تاثیر سرطان بر زندگی زناشویی

نگاهی متفاوت به سرطان پستان, سرطان بیضه و سرطان دهانه رحم

● سرطان‌پستان

سرطان‌پستان شایع‌ترین سرطان زنان است که آمار آن در کشور ما بالاست. اگر این بیماری زود تشخیص داده شده و به سرعت درمان شود، طول عمر و کیفیت زندگی بیمار افزایش قابل توجهی می‌یابد. اما به هر حال، برداشتن پستان و عوارضی ناشی از درمان‌های آن، این زندگی طولانی را تحت تاثیر قرار می‌دهد و به همین دلیل برخی از این بیماران، یکی دو سال پس از جراحی و شیمی‌درمانی و دیگر درمان‌ها، به زندگی جنسی عادی قبلی خود برمی‌گردند ولی بعضی‌ها هم این برگشت طبیعی به زندگی جنسی را تجربه نمی‌کنند و با مشکلات زیادی در این خصوص مواجه می‌شوند؛ زیرا شیمی‌درمانی‌سبب از کار افتادن تخمدان‌ها شده و جلوی ترشح هورمون‌ها را می‌گیرد و در نتیجه، سبب از بین رفتن رحم، کاهش مرطوب‌سازی، اشکال در احتقان عروقی و کاهش میل جنسی می‌شود. همه اینها سبب ایجاد مشکلاتی در زندگی جنسی فرد می‌شود.

در تحقیقی که در سال ۱۹۹۸ میلادی انجام شد، دیده شد که زندگی جنسی حدود یک سوم بیماران، یعنی حدود ۳۰ درصد افرادی که سرطان پستان می‌گیرند، تحت تاثیر قرار می‌گیرد که عدد نسبتا بالایی است. تعدادی از این افراد گفته بودند که مشکلات‌شان ثانویه به علایم خود سرطان است؛ مانند درد و مشکلاتی که در مراحل چرخه زندگی جنسی دارند. بخشی از مشکلات نیز به همسر این افراد برمی‌گردد که ممکن است او را به خوبی نپذیرد یا عواملی مانند درمان، استرس‌های ناشی از بیماری‌،‌ هزینه‌ها و... ممکن است سبب مشاجرات و تنش‌هایی بین زوجین شود و زندگی زناشویی را مختل کند.

در تحقیق دیگری، دیده شد که میزان بافتی که از پستان برمی‌دارند، تاثیر زیادی بر روابط زناشویی ندارد؛ بلکه آنچه مهم است سلامت‌ روانی فرد و میزان رضایت جنسی‌ای است که قبل از عمل جراحی پستان داشته است. نکته‌ای که نباید فراموش کرد این است که به هر حال افرادی که بافت بیشتری از پستان‌شان را از دست می‌دهند، دچار نوعی نقص و اشکال در رابطه جنسی خود می‌شوند. در مطالعات دیگری نیز دیده شده است که اگر از نظر روان‌شناسی، از دست دادن یک عضو برای فرد ایجاد اشکال کند، استفاده از پروتز و حفظ ظاهر بیرونی در بهبود عملکرد جنسی وی موثر است. این افراد از نظر روانی، راحت‌‌تر با این مساله کنار آمده و عملکرد جنسی بهتری خواهند داشت.

در تحقیق دیگری که انجام گرفته، دیده شده است که به‌‌رغم همه مشکلات مانند درد، خشکی واژن، کاهش میل جنسی و... فعالیت جنسی ۹۰ درصد از بیماران مبتلا به سرطان پستان ادامه پیدا کرده است اما ممکن است از نظر کیفیت و لذت مانند گذشته نباشد. نتایج مطالعه دیگری نیز نشان می‌دهد که حدود ۶۰ درصد این افراد دچار کاهش میل جنسی و ۴۸ درصد دچار کاهش انگیزه جنسی می‌شوند و همین امر سبب می‌شود که گرچه میل جنسی هم خوب باشد اما فرآیند جنسی به خوبی طی نشود. نکته‌ای که می‌تواند به این بیماران کمک کند این است که با همسر بیمار صحبت شود و زوج مورد بررسی و مشاوره قرار بگیرند تا هم از نظر مسایل روانی و هم از نظر مسایل جنسی مشاوره بگیرند و کیفیت زندگی‌شان را بهبود ببخشند.

● سرطان بیضه

بیضه منبع تولید هورمون‌های جنسی در مردان است و طبیعتا اگر دچار مشکل شود سبب کاهش میل جنسی، ناتوانی در نعوظ و اشکال در انزال می‌شود. دیده شده است که تعدادی از بیماران با درمان‌های هورمونی یا روش‌های جراحی درمان می‌شوند اما نه این‌طور که کاملا بهبود پیدا کنند. مشکلات در روابط جنسی و زناشویی در این گروه از بیماران نیز بسته به نوع میل جنسی و فرآیند جنسی‌شان قبل از ابتلا به سرطان است.

در یک تحقیق مشخص شد، مهم‌ترین تغییری که بیماران مبتلا به سرطان بیضه در روابط جنسی داشتند این بود که تعداد روابط زناشویی آنها کاهش پیدا کرده بود. ۳۵ درصد از آنها فکر می‌کردند که اشکال در روابط بین همسرشان سبب شده است که مشکلات جنسی برای شان ایجاد شود و ۶۵ درصد هم مشکل‌شان را ناشی از سرطان می‌دانستند.

