی انتخاب شده ی فراورده های بسته بندی شده با MAP و محتوای اکسیژن در بسته بندی وابسته به ترکیب اصلی مخلوط گازها در بسته بندی است.

اثر آنتی اکسیدانها و مواد بسته بندی بر ماندگاری غلات صبحانه غذا یکی از احتیاجات اصلی زندگی است. منابع مختلف غذایی، شامل غلات، گوشت، سبزی و میوه‌، شیر و فرآورده‌های لبنی و غیره هستند. در اکثر کشورهای دنیا غلات به‌عنوان ماده اصلی غذایی مورد استفاده قرار می‌گیرند. دانه‌های غلات ارزان‌ترین منبع تامین انرژی و پروتئین در در رژیم غذایی انسان هستند. امروزه غلات صبحانه‌ای به صورت فرآیند‌شده مورد استقبال زیاد مصرف‌کنندگان قرار گرفته است.

یک یا چند نوع از دانه‌های غلات یا بخش‌های آسیاب‌شده آنها اجزا اصلی غلات صبحانه‌ای را تشکیل می‌دهند. دانه‌های اصلی مورد استفاده در غلات صبحانه‌ای ذرت، گندم، برنج، جو و جو دوسر هستند. به منظور افزایش ارزش غذایی غلات صبحانه‌ای مواد مختلفی مانند مغزهای بادام و گردو به آنها اضافه می‌شود. اما به علت حساسیت این مواد نسبت به عوامل مختلف، زمان ماندگاری محصول نهایی کاهش می‌یابد و بنابراین تولید‌کنندگان غلات صبحانه‌ای با انجام تحقیقات مختلف در پی طولانی ساختن زمان ماندگاری این محصولات با استفاده از راه‌حل‌های متفاوت هستند. افزودن آنتی‌اکسیدان‌ها به غلات صبحانه‌ای حاوی دانه‌های چرب، یکی از این راه‌حل‌هاست. زیرا این مواد می‌توانند مرحله فساد را به تاخیر انداخته یا از ایجاد طعم اکسیدی در ذرت، گندم، جو و جو دوسر جلوگیری کنند.

آنتی‌اکسیدان‌ها به‌طور وسیعی به عنوان افزودنی‌های غذایی برای بهبود پایداری و جلوگیری از اکسیداسیون چربی‌ها و طولانی کردن زمان ماندگاری به ویژه برای محصولات خشک‌شده و مواد غذایی حساس به اکسیژن مورد استفاده قرار می‌گیرند. آنتی‌اکسیدان‌ها همچنین می‌توانند در ترکیب فیلم‌های پلاستیکی برای پایداری پلیمر و حفاظت فیلم‌ها از دگراداسیون استفاده شوند. بیشتر آنتی‌اکسیدان‌ها باعث حفاظت دانه‌های غلات و مغزها می‌شوند. غلات صبحانه‌ای خشک اغلب توسط آنتی‌اکسیدان‌ها، به خصوص BHA، (Butylated hydroxyl anisole) و (Butylated hydroxyl toluene) پایدار می‌شوند.

بسته‌بندی وسیله ایجاد شرایط محیطی صحیح برای حفاظت از مواد غذایی است. زیرا مواد غذایی به وسیله عوامل محیطی مختلف تحت تاثیر قرار می‌گیرند و از این‌رو نیازمند بسته‌بندی‌های متفاوتی هستند.

مواد عمده بسته‌بندی برای غلات صبحانه‌ای پلیمرهای سنتتیک و آلومینیم فویل است. فایده اصلی آلومینیوم فویل قابلیت زیاد آن در جلوگیری از نفوذ رطوبت است که در صورت استفاده مناسب و صحیح از آن تقریبا به صفر می‌رسد.

تغییرات بو و طعم مشکل عمده غلات صبحانه‌ای حاوی مغزهای آجیلی است که علت اصلی کوتاهی زمان ماندگاری این محصولات نیز هست. بنابراین برای طولانی‌تر کردن زمان ماندگاری باید از فساد چربی موجود در مغزهای بادام و گردوی مورد استفاده در غلات صبحانه‌ای جلوگیری شود. ارائه راه حلی در این مورد هدف اصلی انجام تحقیقی توسط بوت M.S.Butt و همکارانش در دپارتمان تکنولوژی مواد غذایی دانشگاه کشاورزی فیصل‌آباد پاکستان بوده است.

