طرحی نو دراندازیم

آرمان علوم انسانی ـ اسلامی با سرمایه گذاری روشمند و غایتمند حاصل می شود

نخستین کنگره بین‌المللی علوم انسانی ـ اسلامی با سخنرانی سخنرانان در نشست تخصصی بعدازظهر شنبه ۳۰ اردیبهشت در مرکز همایش‌های بین‌المللی صدا‌و‌سیما آغاز به کار کرد. حجت‌الاسلام والمسلمین رضا غلامی، رئیس شورای سیاستگذاری نخستین کنگره علوم انسانی ـ اسلامی در این نشست به ارائه سخن پرداخت که در این مجال بخش‌هایی از این سخنرانی را می‌خوانید.

باید توجه داشت که علوم انسانی سکولار نمی‌تواند امت اسلام و مسائل آن را درک کند. وضعیت انسان در حال حاضر دردناک است. فرهنگ غرب فاصله بین انسان و حیوان را کاهش داده است. کاپیتالیسم، محیط‌زیست را قربانی کرده است. در دهه گذشته شاهد کشتار صدها هزار نفر در افغانستان، عراق و غزه بوده و هستیم. این کشتار با سلاح‌های اسرائیل و آمریکا و غرب صورت می‌گیرد، لذا نتیجه دموکراسی غربی در غزه قابل قبول نیست. حقوق بشر توسط سازمان ملل کنترل می‌شود.

بیش از ۶۰ درصد مردم جهان در فقر زندگی می‌کنند و برخی از آنها از شدت گرسنگی در حال مرگ هستند؛ این در حالی است که برخی از فرط سیری می‌میرند. در حال حاضر، مردم در غرب هوشیار شده‌اند. برای نمونه جنبش وال استریت شورش علیه کاپیتالیسم و علیه ظلم و ستم غربی بود. بسیاری از مردم در غرب نمی‌توانند این ظلم و ستم را قبول کنند. علوم سکولار، کاپیتالیسمی را که در آن بی‌عدالتی وجود دارد، مورد تأیید قرار داده است. علوم سکولار، کاپیتالیسم را سیستماتیک کرده است. خواهان علوم انسانی‌ای‌ هستیم که مردمان غرب را از باتلاق نجات دهد. ما علوم انسانی‌ بر مبنای تمدن را می‌خواهیم. علوم انسانی سکولار جوابگوی نیازهای بشر نبوده است. علوم انسانی ـ اسلامی، نجات‌دهنده بشریت از جهنم است. علوم انسانی- اسلامی می‌تواند جوابگوی نیازهای حیاتی بشریت باشد. اسلام به علوم اهمیت می‌دهد و این به معنای رد برخی دستاوردهای علوم در گذشته نیست.

در تدوین علوم انسانی ـ اسلامی در نقطه صفر نیستیم، بسیاری از متفکران اسلامی درباره علوم انسانی ـ اسلامی کارها و تحقیقاتی انجام داده‌اند. بحث ما کلی‌گویی نیست، بلکه بحث ما نقشه راه برای علوم انسانی ـ اسلامی است. تحول بنیادین در علوم انسانی جزو مباحث قبل از پیروزی انقلاب است، این تحول یکی از دغدغه‌های اصلی استادان متعهد و دلسوز دانشگاه و همچنین علمای حوزه است. امروز برای تولید علم اسلامی در نقطه صفر قرار نداریم، بلکه بخشی از مسیر را سپری کرده‌ایم.

علوم انسانی سکولار توانایی پاسخگویی به سؤالات اساسی بشر در باب معاد و مبدأ را ندارد، این علوم برای انسان و جامعه سکولار فاقد کارآمدی است. در حال حاضر عده‌ای از متفکران غربی به منتقدان سرسخت علوم انسانی سکولار بدل شده‌اند و از نقد صریح این علوم ـ بویژه از زاویه کارآمدی ـ ابایی ندارند.

قرآن تنها منبع وحیانی و مصون از تحریف است، امروز وضعیت آشفته کشورهای غربی خود گویای ناکارآمدی علوم انسانی سکولار است. همچنین گسترش روزافزون معضلات و ناامنی‌های اجتماعی در کنار شیوع نیهیلیسم و شکست نظام سرمایه‌داری غرب و طغیان مردم علیه بی‌عدالتی کشنده اقتصادی و به تبع آن سیاسی، تحت عنوان جنبش تسخیر وال استریت نیز گویای ناکارآمدی علوم انسانی سکولار است. یکی از ظرفیت‌های علوم انسانی ـ اسلامی، شناخت صحیح مسائل فردی و اجتماعی بشر است و این علم پس از شناخت ظرفیت‌های انسان، قدرت ارائه راه‌‌حل‌های لازم و کارآمد را دارد. این واقعیت در برهه‌های زمانی گوناگون بویژه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران به اثبات رسیده است.

علوم انسانی، چراغ راه پیشرفت و تعالی فردی و اجتماعی انسان و جوامع انسانی است. این کنگره، اسلامیزه‌کردن علوم انسانی فعلی را مورد نقد قرار می‌دهد و خروجی آن شکل‌گیری کامل علوم انسانی ـ اسلامی است که با سرمایه‌گذاری هدفمند محقق می‌شود.

این کنگره از این به بعد سالانه یا دوسالانه برگزار خواهد شد، کنگره امسال با مشارکت ۳۷ مرکز علمی، تحقیقی و فرهنگی مهم کشور به صورت خودجوش برگزار شد. مهم‌ترین هدف این کنگره چگونگی تحول و شکل‌گیری کامل علوم انسانی ـ اسلامی است. این مهم در قالب یک نقشه راه متقن و منسجم علمی محقق می‌شود. ۱۸۱ مقاله از بین مقالات ارسالی به دبیرخانه کنگره تأیید شده که بیشتر این مقالات در عرصه فلسفه و روش‌شناسی علوم انسانی ـ اسلامی است که حاکی از ورود منطقی پژوهشگران به این عرصه است.

سیدحسین امامی