چهار روایت از نویسنده ای كه جهان را به هم ریخته است

«لئونارد وترا فیزیكدان بوی گوشت و پوست سوخته را احساس می كرد و می دانست مربوط به بدن خودش است با وحشت به موجود تیره پوستی كه رویش خم شده بود خیره شد و پرسید «چه می خواهی » مرد با صدای خشنی پاسخ داد «كلمه رمز»

● معلق میان واقعیت و خیال

«لئونارد وترا فیزیكدان بوی گوشت و پوست سوخته را احساس می كرد و می دانست مربوط به بدن خودش است. با وحشت به موجود تیره پوستی كه رویش خم شده بود خیره شد و پرسید: «چه می خواهی؟» مرد با صدای خشنی پاسخ داد: «كلمه رمز»

- «اما من... نمی دانم...»مردم مهاجم آن جسم داغ و سفید شده از حرارت را عمیق تر در سینه اش فرو برود. صدای جلز و ولز ناشی از سوختن بلند شد.وترا از درد فریاد كشید و گفت: «كلمه رمزی وجود ندارد.» و احساس كرد كه دارد بیهوش می شود.مرد گفت: «از همین می ترسیدم.»وترا سعی كرد طاقت بیاورد اما تاریكی به او نزدیك می شد. تنها تسلی خاطرش این بود كه مهاجم آنچه را به دنبالش آمده است نخواهد یافت. لحظه ای بعد مرد كاردی بیرون آورد و به صورت وترا نزدیك كرد و با دقت یك جراح آن را به كار برد.وترا فریاد كشید: «به خاطر خدا.» اما دیگر خیلی دیر شده بود.»

و به این ترتیب اولین قسمت سه گانه دن براون شروع می شود. او «شیاطین و فرشتگان» را قبل از راز داوینچی نوشته و در واقع سه گانه خود را با آن كلید زد.

رابرت لنگدان پروفسور سمبل شناس استاد دانشگاه هاروارد كه شخصیت اصلی سه گانه براون است هر بار به واسطه دانشی كه درباره سمبل ها و نمادهای تاریخی و مذهبی دارد وارد ماجرای عجیب قتل هایی به دست گروه های افراطی مذهبی می شود. در «شیاطین و فرشتگان» او از طریق نمابر عكسی از یك جنازه می بیند كه بر سینه آن علامت مخصوص اشراقیون داغ شده است.

ماكسیمیلیان كهلر از وی دعوت می كند تا درباره این داغ كه بر روی سینه یكی از فیزیكدانان متخصص اش نشسته تحقیق كند. آنچه او كشف كرد باورنكردنی است. انتقامی مرگبار علیه كلیسای كاتولیك كه یك سازمان زیرزمینی قدیمی به نام اشراقیون ترتیب داده اند. واتیكان در خطر انهدام قرار می گیرد. لنگدان به همراه دانشمند دیگری - كه دختر مقتول هم هست - به رم می روند تا واتیكان را از این خطر بزرگ مطلع كنند. آن دو درگیر و دار این ماجرا به كشفی نامعقول و ترسناك درون دخمه های مهروموم شده، مقبره های خطرناك، كلیساهای متروك و اسرارآمیزترین سرداب روی زمین دست زدند كه در واقع پناهگاه فراموش شده اشراقیون است.

آنچه در كتاب های دن براون دیده می شود، اطلاعاتی است كه در لابه لای داستان به خواننده داده می شود و نویسنده از آنها برای پیشبرد داستان به خوبی استفاده می كند.دن براون با هوشمندی قصه خود را با اتفاقات واقعی می آمیزد و خواننده را در مرز میان خیال و واقعیت نگه می دارد.برای مثال در «شیاطین و فرشتگان» داستان در زمانی اتفاق می افتد كه واتیكان در شرف انتخاب پاپ جدید است.پاپ قبلی از دنیا رفته و ۱۵ روز از مرگش می گذرد و همه كاردینال ها در كلیسای سیستین جمع شده اند تا رهبر جدید كاتولیك های جهان را انتخاب كنند و مردم در میدان اصلی به انتظار نشسته اند تا دود سفید از دودكش كلیسا بلند شود.

نویسنده در ابتدای كتاب تاكید می كند كلیه كارهای هنری، مقبره، تونل و ساختمان های نام برده شده در رم همه واقعی هستند و در محل های ذكر شده قرار دارند و امروز برای بازدید گردشگران آماده اند. انجمن برادری اشراقیون نیز یك سازمان واقعی است.در واقع ایده اصلی این داستان برای دو نویسنده زمانی شكل گرفته كه او از واتیكان دیدن می كرده و از «ال پاستو» تونلی مخفی در زیر قصر واتیكان می گذشته و لیدر تور از آنجا به عنوان پناهگاه اشراقیون نام می برد.دن براون به خوبی واقعیت را با هیجان و تخیل درهم می آمیزد و قصه «شیاطین و فرشتگان» را می نویسد.این كتاب در ایران بعد از راز داوینچی ترجمه شد و به چاپ رسید و نوشین ریشهری آن را به فارسی برگرداند و انتشارات نگارینه آن را به چاپ رسانده است.

● و قصه آغاز شد

«دیرصهیون محفل سری اروپایی كه در سال ۱۰۹۹ بنیانگذاری شده تشكیلاتی حقیقی است. در سال ۱۹۷۵ كتابخانه ملی فرانسه نسخه هایی خطی موسوم به Dossiers Secrets یا پرونده های سری كشف كرد كه هویت بسیاری از اعضای دیرصهیون را فاش ساخت: سرآیزاك نیوتون، ساندرو بوتیچلی، ویكتور هوگو، لئوناردو داوینچی.

