ناباروری از نوع مردانه

در سال‌های اخیر به دلیل بالا رفتن سن خانم‌ها در زمان ازدواج بسیاری از آنان برای بچه‌دار شدن خیلی زود و به فاصله اندکی از ازدواج اقدام می‌کنند و در صورتی که بعد از دو یا سه ماه بارداری اتفاق نیفتد، مضطرب شده و برای مداوا مراجعه می‌کنند.

در سال‌های اخیر به دلیل بالا رفتن سن خانم‌ها در زمان ازدواج بسیاری از آنان برای بچه‌دار شدن خیلی زود و به فاصله اندکی از ازدواج اقدام می‌کنند و در صورتی که بعد از دو یا سه ماه بارداری اتفاق نیفتد، مضطرب شده و برای مداوا مراجعه می‌کنند.

از آنجا که باردار‌ شدن فقط در نیمه سیکل زنان محتمل است، زوج‌ها برای بارداری باید حداقل یک‌سال نزدیکی بدون جلوگیری داشته باشند و در آن صورت است که رخ ندادن بارداری می‌تواند به عنوان مشکل مورد بررسی قرار گیرد.

تعریف علمی ناباروری چنین است: به زوجی که به دنبال یک‌سال نزدیکی مرتب و بدون جلوگیری از بارداری، حاملگی اتفاق نیفتاده باشد، نابارور می‌گوییم. هرچند در این زوج‌ها هم ممکن است بارداری به صورت خود‌به‌خودی اتفاق بیفتد، ولی چنین زوج‌هایی پس از یک سال نیاز به بررسی و کمک دارند.

علت نازایی در ۲۰ درصد از زوج‌هایی که دچار این مشکل هستند، بیماری‌هایی است که در مردان پیش آمده و در ۲۰‌درصد دیگر از زوج‌های نازا، بیماری‌های مردان در کنار بیماری زنانشان علت اصلی است و در ۶۰ درصد موارد علت نازایی از طرف زن است.

جالب این است که فقط از دو دهه قبل بیماری‌های منجر به نازایی یا کمبود قدرت باروری مردان شناخته و مورد توجه قرار گرفتند و قبل از آن مشکلات و بیماری‌های مردان به عنوان علت بسیار نادر نازایی در نظر گرفته می‌شد و اصلا مورد مطالعه قرار نمی‌گرفت.

ساخت اسپرم در بیضه‌ها و تحت تاثیر هورمون‌های متفاوتی صورت می‌گیرد و در مجاری انتقال اسپرم، تحت تاثیر مواد موجود در این مجاری رشد و نمو اسپرم کامل‌تر می‌شود و حتی قسمتی از این رشد و نمو در مجاری سیستم تناسلی زنان صورت می‌گیرد.

کل مرحله ساخت اسپرم طی ۶۸ روز و نمو تکامل آن طی ۱۲ تا ۲۱ روز بعدی صورت می‌گیرد. پس وقتی اسپرم‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرند علت‌هایی که چند هفته قبل بر اسپرم سازی اثر گذارده‌اند، مورد توجه قرار می‌گیرد.

اسپرم‌ها بشدت به حرارت حساسند و اگر به دلیلی در معرض حرارت زیاد باشند (مثل تب کردن، در معرض کوره بودن مانند نانواها یا در راننده‌هایی که مدت طولانی در روز رانندگی می‌کنند) بسرعت می‌میرند.

بررسی مردان از نظر نازایی همزمان با همسرانشان و در اولین مراجعه برای بررسی نازایی انجام می‌شود، یعنی اگر در زوجی که از هیچ روش جلوگیری استفاده نمی‌کند پس از یک‌سال بارداری اتفاق نیفتد، مشکل نازایی مطرح می‌شود و نیاز به بررسی دارد.

در این زوج درکنار بررسی‌های معمول برای زن، مرد نیز مورد معاینه و بررسی قرار می‌گیرد. برخلاف زنان که برای بررسی نیاز به آزمایش‌ها و بررسی‌های رادیولوژیک خاص دارند، مردان فقط نیاز به بررسی آزمایشگاهی مایع منی دارند و در این آزمایش اگر مشکلی مشاهده شد، برای اطمینان نیاز به بررسی مجدد در چهار هفته بعد است، زیرا یک بار انجام دادن این آزمایش (به دلیل تغییرات که به طور طبیعی دارد) چندان مورد اطمینان نیست و باید تکرار شود. در صورت وجود مشکل در این آزمایش و در آزمایش تکراری بعدی نیاز به بررسی‌های بیشتر برای تشخیص علت بیماری در مرد است تا درمان مناسب انجام پذیرد.

دکتر رضا کریمی

فوق تخصص بیماری‌های غدد