آنها این تحقیق را روی یک نوع از غلات صبحانه‌ای با ترکیب پوره گندم برشته ۲۵ گرم، پوره جو برشته ۱۵ گرم، پودر شیر بدون چربی ۱۰ گرم، برگه‌های ذرت ۱۰ گرم، برگه‌های برنج ۱۰ گرم، برگه‌های گندم ۱۰ گرم، مغز بادام ۱۰ گرم و مغز گردو ۱۰ گرم انجام داده‌اند. آنتی‌اکسیدان‌های مورد استفاده آنها BHA (۰۲/۰ درصد)، BHT (۰۲/۰ درصد)، BHA/BHT (۰۱/۰ درصد + ۰۱/۰ درصد) بود. و از (Bi – oriented polypropylene) و HDPE (High density polyethylene) و آلومینیوم فویل برای بسته‌بندی استفاده کردند. تعیین میزان رطوبت، چربی، پروتئین، خاکستر، فیبر و کربوهیدرات‌ها بعد از آماده‌سازی محصول و قبل از بسته‌بندی و میزان بوگرفتگی، پراکسید و رطوبت در فواصل ۱۵ روزه تا مدت ۶ ماه با استفاده از روش‌های توصیه شده توسط انجمن شیمی‌دان‌های غلات آمریکا (۲۰۰۰ و AACC) ارزیابی شد. رنگ، طعم، مزه، حالت خمیری و قابلیت پذیرش محصول نیز در همین فواصل به طور ارگانولپتیک توسط پنج دارو با استفاده از روش‌های توصیه شده لارموند (Larmond) مورد ارزیابی قرار گرفت.

(Laboratory Methods for sensory evaluation of foods Canada , Department of Agr. Pub. No. ۱۶۳۷)

براساس نتایج حاصل از تجربه‌های فیزیکوشیمیایی و تحلیل‌های آماری رطوبت محصول طی مدت نگهداری در همه نمونه‌ها افزایش یافت. حداکثر جذب رطوبت در نمونه‌های بسته‌بندی شده در Bopp بود در حالی که در نمونه‌های بسته‌بندی شده در آلومینیوم فویل میزان جذب رطوبت ناچیز و نمونه‌های بسته‌بندی شده در HDPE متوسط جذب رطوبت را داشتند.

حداکثر اسیدیته (ترشیدگی) در نمونه‌های شاهد که بدون مواد آنتی‌اکسیدان تهیه شده بود و حداقل آن در نمونه‌های حاوی آنتی‌اکسیدان BHT ۰۲/۰ درصد که در آلومینیوم فویل بسته‌بندی شده بود مشاهده شد. اسیدیته نمونه‌های حاوی آنتی‌اکسیدان BHA و در بسته‌بندی‌های مختلف کمتر از نمونه‌های شاهد و در نمونه‌های حاوی اکسیدان BHT ، در بسته‌بندی‌های غیر آلومینیوم فویل کمی بیشتر از این نوع بسته‌بندی بود. دلیل افزایش اسیدیته محصول این است که اکسیداسیون چربی، اسیدیته محصولات را به علت افزایش در مقدار پراکسیدها افزایش می‌دهد. بررسی‌های سلیم و همکارانش (Salim et al) در سال ۱۹۸۶ و یونگ (young) در سال ۱۹۹۱ نیز نشان‌دهنده این است که با افزودن مغز بادام به غلات صبحانه‌ای، اسیدیته به علت حضور پراکسیدها افزایش می‌یابد.

نتایج تجزیه‌های شیمیایی نیز نشان داد عدد پراکسید در نمونه‌های شاهد (بدون مواد آنتی‌اکسیدان) حداکثر بود. حداقل عدد پراکسید در نمونه حاوی آنتی‌اکسیدان BHA و در بسته‌بندی‌های مختلف کمتر از نمونه‌های شاهد و در نمونه‌های با آنتی‌اکسیدان BHT با بسته‌بندی‌های غیر از آلومینیوم فویل بیشتر از آن بود. ایگان (Eagan) نیز در سال ۱۹۸۱ گزارش کرد که عدد پراکسید برای روغن‌ها و چربی‌های تازه معمولا کمتر از meg۱۰ بر کیلوگرم و برای روغن‌ها و چربی‌های کهنه بیشتر از meg۲۰ بر کیلوگرم است.

برای ارزیابی میزان فساد و بوگرفتگی در نمونه‌ها از آزمون kries به فواصل ۱۵ روز تا ۶ ماه استفاده شد و نتایج نشان داد که نمونه‌های حاوی آنتی‌اکسیدان‌ها که با آلومینیوم فویل بسته‌بندی شده بود بهترین نتایج را بعد از ۶ ماه نگهداری به دست داده است. هیچ نمونه‌ای فاسد نشده بود زیرا نور تاثیر آنتی‌اکسیدان‌ها را کاهش می‌دهد و آلومینیوم فویل محصول را از نور محافظت می‌کند و میزان جذب رطوبت محصولات بسته‌بندی شده با آن بسیار ناچیز است.