خلیفه گری كاتولیك «اپوس دئی» كه طریقتی شدیداً متعصب و سختگیر است اخیراً به دلیل گزارش هایی در مورد شست وشوی مغزی و عبادات خشونت آمیز و فریضه ای خطرناك موسوم به «تحقیر نفس» جنجالی فراوان به پا كرده است. اپوس دئی به تازگی بنای ساختمان دفتر مركزی چهل و هفت میلیون دلار ی اش را در خیابان گلزینگتون نیویورك شماره ۲۴۳ به پایان رسانده است. همه توصیفات آثار هنری و معماری و اسناد و مناسك نهانی در این كتاب براساس واقعیتند.»

اینها حقایقی است كه در آغاز داستان جنجال برانگیز «راز داوینچی» آمده است و از همین جا است كه خواننده را با خود به داستانی می برد كه با یك قتل آغاز می شود.«راز داوینچی» با آخرین لحظات حیات رئیس موزه لوور آغاز می شود. او افتان و خیزان در راهروهای موزه از دست قاتل خود فرار می كند اما توان اش تمام می شود و می میرد اما در آخرین لحظات بدن خود را به شكلی عجیب روی زمین قرار می دهد و با خون خود نام پروفسوری از دانشگاه هاروارد را روی زمین می نویسد و بدین ترتیب رابرت لنگدان وارد ماجرا می شود و پلیس به خیال آن كه رئیس موزه لوور نام قاتل خود را نوشته او را تحت پیگرد قرار می دهد.

به خصوص آن كه لنگدان در زمان قتل در پاریس بوده و همان شب با ژاك سونیر قرار ملاقاتی داشته است. اما نوه رئیس موزه كه خود در بخش رمزگشایی اداره پلیس فرانسه كار می كند از نحوه قرار گرفتن بدن پدربزرگش روی زمین و علایم و اشاراتی كه با خون خود نوشته درمی یابد كه او می خواهد آنها یعنی لنگدان و نوه اش را متوجه رازی كند و...

قصه «راز داوینچی» قصه ای چند وجهی است. از یك طرف داستان لنگدان و سوفی از دست پلیس فرار می كنند و به دنبال كشف رمز پدربزرگ هستند، از دیگر سو ماجرای قتل ژاك سونیر و خلیفه گری اپوس دئی پیش می رود و از طرف دیگر ماجرای پلیسی این قتل است.

داستان فراز و نشیب دارد و در كنار این هیجان نویسنده، خواننده را بمباران اطلاعات مذهبی و نمادشناسی می كند.

عنصر اصلی داستان در واقع داستان جام مقدس است كه در این كتاب دن براون به آن پرداخته است. دن براون با شواهد و توصیفاتی كه آورده در واقع به فرضیه ای قدیمی پرداخته كه برخی بر این باورند حضرت مسیح(ع) با مریم مجدلیه ازدواج كرده و از عیسی(ع) نسلی باقی مانده كه هم اكنون در اروپا است. همین پرداختن به این فرضیه بود كه جنجال هایی را در سراسر دنیا نسبت به این كتاب و نویسنده اش به دنبال داشت. جنجال هایی كه از نویسندگان گرفته تا واتیكان و پیروان مسیحیت را دربرداشت. هر چند كه مخالفان آنان و مدافعان كتاب از آن به شدت حمایت كردند زیرا به قول دوستی در نهایت این، یك داستان است.

اما این داستان علاوه بر قصه پلیسی دایره المعارفی از نمادشناسی های مذهبی است. نویسنده به بهانه آن كه قهرمان داستان استاد دانشگاه است لحظاتی را در داستان خلق كرده كه لنگدان به عقب برمی گردد و در كلاس درس نكاتی را می گوید. در جایی لنگدان به عدد فی اشاره می كند و اطلاعاتی در این باره می دهد. در جایی دیگر درباره آیین مهرپرستی می گوید و... اما آنچه كتاب «راز داوینچی» را برای خواننده ایران دلچسب تر می كند پاورقی هایی است كه یا نویسنده آورده یا مترجمان بر آن اضافه كرده اند. پاورقی هایی كه در كتاب آمده خود می تواند كتاب مستقلی باشد وگرنه داستان راز داوینچی بیشتر یك قصه پلیسی است كه ته مایه هایی از مذهب دارد اما پاورقی های مترجم ها آن را تبدیل به یك داستان مذهبی پركشش كرده است.در ایران دو ترجمه از كتاب راز داوینچی به بازار آمده است.

اما آن ترجمه ای كه پاورقی ها را دارد حسین شهرابی و سمیه گنجی آن را به فارسی برگردانده اند و آن را نشر زهره به چاپ رسانده است. این ترجمه به چاپ هفتم یا هشتم رسید و بسیاری از ایرانیان به جمع علاقه مندان به آن پیوستند.«راز داوینچی» دومین كتاب سه گانه دن براون است و از روی آن فیلم سینمایی با بازی تام هنكس ساخته شده و هم اكنون روی پرده سینماهای كشورهای جهان است.«راز داوینچی» در واقع راز بزرگ این نقاش بزرگ است كه در تابلوهای شام آخر و لبخند مونالیزا پنهان است.

سعیده اسلامیه

نادیه خسروی

---