● سرطان دهانه رحم

سرطان دهانه رحم از مشکلاتی است که در کشور ما باید روی آن بسیار تاکید شود. متاسفانه در حال حاضر، تبلیغ چندانی در مورد تست پاپ‌اسمیر یا تست نمونه‌گیری از دهانه رحم انجام نمی‌شود تا خانم‌ها مرتب به مراکز درمانی مراجعه کرده و از این نظر بررسی شوند. این مساله در بسیاری از جوامع تاکید می‌شود و مزیت‌اش هم این است که سرطان سریع‌تر تشخیص داده شده و زودتر درمان می‌شود.

دهانه رحم یک عضو تناسلی است و اگر دچار مشکل شود زندگی جنسی هم دچار تغییر می‌شود. پس برای اینکه زندگی جنسی را حفظ کنیم باید از پاپ‌اسمیر شروع کنیم و به صورت دوره‌ای، بررسی‌های لازم را در این زمینه انجام دهیم تا به سرطان و در نتیجه به مشکلات جنسی منجر نشود یا حتی اگر التهابی وجود دارد که در مراحل اولیه سبب درد در بیمار می‌شود آن را برطرف کنیم تا مشکلات جنسی‌‌ وی نیز حل شود. ضمن اینکه درمان سرطان دهانه رحم نیز مشکلاتی از قبیل درد به هنگام نزدیکی، تنگی مجرای واژن، به وجود آمدن حالت فیبروتیک و... ایجاد می‌کند که خود سبب مشکلاتی در روابط جنسی می‌شود.

نکته‌ای که باید روی آن تاکید کرد این است که بعضی از خانم‌ها تحت تاثیر تبلیغات غلطی که صورت می‌گیرد، قرار گرفته و فکر می‌کنند که هرکس فعالیت جنسی‌اش را زودتر شروع کند، با احتمال بیشتری به سرطان دهانه رحم مبتلا می‌شود. این مساله سبب می‌شود که افراد از ترس برچسب خوردن برای انجام پاپ‌اسمیر مراجعه نکنند و فکر کنند اگر تست‌شان مثبت شود، همه فکر می‌کنند که فعالیت جنسی‌شان را زود شروع کرده‌اند و حالا مبتلا به سرطان شده‌اند.

نکته‌ مهم دیگر این است که بعضی از خانم‌ها فکر می‌کنند که اگر پاپ‌اسمیر بدهند و بفهمند که سرطان دارند هم باروری‌شان دچار اشکال می‌شود و هم بحث زندگی جنسی‌شان؛ و اگر دنبال انجام این تست نروند، از نظر روانی راحت‌ترند، در صورتی که اگر مشکلی ایجاد شده باشد، سریع‌تر تشخیص داده شده و درمان شروع می‌شود و از مشکلات جنسی بیشتر، پیشگیری می‌کنند اما اگر خانم‌ها زود مراجعه نکنند، ممکن است سرطان پیشرفت کرده و فرصت درمان را از دست بدهیم و نه تنها مشکلات جنسی فرد بیشتر می‌شود، بلکه سبب می‌شود عواقب ناگواری مانند تهاجم سرطان به بافت‌های دیگر و حتی مرگ را برای فرد به همراه داشته باشد.

● سایر سرطان‌ها

علاوه بر سرطان‌های اعضای جنسی، سرطان‌های دیگری مانند لنفوم، سرطان خون و بافت‌های دیگر هم هستند که ممکن است به صورت مستقیم، مسایل جنسی را تحت تاثیر قرار ندهند اما قسمتی از آنها ایجاد افسردگی و علایم اضطرابی می‌کنند. قسمت دیگری از آنها نیز به دلیل درمان‌های دارویی و عوارض ناشی از آن، زندگی جنسی فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در بعضی دیگر چون فرد لاغر شده و چهره‌اش تغییر می‌کند، ممکن است در تصوری که از خودش دارد اختلال ایجاد شده و سبب شود که زندگی جنسی فرد را نیز تحت تاثیر قرار دهد.

نکته‌ای که باید به آن خیلی تاکید کرد این است که اینها هم به هر حال جزیی از جامعه هستند و مثل همه افراد سالم به یک زندگی و کارکرد جنسی مناسب نیاز دارند. این بر عهده درمانگران است که بیماران را راهنمایی کنند و مناسب‌ترین درمان را برایشان انجام بدهند. مشاوره‌های لازم برایشان انجام شود و به درمان مسایل جنسی‌شان توجه شود زیرا درمان مسایل جنسی به طور مستقیم کیفیت عملکرد جنسی را تحت تاثیر قرار داده و کیفیت زندگی را بهتر می‌کند.

هر چه کیفیت زندگی بالاتر باشد، امید به زندگی را در بعد خود بیماری نیز بهتر می‌کند و تحمل بیمار در طی فرآیند درمان افزایش می‌یابد. بنابراین توجه به مسایل جنسی در بیماران سرطانی می‌تواند به طور مستقیم کیفیت زندگی را تحت تاثیر قرار دهد و کیفیت روابط زناشویی، روابط خانوادگی، روابط بین زوجین و بین زوجین و فرزندان را بهبود ببخشد، بیمار به راحتی مشکلات بیماری خود را تحمل کند و طول عمر ناشی از سرطان هم افزایش ‌یابد.

دکتر غلامحسین قائدی

روا‌ن‌پزشک عضو هیات علمی دانشگاه شاهد