نتایج آزمایش‌های حسی محصول نشان داد که رنگ و قابلیت جویدن محصول در طول مدت ۶ ماه نگهداری مشابه و تفاوت‌های ناچیزی در نمونه‌ها وجود داشت. در بررسی طعم، عطر و قابلیت پذیرش محصول حداکثر امتیاز به نمونه حاوی آنتی‌اکسیدان BHT ۰۲/۰ درصد با بسته‌بندی در آلومینیوم فویل و حداقل آن به نمونه شاهد (بدون آنتی‌اکسیدان) با بسته‌بندی Bopp تعلق گرفت. بر پایه آزمایش‌های فیزیکوشیمیایی و خواص حسی محصولات نمونه‌های آلومینیوم فویل با BHT ۰۲/۰ درصد و آلومینیوم فویل با BHA ۰۲/۰ درصد و آلومینیوم فویل با BHT/BHA ۰۲/۰ درصد بعد از ۶ ماه نگهداری هیچ‌گونه فسادی را نشان ندادند. در حالی که نمونه‌های شاهد (بدون مواد آنتی‌اکسیدان) بسته‌بندی شده در BOPP و HDPE به ترتیب بعد از ۵/۲ و ۵/۳ ماه فاسد شدند. نمونه‌های HDPE با BHA ۰۲/۰ درصد و HDPE با BHT ۰۲/۰ درصد و HDPE با BHT/BHA ۰۲/۰ درصد بعد از پنج‌ماه و نیم فاسد و نمونه‌های BOPP با BHA ۰۲/۰ درصد و نیز BOPP با BHT/BHA ۰۲/۰ درصد بعد از چهارماه و نیم و BOPP با BHT ۰۲/۰ درصد پس از پنج ماه و نمونه شاهد (بدون آنتی‌اکسیدان) با بسته‌بندی آلومینیوم فویل بعد از پنج ماه فاسد شدند.

در مجموع نتایج آزمایش‌های به عمل آمده نشان داد آنتی‌اکسیدان‌ها به ویژه BHT ۰۲/۰ درصد و استفاده از بسته‌بندی آلومینیوم فویل بهترین نتایج را برای حفاظت از محصول ایجاد می‌کنند. زیرا آلومینیوم فویل علاوه بر جلوگیری از جذب رطوبت محصول را از نور که باعث کاهش اثر آنتی‌اکسیدان‌ها می‌شود نیز حفاظت می‌کند.

رای غنی‌سازی و افزایش ارزش غذایی محصول مغزهای بادام و گردو به آن اضافه شده بود و نتایج آزمایش‌ها نشان داد تفاوت مهمی در ترکیب محصول حاصل شده است.

به طوری که میزان چربی از ۱۸/۱ درصد به ۷۶/۱۲ درصد افزایش یافت زیرا مغزهای بادام و گردو منابعی غنی از لیپیدها هستند. مغز بادام حاوی ۵۰ درصد چربی (۱۹۹۱ و young) و گردو ۶۸ درصد (۱۹۹۲ ، Ravai) است. تغییر در ترکیبات دیگر مانند پروتئین، خاکستر و فیبر نیز قابل ملاحظه بود.

توصیه کلی محققان مزبور این است که مغزهای مورد استفاده در غلات صبحانه‌ای باید با آنتی‌اکسیدان‌های مناسب عمل‌آوری و محصولات نیز در آلومینیوم فویل بسته شود تا از فساد آنها در طول مدت نگهداری جلوگیری شود.

● استاندارد در بسته بندی

ارایه دهندگان خدمات بسته بندی مواد غذایی کاملا در زنجیره‌ مواد غذایی دخیل بوده و عمیقا بر ایمنی و سلامت مواد غذایی تاثیر گذار هستند. این استانداردها ارایه دهنده دور نمای فنی خاصی را به منظور القای مسؤولیت پذیری در تولید کنندگان از طریق پایه گذاری گسترده سیستمهای مدیریت ایمنی شناخته شده برای مواد غذایی هستند.

این استاندارد نمایانگر الزامات «انجام مسؤولیت» یا due diligence برای تولیدکنندگان بسته بندی، ارایه کنندگان خدمات بسته بندی و پرکردن و توزیع کنندگان برای ارایه شواهد لازم در دفاع حقوقی و نشان دادن تمهیدات لازم برای جلوگیری از حوادث می باشد.

-استاندارد BRC IOP، ابتدا نشانگر دقیقی برای تولیدکنندگان مواد قابل استفاده در بسته بندی و نیز برای محصولات مشابه مرتبط با غذا همچون فویل آلومینیوم، کارد و چنگال یکبار مصرف، و فنجانهای پلاستیکی ارایه می دهد.

-GMP FEFCOمنحصرا به تولید کنندگان مقوای مورد استفاده بسته بندی اختصاص داده شده است. اینها استانداردهایی جامع جهت پوشش دادن به بهداشت و سلامت و ایمنی محصولات در صنایع بسته بندی می باشند.

-استاندارد ISO۲۲۰۰۰، استانداردی پایه ای است که به سازمانها و شرکتها این امکان را می دهد که ریسکهای مربوطه را شناخته و آنها را به طور اثر بخش از نظر ایمنی و صرفه اقتصادی مدیریت کنند. این استاندارد رویکردی سیستماتیک در اختیارتان قرار می دهد که کلیه جنبه های زنجیره غذا، از خرید مواد خام تا مصرف نهایی در رستوران، تهیه غذا(catering)، تولید تجهیزات، ماشین آلات و مواد شیمیایی، و بخش خدمات نظیر کنترل آفات، شستشو، حمل و نقل و تدارکات را تحت پوشش قرار می دهد.

منبع:

Internet Journal of food safety.

مجله بهکام/اسفند۱۳۸۵/شماره ۹۹/www.behkammag.com

سایت اشتهارد www.eshtehard.ir