وقتی کلیه یکباره از کار می‌افتد

کلیه یکی از اعضایی است که در پاکسازی و تصفیه بدن نقش دارد. بخشی از سوخت و ساز در بدن به تولید موادی منجر می‌شود که برای بدن مضر بوده یا تجمع آن آسیب‌رسان است. این مواد از سوی کلیه دفع می‌شود. بخشی از داروهایی که مصرف می‌کنیم در بدن از سوی کبد (جگر) خنثی شده و تحویل کلیه می‌شوند تا از راه ادرار دفع شود.

کلیه یکی از اعضایی است که در پاکسازی و تصفیه بدن نقش دارد. بخشی از سوخت و ساز در بدن به تولید موادی منجر می‌شود که برای بدن مضر بوده یا تجمع آن آسیب‌رسان است. این مواد از سوی کلیه دفع می‌شود. بخشی از داروهایی که مصرف می‌کنیم در بدن از سوی کبد (جگر) خنثی شده و تحویل کلیه می‌شوند تا از راه ادرار دفع شود.

از کار افتادگی این اندام می‎تواند ناشی از عللی باشد که به کلیه آسیب مستقیم می رساند مانند انواع داروها که در کلیه ممکن است رسوب کرده و باعث تخریب کلیه شود.

ممکن است نارسایی کلیه از عللی ناشی شود که در جریان خون کلیه یا جریان ادرار اخلال ایجاد می کنند و باعث آسیب غیرمستقیم به کلیه می شود.

به فرض بزرگی پروستات در مردان یا سنگ مثانه با بستن خروجی ادرار می تواند به کلیه فشار وارد کرده و به آن آسیب برساند.

وقتی آب و مواد زاید در بدن انباشته شود به تورم در بخش های متفاوت منجر می شود. یکی از مکان هایی که به این آب اضافی حساس است ریه است. تجمع آب به تنگی نفس و احساس خفگی منجر می شود.

نارسایی حاد کلیه، بیمار را مستعد خونریزی خودبه خود بویژه در معده می کند. خونریزی می تواند با استفراغ حاوی مواد قهوه ای رنگ یا خون روشن همراه باشد. گاهی خونریزی بروز می کند، اما بیمار متوجه نیست تا این که خون از طریق مدفوع دفع شود که ایجاد مدفوع قیری مانند و بسیار بد بو می کند.

گاهی تعادل آب و نمک خون به هم می خورد. افزایش پتاسیم خون می تواند ضربان قلب را به هم بریزد. گاهی حرکات پرشی در دست ها ناشی از کمبود کلسیم خون رخ می دهد.

نارسایی کلیه گاهی از سوی بیمار و از کاهش حجم ادرار تشخیص داده می شود. بیشتر بیماران به دلیل مشکلات و بیماری های دیگر به پزشک مراجعه می کنند و طی آزمایش ها متوجه نارسایی کلیه می شوند.

در آزمایش هایی که از عملکرد کلیه انجام می شود، اگر اوره و کراتینین از حد طبیعی بالاتر رفته باشد به معنای ناتوانایی کلیه در دفع سموم است.

کاهش حجم ادرار یکی از نشانه های نارسایی ناگهانی کلیه است. البته سمومی وجود دارد که به جای کاهش حجم ادرار، تغییری در حجم نداده و حتی ممکن است حجم را افزایش دهد.

به فرض بیمارانی که از آنتی بیوتیکی مانند جنتامایسین برای درمان عفونت هایشان استفاده می شود مبتلا به آسیب کلیوی بدون کاهش حجم ادرار هستند و این بیماران معمولا حجم ادرار کاهش یافته ندارند، اما در آزمایش خون آنها کراتینین افزایش پیدا می کند.

درمان بیماران مبتلا به نارسایی کلیه با درمان علت مولد شروع می شود. اگر بدن، آب از دست داده باشد، باید با مایعات خوراکی یا سرم جبران شود. اگر کلیه در اثر عفونت آسیب دیده باشد باید درمان خاص برای عفونت انجام شود.

در شرایطی که داروها باعث نارسایی کلیه شده اند، لازم است که دارو قطع شده و بیمار مورد مراقبت قرار گیرد. بیشتر بیمارانی که نارسایی پیدا کرده اند خودبه خود بهبود پیدا می کنند.

اگر خروجی ادرار مسدود شده، باید با عمل جراحی یا سوند برای بزرگی پروستات در مردان و در آوردن سنگ کلیه در افراد سنگ ساز از ادامه آسیب به کلیه جلوگیری کرد.

دکتر بهروز هاشمی

متخصص طب اورژانس