چالش های سالمندی

سالمند شدن جمعیت فرایندی کاملاً طبیعی است و نمی توان آن را متوقف یا معکوس کرد بلکه می توان با سیاستگذاری های صحیح آثار این فرایند را کنترل کرد.
مسأله سالمندی جمعیت جهان که به …

سالمند شدن جمعیت فرایندی کاملاً طبیعی است و نمی توان آن را متوقف یا معکوس کرد بلکه می توان با سیاستگذاری های صحیح آثار این فرایند را کنترل کرد.

مسأله سالمندی جمعیت جهان که به دلایل مختلف از جمله کاهش میزان موالید، پیشرفت های علوم پزشکی، بهداشت، آموزش و پرورش و در نتیجه افزایش امید به زندگی در سطح جهانی مطرح شده است، پدیده نسبتاً نوینی است.

از آنجائی که این پدیده در کلیه جنبه های زندگی جوامع بشری، از جمله طیف گسترده‌ای از ساختار های سنی، ارزش ها و معیارها و ایجاد سازمان های اجتماعی تحولات قابل ملاحظه ای بوجود می آورد، لذا مقابله با چالش های فرا راه این پدیده و اتخاذ سیاست‌های مناسب در جهت ارتقای وضعیت جسمی، روحی و اجتماعی سالمندان از اهمیت بالایی برخوردار بوده و در دستور کار جامعه بین‌المللی قرار گرفته است.

مسأله سالمندی در دو سطح و زمینه مطرح می شود. اول پیر سنی و سالمندی جمعیت و دوم موضوع پیران و سالمندان. در کشورهای صنعتی، موضوع پیران وسالمندان و تامین حیات مادی آنان تا حد زیادی از طریق برقراری مستمری بازنشستگی و یا مدد معاش پیری حل شده است، لیکن موضوع و معضل پیر سنی این کشورها که در تعداد قابل توجه سالخوردگان ( متجاوز از ۱۵ درصد بالای ۶۵سال ) قابل تخمین و بیان است نه تنها حل نشده، بلکه به علت کاهش باروری ( حتی پایین تر از حد لازم برای تجدید نسل) این پیر سنی رو به افزایش است و آینده جمعیتی کشورهای توسعه یافته را تهدید می کند وساختمان سنی آنان را از تعادل خارج می سازد.

بنابراین امروزه در تمام جوامع، «سالمندی» به عنوان یک مسأله مهم در آستانه ورود به قرن ۲۱ مطرح است و کاهش میزان باروری نقش عمده‌ای در افزایش درصد سالمندان داشته است.

آمارها نشان می دهد که در سال ۲۰۰۵، یک پنجم جمعیت در کشور‌های بیشتر توسعه یافته و هشت درصد جمعیت در کشور‌های کمتر توسعه یافته ۶۰ ساله و بالاتر بودند و پیش بینی می‌شود که در سال۲۰۵۰، یک نفر از هر ۳ نفر در کشور‌های بیشتر توسعه یافته و یک نفر از هر پنج نفر در کشور‌های کمتر توسعه یافته ۶۰ ساله و بالاتر خواهند بود.

این تنوع و تمایز در وضعیت های بهداشتی و تقاضا برای مراقبتهای بهداشتی سالمندان منعکس شده است. در سال ۲۰۰۰ تقریباً ۱۰ درصد جمعیت جهان ۶۰ ساله و بالاتر بودند. بر اساس پیش بینی سازمان ملل کاهش میزانهای باروری و مرگ ومیر باعث خواهد شد که این میزان به ۲۰ درصد در سال ۲۰۵۰ برسد. این بدان معناست که ۴۰۰ میلیون نفر سالمند در کشورهای توسعه یافته و بیش از ۵/۱ میلیارد نفر سالمند در کشور های کمتر توسعه یافته زندگی خواهند کرد.

در ایران و بر اساس سرشماری در سال ۵۵، سه درصد از جمعیت را سالمندان تشکیل می دادند در حالی که این رقم در سال ۸۵ به ۳/۷ یعنی درصد پنج به میلیون و ١٢٠ هزار سالمند بالای ٦٠ سال افزایش یافته است که این آمار در ٢٠ سال آینده بیش از دو برابر خواهد شد.

استمرار این وضع در آینده می تواند ترکیب سنی جمعیت را تغییر داده و به نحو محسوسی از نسبت افراد زیر ۱۵ سال بکاهد و جمعیت را بسوی سالخوردگی سوق دهد.

هم اکنون ۵/۴ میلیون سالمند۶۰ ساله و بالاتر زندگی می کنند که ۵۴ درصد آنان را مردان و ۴۶ درصد آنانرا زنان تشکیل می دهند و پیش بینی می شود که طی سالهای آینده جمعیت سالمندان رشد بیشتری داشته باشد و تا ۵۰ سال دیگر ۲۲ درصد جمعیت کشور سالمند بالای ۶۰ سال باشند.

بنابراین توجه به مسائل سالمندان و اتخاذ سیا‌ستگذاریهای صحیح در مورد آنها در حال حاضر به یک نگرانی مشترک جهانی تبدیل شده است. بنابراین باید بپذیریم که اکثر کشور‌های در حال توسعه و همین طور کشور‌های پیشرفته صنعتی ناچار خواهند شد اولویت بیشتری را به طرح ریزی خدمات بهداشتی و اجتماعی سالمندان بدهند.

در گذشته حمایت از سالمندان معمولاً از طریق توافقات غیر رسمی خانواده و جامعه ارایه می‌شد، اما امروزه این اینگونه توافقات و ارایه حمایت‌های مورد نیاز سالمندان تقریباً در همه جا ضعیف شده‌اند. در اکثر جوامع پیشرفته امروزی حمایت از سالمندان توسط مراقبت‌های بهداشتی دولتی و سازمان‌های بازنشستگی خصوصی ارایه می‌گردد. این برنامه‌ها در کم کردن و ازبین بردن شکاف موجود در درآمدها و منابع بین سالمندان و جمعیت واقع در سنین کار موفقیت‌آمیز بوده و میزان‌های فقر در میان سالمندان را بطور اساسی کاهش داده است. به هر حال این هزینه ‌ها که توسط سازمان‌های بازنشستگی به افراد مسن پرداخت می‌شود در واقع انتقال از جوانتر‌ها به نسل‌های مسن می‌باشد که خود به مرور زمان می‌تواند سنگین و مشکل‌ساز گردد و وقتی که میزان‌های بازنشستگی به سطح بالایی برسد این برنامه‌ها غیر‌پایدار می‌شوند.

غفار پارسا